Hygiëne en Gezondheid in de Kinderopvang: Richtlijnen voor Medewerkers en Ouders

De kinderopvang is een omgeving waar kinderen zich ontwikkelen en leren, maar ook waar de kans op verspreiding van infectieziekten aanwezig is. Een goede hygiëne is daarom essentieel om de gezondheid van zowel kinderen als medewerkers te beschermen. Deze richtlijn is bedoeld voor alle professionals in de kinderopvang en biedt normen en tips voor een effectieve basishygiëne, die synoniem staat voor infectiepreventie. Het doel is het voorkomen van de overdracht en verspreiding van ziekteverwekkers zoals bacteriën, virussen, parasieten en schimmels. De uiteindelijke verantwoordelijkheid voor de implementatie en uitvoering van deze richtlijn ligt bij de werkgever, maar de praktische uitvoering is voornamelijk in handen van de medewerkers en de facilitaire dienst. Deze richtlijn geldt zowel voor kinderdagopvang als buitenschoolse opvang.

Persoonlijke Hygiëne: Handen Wassen en Kleding

Een fundamenteel aspect van hygiëne in de kinderopvang is de persoonlijke hygiëne van zowel kinderen als medewerkers. Regelmatig handen wassen is cruciaal. Medewerkers dienen hun handen te wassen na contact met dieren of uitwerpselen, en kinderen moeten dit ook doen na dergelijk contact. Het is belangrijk om kinderen te begeleiden bij het handen wassen en ervoor te zorgen dat ze dit op de juiste manier doen.

Voor kleding geldt dat elk kind een schone overall of kledingstuk dient te hebben dat specifiek voor de opvang wordt gebruikt. Deze kleding moet buiten de groepsruimte worden uitgetrokken en apart worden opgehangen. De overalls moeten wekelijks worden gewassen, of vaker indien zichtbaar vuil.

Omgaan met Dieren in de Kinderopvang

Sommige kinderopvanglocaties, met name agrarische kinderopvangen, hebben dieren aanwezig. Dit brengt specifieke hygiënische uitdagingen met zich mee, aangezien kinderen vaker in contact komen met dieren en daardoor een groter risico lopen op infectieziekten. Besmetting kan plaatsvinden door direct contact (knuffelen, aaien), indirect contact (mest, stallingsplaatsen), of via voedselresten van de dieren.

Om besmetting met zoönosen (ziekten die van dieren op mensen overgedragen kunnen worden) te beperken, zijn de volgende maatregelen noodzakelijk:

• Dieren dienen buiten de speeltuinen te worden gehouden.
• Drinkbakken van dieren moeten dagelijks worden ververst en schoongemaakt.
• Er moet een fonteintje met vloeibare zeep en papieren handdoeken in de buurt van dierenverblijven worden geplaatst.
• Kinderen en medewerkers dienen rubberlaarzen te dragen bij een bezoek aan dierenverblijven. Deze laarzen moeten buiten de groepsruimte worden uitgetrokken en schoongemaakt met een borstel of spuit boven een putje.
• Eten en drinken is niet toegestaan in de buurt van dieren.
• Het drinken van rauwe melk moet worden vermeden.
• Kinderen en zwangere werknemers dienen te worden wegehouden van zieke dieren of dieren die aan het bevallen zijn.
• Speelgoed, knuffels, flessen en spenen mogen niet meegenomen worden naar het dierenverblijf.
• Alle dieren moeten ingeënt zijn tegen relevante ziekten.

Hygiëne bij Medische Verzorging

In de kinderopvang kan het voorkomen dat kinderen medische zorg nodig hebben. Het is belangrijk om deze zorg op een hygiënische en veilige manier te verlenen. Bij het gebruik van thermometers moeten thermometerhoesjes worden gebruikt en de thermometer na elk gebruik worden schoongemaakt en gedesinfecteerd volgens de instructies van de fabrikant.

