PET-verpakkingen: Veiligheid, Recycling en Toepassingen

De afgelopen decennia is polyethyleentereftalaat (PET) een alomtegenwoordig materiaal geworden, met name in de verpakkingsindustrie. Dit artikel beoogt een overzicht te geven van PET-verpakkingen, hun veiligheid, het recyclingproces en de diverse toepassingen van gerecycled PET, gebaseerd op beschikbare informatie. De focus ligt hierbij op de aspecten die relevant zijn voor een algemeen publiek, zoals ouders en verzorgers.

De Ontwikkeling en Productie van PET

PET werd voor het eerst ontwikkeld in 1973 en gepattenteerd door Nathaniel Wyeth. Vier jaar later werd de eerste PET-fles gerecycled. De introductie van de 2-liter PET-fles door Coca-Cola in de Verenigde Staten markeerde het begin van de wereldwijde verspreiding van dit materiaal. De productie van PET verloopt in twee stappen: eerst worden de PET-pellets gesmolten bij ongeveer 280°C en vervolgens verwerkt tot preforms. Deze preforms zijn kleine, gemakkelijk te transporteren vormen met een schroefdraad, die later worden opgewarmd tot 120°C en worden uitgeblazen tot de uiteindelijke flesvorm. Voor herbruikbare PET-flessen is dit proces anders; deze worden al gevormd aangeleverd bij de bottelaar. Het "stretch blow-moulding" proces zorgt voor gedeeltelijke kristallisatie van het PET-materiaal, wat de stabiliteit en de barrièreeigenschappen verhoogt. Volledig kristallijn PET wordt bijvoorbeeld gebruikt voor magnetronbakjes en is ondoorzichtig.

Veiligheid van PET-verpakkingen

Er zijn vragen gerezen over de veiligheid van PET-verpakkingen, met name met betrekking tot de aanwezigheid van antimoon, weekmakers, bisfenol A (BPA) en acetaldehyde. Uit onderzoek, zoals gerapporteerd door het Bundesinstitut für Risikobewertung (BfR), is echter gebleken dat PET-verpakkingen veilig zijn voor gebruik met voedingsmiddelen en dranken.

Antimoon wordt gebruikt als katalysator bij de productie van PET en kan in kleine hoeveelheden in het materiaal achterblijven. Een zeer klein deel hiervan kan in de drank terechtkomen, maar de hoeveelheden blijven ver onder de wettelijke grenswaarden, zowel in Duitsland (5 μg/l) als internationaal (WHO, 20 μg/l).

PET-flessen bevatten geen weekmakers. De naam "polyethyleentereftalaat" wordt soms verward met ftalaten, die wel als weekmakers gebruikt worden, maar niet nodig zijn bij de productie van PET. Ook BPA wordt niet gebruikt bij de productie van PET-flessen; dit wordt gebruikt bij de productie van polycarbonaat, dat bijvoorbeeld in babyflessen wordt toegepast.

Acetaldehyde kan tijdens de productie en opslag van PET-flessen ontstaan. Hoewel het in kleine hoeveelheden de smaak en geur van het drankje kan beïnvloeden, wordt dit als onschadelijk beschouwd, omdat de concentraties ver onder de wettelijke grenswaarden liggen. Bovendien is acetaldehyde ook van nature aanwezig in fruit en andere voedingsmiddelen, soms in hogere concentraties. In Duitsland worden additieven gebruikt die acetaldehyde binden, waardoor de overdracht naar het drankje wordt geminimaliseerd.

PET-Recycling: Een Gesloten Kringloop

Een belangrijk aspect van PET is de recyclebaarheid. Dankzij de invoering van statiegeld in 2003 in Duitsland, worden 98% van de statiegeldplichtige PET-verpakkingen ingezameld en gerecycled. Dit hoge percentage draagt bij aan het verminderen van afval en het behoud van waardevolle grondstoffen.

Het recyclingproces omvat verschillende stappen: inzameling, sortering op kleur, reiniging en granulatie. De gerecyclede PET kan vervolgens worden gebruikt voor verschillende toepassingen. Een aanzienlijk deel (meer dan een derde) wordt gebruikt om nieuwe PET-flessen te maken, een proces dat bekend staat als "bottle-to-bottle" recycling. Andere toepassingen zijn de productie van folies, textielvezels (zoals voor fleece truien en T-shirts) en andere producten zoals banden en reinigingsmiddelflessen. Uit vijf PET-flessen kan bijvoorbeeld genoeg textielvezel worden gewonnen om een T-shirt in maat XL te maken.

