Kinderopvangtoeslag: Wijzigingen, Stopzetting en Herstelprocedures

De kinderopvangtoeslag is een financiële bijdrage van de overheid in de kosten van kinderopvang, bedoeld om het voor ouders mogelijk te maken om werk en zorg te combineren. Deze toeslag is in 2005 in het leven geroepen als vervanging van de aftrekpost voor kinderopvang in de inkomstenbelasting. De regeling is vastgelegd in de Wet kinderopvang en wordt beheerd door de Belastingdienst. Verschillende omstandigheden kunnen leiden tot wijzigingen in de toeslag of de noodzaak deze stop te zetten. Daarnaast is er de recente hersteloperatie voor ouders die gedupeerd zijn door problemen met de toeslag. Dit artikel geeft een overzicht van deze aspecten, gebaseerd op beschikbare informatie.

Wijzigingen in de Kinderopvangtoeslag

Er zijn diverse situaties waarin een wijziging in de kinderopvangtoeslag noodzakelijk is. Deze wijzigingen moeten tijdig aan de Belastingdienst worden doorgegeven om te voorkomen dat men te veel of te weinig toeslag ontvangt. Enkele voorbeelden van situaties die een wijziging vereisen zijn:

• Verandering in kinderopvang: Wanneer een kind naar een ander type kinderopvang gaat, of wanneer het aantal uren of het uurtarief van de kinderopvang verandert, moet dit worden gemeld.
• Nieuwe aanvraag: Ouders die nog geen kinderopvangtoeslag ontvangen, maar er wel recht op hebben, kunnen een aanvraag indienen.
• Geen gebruik van geregistreerde kinderopvang: Als een kind geen gebruik maakt van geregistreerde kinderopvang, terwijl er nog steeds toeslag wordt ontvangen, moet dit worden gemeld.
• Verandering in huishoudsituatie: Een verandering in de samenstelling van het huishouden, zoals een nieuwe bewoner of een scheiding, vereist een wijziging in de aanvraag.
• Wijziging in bijdrage werkgever: Als de bijdrage van de werkgever in de kinderopvang verandert, moet dit worden doorgegeven.
• Verandering in inkomen: Een wijziging in het toetsingsinkomen van de aanvrager of de toeslagpartner moet worden gemeld.
• Rekeningnummer wijzigen: Indien het rekeningnummer waarop de toeslag wordt gestort verandert, moet dit worden aangepast.
• Overlijden: Het overlijden van de aanvrager of de toeslagpartner is een reden voor wijziging.
• Stopzetten toeslag: Op elk moment kan worden aangegeven dat de kinderopvangtoeslag niet meer gewenst is, of met terugwerkende kracht gestopt kan worden.

De Ex-Toeslagpartnerregeling en Hersteloperatie Toeslagen

De hersteloperatie toeslagen is specifiek gericht op ouders die gedupeerd zijn door problemen met de kinderopvangtoeslag. Tot 1 januari 2024 konden ouders met een gedupeerde status een herbeoordeling aanvragen bij de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT). De hersteloperatie richt zich primair op degenen die door UHT als gedupeerd zijn beoordeeld. Gedupeerde aanvragers ontvangen een compensatiebedrag en komen, samen met hun huidige toeslagpartner, in aanmerking voor een schuldenaanpak.

Het is echter opvallend dat niet alle gedupeerde aanvragers nog samen zijn met de partner met wie ze ten tijde van de problemen een huishouden deelden. Dit kan als onrechtvaardig worden ervaren, aangezien beide partners vaak gelijke betrokkenheid bij de kinderen hadden en gezamenlijk de financiële schade droegen.

De regeling voor het overnemen van private schulden is bedoeld om gedupeerde ouders een nieuwe start te bieden. Hierbij worden voornamelijk opeisbare betalingsachterstanden en hoofdsommen overgenomen, om te voorkomen dat gedupeerde ouders in verdere financiële problemen komen door incassomaatregelen. Het maakt hierbij niet uit of de schuld direct te herleiden is tot een terugvordering van de kinderopvangtoeslag.