Bij huid- en wondverzorging is het essentieel om infectie te voorkomen. Dit kan worden bereikt door:

• Handen te wassen voor en na de verzorging van de wond.
• Een spatel of tissue te gebruiken bij het aanbrengen van crème uit een pot, en deze na gebruik weg te gooien.
• Handschoenen te dragen bij het verzorgen van een bloedende wond of bij het opruimen van bloed.

Toiletgebruik en Potjes

Een goede hygiëne rondom het toiletgebruik is van groot belang. Kinderen moeten worden aangemoedigd om na elk toiletbezoek hun handen te wassen met water en zeep. Het toilet moet schoon worden achtergelaten door zichtbare verontreiniging te verwijderen, gevolgd door handen wassen.

Indien de organisatie ervoor kiest om potjes te gebruiken, moeten deze na gebruik direct in de wc worden geleegd, schoongemaakt met water en allesreiniger, en droog worden opgeborgen. Het is belangrijk om potjes niet schoon te maken bij dezelfde kraan waar zuigelingenvoeding en eten worden klaargemaakt.

Tandenpoetsen

Als de kinderopvang tandenpoetsen aanbiedt, is het belangrijk om verspreiding van ziekteverwekkers te voorkomen. Elk kind moet een eigen tandenborstel hebben met de naam van het kind erop. De tandenborstels moeten in een schone beker of houder worden geplaatst en los van elkaar worden opgeborgen. Tandenborstels moeten elke drie maanden worden vervangen.

Afvalverwerking

Afval kan een bron van ziekteverwekkers zijn en ongedierte aantrekken. Daarom is een goede afvalverwerking essentieel. Afval, zoals etensresten, oud papier en verpakkingsmaterialen, moet regelmatig worden verwijderd en op de juiste manier worden afgevoerd.

Nagels en Handschoenen

Het wordt afgeraden om nagelbedekking zoals (gel-)nagellak, gelnagels, BIAB en andere kunstnagels te dragen in de kinderopvang, omdat dit de kans op overdracht van ziekteverwekkers kan vergroten. Nagels moeten kort, schoon en onbeschadigd worden gehouden.

Het dragen van handschoenen wordt over het algemeen niet aangeraden, tenzij er sprake is van een verhoogde kans op besmetting, bijvoorbeeld bij het schoonmaken van oppervlakken met bloed of braaksel, of op advies van de GGD bij een infectieziekte-uitbraak. Handschoenen moeten geschikt zijn voor bescherming tegen micro-organismen en volgens de gebruiksaanwijzing worden gebruikt.

Arbeidsmarkt en Ontwikkelpad Kinderopvang

Er is een tekort aan personeel in de kinderopvang. Initiatieven zoals het Ontwikkelpad Kinderopvang, in regio’s zoals Amersfoort en Friesland, proberen dit probleem aan te pakken door te investeren in de opleiding en werkplekervaring van toekomstige medewerkers. Investeren in de kinderopvang wordt gezien als een investering in de hele arbeidsmarkt, aangezien kinderopvangplekken nodig zijn voor arbeidsparticipatie.

Conclusie

Hygiëne is een cruciale factor voor de gezondheid en veiligheid in de kinderopvang. Door het naleven van de beschreven normen en tips, kunnen medewerkers en ouders bijdragen aan het voorkomen van de verspreiding van infectieziekten en het creëren van een gezonde leeromgeving voor kinderen. Een goede persoonlijke hygiëne, zorgvuldige omgang met dieren, hygiënische medische verzorging, en een effectieve afvalverwerking zijn essentieel. Daarnaast is het belangrijk om te investeren in de kwaliteit van de kinderopvang en het aantrekken van voldoende gekwalificeerd personeel.

Bronnen

1. Hygiënerichtlijnen Kinderopvang
2. Met de startsessie ontwikkelpad kinderopvang van NLOM gesprek met ondernemers