De Opleiding tot Gespecialiseerd Pedagogisch Medewerker Kinderopvang: Een Uitgebreid Overzicht
september 5, 2025
Spelend leren speelt een cruciale rol in de ontwikkeling van jonge kinderen, zowel in Nederland als internationaal. Verschillende perspectieven op de functie van spel bestaan, variërend van ontspanning tot het bevorderen van zowel sociaal-emotionele als cognitieve vaardigheden. Onderzoek toont aan dat de betrokkenheid van kleuters en hun groei in schoolse vaardigheden hoger is bij begeleid spel of didactische instructie dan bij vrij spel. Dit artikel beschrijft de verschillende vormen van spelend leren, de inrichting van een rijke speelleeromgeving, en de rol van professionals in het stimuleren van de ontwikkeling van jonge kinderen door middel van spel.
Drie Opvattingen over Spelend Leren
Er zijn grofweg drie verschillende opvattingen over de rol van spel en spelend leren. De eerste beschouwt spel primair als een middel voor ontspanning. De tweede ziet spelend leren als een manier om de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen te bevorderen. De meest omvattende opvatting beschouwt spel als essentieel voor zowel schoolse als niet-schoolse vaardigheden, en dus voor de brede ontwikkeling van het kind. Deze laatste visie sluit het best aan bij een optimaal gebruik van spelend leren, maar wordt soms onvoldoende benut doordat de mogelijkheden van spelend leren bij jonge kinderen niet altijd volledig worden erkend.
Vormen van Spelend Leren
In Nederland wordt spelend leren soms geïnterpreteerd als vrij, onbegeleid spel, waarbij kinderen zelf een activiteit kiezen. In deze benadering wordt spel vaak tegenover onderwijs of instructie geplaatst. Echter, onderzoek suggereert dat begeleid spel effectiever is in het stimuleren van de ontwikkeling van kinderen. Spel kan verschillende vormen aannemen, variërend van sensomotorisch spel bij heel jonge kinderen tot rollenspel bij kleuters. Spel is een effectieve manier om de ontwikkeling van jonge kinderen te ondersteunen.
De Rijke Speelleeromgeving
Om de ontwikkeling van kinderen te ondersteunen en te stimuleren, is een rijke speelleeromgeving essentieel. Deze omgeving moet materialen en activiteiten bieden die brede ervaringen bieden of uitlokken. Professionals dienen hun aanbod af te stemmen op de ontwikkeling en de ervaringen van de kinderen in de groep. Het is belangrijk om niet te veel materiaal uit te stallen, voor afwisseling te zorgen, en de ruimte zo in te richten dat kinderen zich veilig voelen. Echte materialen lijken dieper spel uit te lokken dan namaakmaterialen. Wanneer kinderen actief meehelpen met het verzamelen of maken van materialen, draagt dit bij aan het gevoel van eigenaarschap. Inhoudelijk zijn brede, uitdagende thema’s, die nog iets te leren hebben, van belang.
De Rol van de Professional
Professionals, waaronder pedagogisch medewerkers en leerkrachten, spelen een cruciale rol in het faciliteren van spelend leren. Zij kunnen de speelleeromgeving vormgeven, materialen aanbieden en kinderen begeleiden in hun spel. Het is belangrijk dat professionals zich bewust zijn van de verschillende opvattingen over spelend leren en de effectiviteit van begeleid spel. Door mee te spelen met de kinderen kunnen professionals stille en laag taalvaardige peuters en kleuters uitdagen tot talige interactie.
Spel en Taalontwikkeling
Spelend leren draagt bij aan de taalontwikkeling van kinderen. Het leidt tot meer samenspel, meer en complexere taal, en veel eigen inbreng door de kinderen. Door middel van spel kunnen kinderen nieuwe woorden leren, hun zinsopbouw verbeteren en hun communicatieve vaardigheden ontwikkelen.
Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) en Spel
Voor- en vroegschoolse educatie (VVE) richt zich op het verbeteren van de voorwaarden voor het met succes instromen in het basisonderwijs voor kinderen. Voorschoolse educatie (VE) is specifiek gericht op kinderen tussen 2¼ en 4 jaar oud met (risico op) taalachterstand en wordt verzorgd op een voorschoolse voorziening. Vroegschoolse educatie is gericht op het bevorderen van onderwijskansen van doelgroepkinderen in groep 1 en 2 van de basisschool. Spelend leren is een integraal onderdeel van VVE, omdat het een natuurlijke en effectieve manier is om de ontwikkeling van jonge kinderen te stimuleren.
Verschillende Voorzieningen voor Spelend Leren
Er bestaan verschillende voorzieningen die spelend leren faciliteren, waaronder:
- Speelinloop: Een laagdrempelige voorziening voor kinderen vanaf 0 jaar tot 2¼ jaar en hun ouders.
- SPILconcept: Een samenwerking tussen kinderopvang en basisschool in een SPILcentrum, gericht op de doorgaande ontwikkeling van kinderen van 0-13 jaar.
- Voorschoolse voorziening: Kinderopvang dat voorschoolse educatie aanbiedt voor kinderen vanaf 2¼ jaar tot 4 jaar.
Deze voorzieningen dragen bij aan het bieden van een stimulerende omgeving waarin kinderen kunnen spelen, leren en zich ontwikkelen.
Doelen van Subsidieregelingen
Subsidie wordt verstrekt om specifieke doelen te bereiken, waaronder:
- Kinderen die een risico lopen op een (blootstellings)achterstand in taal, tijdig in beeld te hebben en aan taalontwikkeling te doen.
- Kinderen samen te brengen en hen het plezier van samen spelen en ontdekken te laten ervaren.
- Ouders uit kwetsbare groepen bekend en vertrouwd te maken met ontwikkeling stimulerende activiteiten en opvoedingsondersteuning.
- Een soepele doorstroom van speelinloop naar voorschoolse voorziening te bevorderen wanneer peuters de leeftijd van 2¼ jaar bereiken.
Het Belang van Samenwerking
De effectiviteit van spelend leren wordt vergroot door samenwerking tussen verschillende partijen, zoals ouders, pedagogisch medewerkers, leerkrachten en basisscholen. Door gezamenlijk te werken aan de ontwikkeling van kinderen kunnen zij optimaal profiteren van de mogelijkheden die spelend leren biedt.
Conclusie
Spelend leren is een essentieel onderdeel van de ontwikkeling van jonge kinderen. Door een rijke speelleeromgeving te creëren en kinderen te begeleiden in hun spel, kunnen professionals bijdragen aan hun sociaal-emotionele, cognitieve en taalontwikkeling. Verschillende vormen van spelend leren bestaan, en het is belangrijk om de effectiviteit van begeleid spel te erkennen. Door samenwerking tussen verschillende partijen kan de impact van spelend leren verder worden vergroot en kunnen kinderen optimaal profiteren van de mogelijkheden die het biedt.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
