Kinderopvang: Toegankelijkheid, Betaalbaarheid en Ondersteuning voor Kwetsbare Gezinnen
september 5, 2025
De Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling is een wettelijke verplichting voor organisaties die werken met ouders en kinderen. Deze code biedt een stappenplan voor professionals om te handelen bij vermoedens van huiselijk geweld en/of kindermishandeling. Het doel is niet primair om direct een melding te doen bij Veilig Thuis, maar om cliënten bewust te maken van de zorg die aanwezig is en hen te motiveren hulp te accepteren bij vastgestelde problemen. Dit artikel beschrijft de stappen van de meldcode en hoe deze in de kinderopvang toegepast kan worden.
Wat is de Meldcode?
De meldcode is een stappenplan van vijf stappen dat beroepskrachten begeleidt bij het beoordelen en handelen bij signalen van huiselijk geweld en/of kindermishandeling. De stappen zijn een leidraad bij het besluit om wel of niet een melding te doen bij Veilig Thuis. Organisaties zijn wettelijk verplicht een protocol te hebben waarin staat beschreven hoe zij met de meldcode werken, inclusief wie de beslissing neemt om te melden en hoe gevoelige informatie wordt behandeld.
De Vijf Stappen van de Meldcode
De meldcode bestaat uit de volgende vijf stappen:
Stap 1: Het in kaart brengen van signalen
De eerste stap is het zorgvuldig observeren en registreren van signalen die mogelijk wijzen op huiselijk geweld of kindermishandeling. Het is belangrijk om feiten en interpretaties te onderscheiden en objectief te signaleren. Beschrijf concrete, feitelijke signalen in plaats van conclusies te trekken. Voorbeelden van objectieve signalen zijn: "Stefan ziet wit, heeft wallen onder de ogen en strakke trekken in zijn gezicht" in plaats van "Stefan ziet er slecht uit". De signalen hoeven niet direct verband te houden met geweld of mishandeling; een andere oorzaak is ook mogelijk.
Stap 2: Advies vragen
Bij het signaleren van mogelijke problemen is het cruciaal om advies te vragen aan een collega en een aandachtsfunctionaris (AF). De overheid adviseert organisaties om één of meer personen aan te wijzen als aandachtsfunctionaris huiselijk geweld en kindermishandeling. Deze persoon kan de meldcode binnen de organisatie implementeren, collega's adviseren en aanwezig zijn bij gesprekken met ouders. Het doel van dit overleg is om te bepalen of het vermoeden van kindermishandeling terecht is en welke acties nodig zijn.
Stap 3: Gesprek met de ouder(s) én kind
Indien er zorgen blijven bestaan na het in kaart brengen van signalen en het overleg met een collega en de AF, is het noodzakelijk om een gesprek aan te gaan met de ouder(s) én het kind. De verbeterde meldcode heeft de participatie van kinderen opgenomen, waarbij het belang van het kind altijd de eerste overweging moet zijn.
Stap 4: Wegen van geweld en/of kindermishandeling
In deze stap wordt de ernst van de situatie beoordeeld. De verbeterde meldcode bevat een afwegingskader met vijf vragen om een beter beeld te krijgen van de onveiligheid. Het is belangrijk om te kijken of de onveilige situatie al eerder is gesignaleerd en om deze signalen te combineren.
Stap 5: Beslissen met Veilig Thuis
De laatste stap is het nemen van een beslissing over het al dan niet melden bij Veilig Thuis. Deze beslissing wordt genomen op basis van de verzamelde informatie en de beoordeling van de ernst van de situatie.
De Kindcheck
Voor professionals die contact hebben met volwassen cliënten en niet direct met hun kinderen, is er de kindcheck. Deze check is onderdeel van de meldcode en omvat de volgende stappen:
- De professional gaat in gesprek met de cliënt en vraagt of er minderjarige kinderen in huis wonen en met wie de zorg voor deze kinderen wordt gedeeld.
- Er wordt onderzocht of de cliënt, ondanks zijn situatie, de kinderen voldoende verzorging, zorg en veiligheid kan bieden, of hij daar hulp bij heeft en of hij meer hulp wenst.
- Er wordt gevraagd of de cliënt een (ex)partner heeft met kinderen waar hij/zij geregeld aanwezig is.
- Er wordt gevraagd of de cliënte mogelijk zwanger is.
- Op basis van dit gesprek wordt vastgesteld of de zorgen over mogelijke schade voor de kinderen zijn weggenomen, of dat de zorgen blijven bestaan.
Indien er na het gesprek zorgen blijven bestaan, worden de stappen van de meldcode gevolgd om de situatie verder te onderzoeken en passende hulp te organiseren.
Aandachtspunten bij het toepassen van de Meldcode
Bij het toepassen van de meldcode zijn er enkele belangrijke aandachtspunten:
- Objectief signaleren: Houd feiten en interpretaties uit elkaar en trek niet te snel conclusies. Beschrijf concrete, feitelijke signalen.
- Zorgvuldigheid: De signalen hoeven niet direct verband te houden met huiselijk geweld of kindermishandeling. Een andere oorzaak is ook mogelijk.
- Overleg: Bespreek de signalen altijd met de aandachtsfunctionaris.
- Uitleg aan ouders: Zorg ervoor dat ouders op de hoogte zijn van de meldcode (bijlage 6).
- Acuut onveilige situatie: Neem direct contact op met de politie en geef een urgent signaal af in de Verwijsindex Zorg voor Jeugd Groningen (ZvJG). Indien geen toegang tot ZvJG, neem dan direct contact op met de AF.
Verbeterde Meldcode en Afwegingskader
De verbeterde meldcode is tot stand gekomen om situaties van onveiligheid beter en eerder in beeld te krijgen. In stap 4 en 5 is een afwegingskader opgenomen om de ernst van de situatie beter te beoordelen. Tevens is in stap 3 het gesprek met het kind toegevoegd, waarbij het belang van het kind altijd de eerste overweging moet zijn.
Het Protocol en de Wetgeving
Het protocol is gebaseerd op de Wet meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling en behandelt zowel huiselijk geweld als kindermishandeling. De combinatie van kinderen en huiselijk geweld wordt altijd beschouwd als kindermishandeling. De handelwijze bij huiselijk geweld is hetzelfde als bij kindermishandeling of een vermoeden daarvan. Het protocol is bestemd voor alle medewerkers van de gemeente Groningen die beroepshalve klantcontact hebben met cliënten van 0-100 jaar.
Flexibiliteit in de Stappen
De stappen in het protocol hoeven niet noodzakelijk in deze volgorde gezet te worden. Het is mogelijk om stappen te herhalen als de situatie daarom vraagt. Professionals moeten altijd uitgaan van hun eigen deskundigheid, vertrouwen op hun kennis, ervaring en intuïtie en hun zorgen bespreken met anderen binnen de organisatie.
Conclusie
De Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling is een essentieel instrument voor professionals in de kinderopvang om signalen van onveiligheid te herkennen en hierop adequaat te reageren. Door de vijf stappen van de meldcode te volgen en rekening te houden met de aandachtspunten, kunnen professionals bijdragen aan de veiligheid en het welzijn van kinderen en gezinnen. De verbeterde meldcode, met het afwegingskader en de focus op de participatie van kinderen, biedt een nog betere basis voor een zorgvuldige en effectieve aanpak van kindermishandeling en huiselijk geweld.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