De kwaliteit van het gerecyclede PET is hoog, waardoor het geschikt is voor contact met voedingsmiddelen. De vraag naar gerecycled PET neemt toe in Europa, waardoor de transportkosten naar verder gelegen landen minder relevant worden.

Toepassingen van Gerecycled PET

De toepassingen van gerecycled PET zijn divers en reiken verder dan alleen verpakkingen. Zo worden er tegenwoordig ook kinderwagens, rugzakken, functionele jassen, en zelfs bouwmaterialen zoals bakstenen van gerecycled PET gemaakt. Ook in de industrie wordt PET gebruikt, bijvoorbeeld voor omreifingsbanden en paletten. De transport- en logistieksector maakt veel gebruik van PET-paletten vanwege hun lage gewicht en lange levensduur.

Een opvallend voorbeeld van de toepassing van gerecycled PET is de jurk die Emma Watson droeg op de MET Gala in 2018, die volledig was gemaakt van gerecycled PET-flessen.

De Rol van Forum PET

Forum PET is een organisatie die zich inzet voor de optimalisatie van PET-flessen en het bevorderen van de recycling van PET in Duitsland en Europa. De leden van Forum PET komen uit de gehele waardeketen, van PET-producenten tot bottelaars en recyclingbedrijven. Forum PET heeft een belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling van kwaliteitsstandaarden voor PET-recycling en het bevorderen van een gesloten kringloop.

Europese Ontwikkelingen en Toekomstperspectieven

De Europese Unie streeft naar een hogere recyclingquote van PET-flessen, met een doel van 90% tegen 2025. Veel Europese landen hebben de afgelopen jaren statiegeldssystemen ingevoerd of zijn van plan dit te doen. Landen als Scandinavië, Nederland, Kroatië, Litouwen, Estland, Malta en Duitsland hebben al efficiënte statiegeldssystemen. Andere landen volgen naar verwachting.

Hoewel PET-recycling al ver is gevorderd, is er nog ruimte voor verbetering. Onderzoek is nodig om de effecten van herhaaldelijk recyclen op lange termijn te beoordelen en om eventuele risico's van additieven of verontreinigingen te identificeren.

Ecologische Aspecten

Hoewel er vaak discussie is over de ecologische voordelen van PET ten opzichte van andere materialen, zoals glas, zijn er significante verbeteringen bereikt in de ecologische footprint van PET-flessen door gewichtsvermindering, recycling, kortere transportafstanden en energiebesparing bij de productie. Een studie uit 2010 toonde aan dat de meest voorkomende 1,5 liter PET-fles ecologisch gelijkwaardig is aan een glazen meerwegfles.

Het is belangrijk om te benadrukken dat de ecologische balans van een verpakking afhankelijk is van verschillende factoren, zoals het materiaal, het gewicht, de transportafstand en de recyclingmogelijkheden.

Conclusie

PET-verpakkingen zijn een alomtegenwoordig onderdeel van ons dagelijks leven. Uit beschikbare informatie blijkt dat PET veilig is voor gebruik met voedingsmiddelen en dranken, mits de wettelijke grenswaarden worden gerespecteerd. De hoge recyclebaarheid van PET draagt bij aan het verminderen van afval en het behoud van waardevolle grondstoffen. Door de diverse toepassingen van gerecycled PET, van nieuwe flessen tot textiel en bouwmaterialen, wordt een gesloten kringloop bevorderd. De inspanningen van organisaties zoals Forum PET en de ambitieuze doelstellingen van de Europese Unie dragen bij aan een duurzamere toekomst voor PET-verpakkingen.

Bronnen

1. Forum PET. https://www.forum-pet.de/
2. Forum PET - Zahlen & Fakten. https://www.forum-pet.de/zahlen-fakten/
3. Forum PET - PET-Vielfalt. https://www.forum-pet.de/pet-vielfalt/
4. Forum PET - What is PET?. https://www.forum-pet.de/en/what-is-pet/
5. Forum PET - Recycling-Kreislauf. https://www.forum-pet.de/recycling-kreislauf/