Dwangsommen en Bijstand

De vraag of ontvangen dwangsommen buiten het vermogen moeten worden gehouden, is afhankelijk van het gemeentelijk beleid. Een dwangsom is een financiële prikkel om een bestuursorgaan tot sneller beslissen aan te zetten en is geen schadevergoeding. Omdat een dwangsom niet expliciet is uitgesloten van het middelenbegrip in de Participatiewet, is het aan de gemeente om te bepalen of de ontvangst van de dwangsom (on)aanvaardbaar is bij het verlenen van bijstand.

Ondersteuningsteam en Uithuisplaatsingen

In sommige gevallen kan de inzet van een Ondersteuningsteam helpen om kinderen zo snel mogelijk terug naar huis te laten keren na een uithuisplaatsing. Deze aanpak is ontwikkeld in samenwerking met ouders en kinderen en richt zich op het herstellen van contact en het verkrijgen van inzicht in de oorzaken van de uithuisplaatsing. Het Ondersteuningsteam vertrekt daarbij van de wensen en behoeften van de ouder en/of het kind. Terugplaatsing is niet altijd het doel, maar het behouden of herstellen van contact tussen ouders en kinderen staat voorop.

Het is spijtig als problemen met de kinderopvangtoeslag hebben bijgedragen aan uithuisplaatsingen en verlies van contact tussen ouders en kinderen. Dergelijke situaties zijn complex en vereisen tijd, maatwerk en zorgvuldigheid. De stem van het kind is hierbij van groot belang. Het Ondersteuningsteam onderzoekt samen met de ouders en de jeugdbeschermingsketen de mogelijkheden voor herstel van contact en een betekenisvolle rol voor de ouders in het leven van hun kind.

Uit onderzoek blijkt dat voor 1.754 kinderen van gedupeerde ouders aanvullend onderzoek nodig is om te bepalen of zij te maken hebben (gehad) met een uithuisplaatsing. Voor deze groep moet worden vastgesteld of de door de Geïndiceerde Instelling (GI) verzochte machtiging uithuisplaatsing daadwerkelijk is afgegeven door een rechter. De conclusie dat er 3.532 kinderen te maken hebben (gehad) met een uithuisplaatsing kan niet worden getrokken, omdat niet in alle gevallen het verzoek door de rechter is toegewezen.

Het is belangrijk te benadrukken dat financiële problemen als gevolg van de problemen met de kinderopvangtoeslag zelden op zichzelf de reden zijn voor een uithuisplaatsing. Wel kunnen deze financiële problemen bestaande problematiek versterken of veroorzaken, wat uiteindelijk tot een uithuisplaatsing kan leiden.

Beëindigen van Schuldenregelingen en Aanmelden bij UHT

Ouders die zich hebben aangemeld bij de Belastingdienst voor de hersteloperatie, maar nog niet als gedupeerde zijn erkend, kunnen in sommige gevallen toch een aanvraag voor schuldhulpverlening indienen. Het aanmeldloket bij UHT is gesloten per 31 december 2023, maar gemeenten ontvangen nog steeds lijsten van UHT met ouders die zich door schrijnende omstandigheden niet tijdig hebben kunnen melden, of die tijdens het beoordelingsproces alsnog ondersteuning van de gemeente wensen.

Financiering van Ondersteuning

De financiering van de ondersteuning die wordt geboden in het kader van de hersteloperatie toeslagen loopt via de Wet hersteloperatie toeslagen. Dit biedt het juridisch kader waarbinnen gemeenten handelen. Voorzieningen die worden toegekend, kunnen worden gedeclareerd via onderdeel C, waardoor ze binnen de financiële dekking van het rijk vallen. Een goede samenwerking tussen de brede ondersteuning en de reguliere dienstverlening van de gemeente is essentieel.

Conclusie

De kinderopvangtoeslag is een belangrijke regeling voor ouders, maar vereist nauwkeurige administratie en tijdige melding van wijzigingen. De hersteloperatie toeslagen biedt een uitweg voor ouders die gedupeerd zijn door problemen met de toeslag, maar de regeling is complex en niet zonder beperkingen. De inzet van ondersteuningsteams en de aandacht voor het behoud van contact tussen ouders en kinderen zijn cruciaal in situaties waarin uithuisplaatsing dreigt. Gemeenten spelen een belangrijke rol bij het bieden van ondersteuning en het correct toepassen van de wetgeving.

Bronnen

1. Rechtswinkel Nijmegen-Oost
2. VNG