Gezondheid en Veiligheid in de Kinderopvang: Een Overzicht van Richtlijnen en Wetgeving
september 5, 2025
De hygiëne en schoonmaak in kinderopvanglocaties zijn van cruciaal belang voor de gezondheid en veiligheid van zowel kinderen als personeel. Kinderen, met hun nog ontwikkelende immuunsysteem, zijn bijzonder kwetsbaar voor infectieziekten. Een effectief schoonmaak- en hygiëneregime draagt bij aan het minimaliseren van de verspreiding van bacteriën, virussen en andere ziekteverwekkers. Deze richtlijnen zijn niet alleen een aanbeveling, maar worden ondersteund door specifieke normen en instructies, zoals vastgelegd door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).
Belang van Hygiëne in de Kinderopvang
In een omgeving waar veel kinderen samenkomen, zoals een kinderdagverblijf, is de kans op het overdragen van ziekten aanzienlijk groter. Kinderen delen speelgoed, materialen en sanitaire voorzieningen, waardoor ziekteverwekkers zich gemakkelijk kunnen verspreiden. Een goede hygiëne is daarom essentieel om de gezondheid van de kinderen te beschermen en het aantal ziektedagen te verminderen. Het is van belang te realiseren dat hygiëne in deze context synoniem staat met infectiepreventie: het actief voorkomen van de overdracht en verspreiding van infectieziekten.
RIVM Richtlijnen en Implementatie
Het RIVM heeft specifieke richtlijnen opgesteld voor hygiëne in de kinderopvang, die normen bevatten voor schoonmaak, hygiëne, ziektebeelden en randvoorwaarden. Deze richtlijnen gelden voor alle medewerkers in kinderdagverblijven, scholen, buitenschoolse opvang (BSO) en peuterspeelzalen. De laatste volledige herziening van de richtlijn dateert uit 2025, met tussentijdse wijzigingen die in de Verantwoording zijn aangegeven.
De hoofdverantwoordelijkheid voor de implementatie en uitvoering van de hygiënerichtlijn ligt bij de werkgever. Deze is direct verantwoordelijk voor een goede hygiëne binnen de organisatie. De praktische uitvoering wordt grotendeels uitgevoerd door de medewerkers en de facilitaire dienst. De term ‘opvang’ in de richtlijn verwijst zowel naar kinderdagopvang als buitenschoolse opvang.
Specifieke Schoonmaakwerkzaamheden
Een professionele schoonmaak van een kinderopvang omvat een breed scala aan werkzaamheden, die afgestemd moeten worden op de specifieke behoeften van de locatie. Voorbeelden van schoonmaakwerkzaamheden zijn:
- Afvalverwerking
- Reinigen van vloeren en vloerbedekking
- Glasbewassing
- Afstoffen
- Reinigen van toiletruimtes
- Reinigen van verschoonruimtes
- Dieptereiniging
Schoonmaakbedrijven die gespecialiseerd zijn in kinderopvang, stellen vaak een schoonmaakplan op maat op, rekening houdend met de specifieke eisen en wensen van de klant. Flexibiliteit in de dienstverlening is daarbij belangrijk; schoonmaak kan overdag, 's avonds of in het weekend plaatsvinden, afhankelijk van de behoeften van de opvang. Tijdens vakanties kan het schoonmaakteam ook worden ingezet voor periodieke schoonmaaktaken.
Handen wassen: Een Cruciaal Onderdeel van Hygiëne
Het handen wassen is een van de belangrijkste maatregelen om de verspreiding van ziekteverwekkers te voorkomen. Kinderen moeten worden aangemoedigd om hun handen te wassen op de volgende momenten:
- Na het toiletbezoek
- Voor en na het eten
- Na het buiten spelen
- Na het hoesten of niezen
- Na contact met neus- of oogvocht
- Na het aanraken van vuile oppervlakken
Instructies voor handen wassen zijn beschikbaar en kunnen worden gedownload als pdf.
Aandachtspunten voor Sieraden en Nagelbedekking
Om de handen effectief te kunnen reinigen, is het belangrijk om aandacht te besteden aan sieraden en nagelbedekking. Sieraden, zoals horloges, armbanden en ringen, kunnen ziekteverwekkers vasthouden. Het dragen van sieraden wordt afgeraden tijdens risicohandelingen, waarbij er een grote kans is op contact met lichaamsvloeistoffen zoals ontlasting, urine en bloed.
In de kinderopvang worden de volgende handelingen als risicovol beschouwd:
- Het bereiden en geven van voedsel, inclusief zuigelingenvoeding
- Het verschonen van luiers
- Het helpen van een kind bij het afvegen na een toiletbezoek
- Het verzorgen van een bloedende wond
De opvang dient te bepalen of er nog andere risicohandelingen plaatsvinden, eventueel in overleg met de GGD.
Normen voor Sieraden
De hygiënenorm met betrekking tot sieraden is dat deze niet gedragen mogen worden tijdens risicohandelingen aan de handen en polsen.
Luchtkanaalreiniging
Naast de reguliere schoonmaakwerkzaamheden kan het ook relevant zijn om de luchtkanaalreiniging te laten uitvoeren. Dit draagt bij aan een betere luchtkwaliteit in de opvanglocatie.
Flexibiliteit en Maatwerk
Schoonmaakbedrijven bieden vaak flexibele dienstverlening en maatwerkoplossingen. Dit betekent dat de schoonmaak kan worden aangepast aan de specifieke behoeften en wensen van de kinderopvang. Een kennismakingsgesprek op locatie of telefonisch wordt gebruikt om de wensen te inventariseren en een passend plan van aanpak op te stellen.
De Rol van de GGD
De Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) kan bij een uitbraak van een infectieziekte extra adviezen geven om de uitbraak te bestrijden. De GGD kan ook adviseren over eventuele andere risicohandelingen die in de opvang plaatsvinden.
Conclusie
Hygiëne en schoonmaak zijn onmisbaar in de kinderopvang. Door de richtlijnen van het RIVM te volgen en een professionele schoonmaakdienst in te schakelen, kan de verspreiding van ziekteverwekkers worden geminimaliseerd en een veilige en gezonde omgeving voor kinderen en personeel worden gecreëerd. Het is essentieel dat de werkgever de hoofdverantwoordelijkheid neemt voor de implementatie en uitvoering van de hygiënerichtlijn, en dat alle medewerkers zich bewust zijn van hun rol in het handhaven van een goede hygiëne. Regelmatig handen wassen, aandacht voor sieraden en nagelbedekking, en periodieke luchtkanaalreiniging zijn belangrijke aspecten van een effectief hygiëneregime.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
