Integratie en Samenwerking in de Voorschoolse Educatie en Kinderopvang

De samenwerking tussen peuterspeelzaalwerk en kinderopvang is een onderwerp van toenemende aandacht en ontwikkeling in Nederland. Gemeenten spelen een cruciale rol in het optimaliseren van het aanbod van voorschoolse educatie en het bevorderen van een integrale aanpak. Deze ontwikkeling wordt gestimuleerd door wetgeving en een groeiend besef van het belang van een doorlopende leer- en ontwikkelingslijn voor jonge kinderen. Dit artikel beschrijft de huidige stand van zaken, beleidsuitgangspunten en actiepunten met betrekking tot de integratie van kinderopvang en peuterspeelzaalwerk, gebaseerd op beschikbare informatie.

Wetgeving en Gemeentelijke Rol

De Wet OKE (Onderwijs en Kwaliteit) heeft significante veranderingen teweeggebracht in de regelgeving rondom peuterspeelzaalwerk en kinderopvang. Deze wet heeft geleid tot nieuwe kwaliteitseisen voor peuterspeelzalen en de invoering van het Landelijk Register Kinderopvang (LRK), samen met eerstelijnstoezicht op gastouders. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het gebruik van het LRK, waardoor de rechtmatigheid van toeslagaanvragen kan worden gecontroleerd. Ouders hebben enkel recht op kinderopvangtoeslag als hun opvang in het register staat.

Vanaf 2010 is er structureel budget vanuit het rijk beschikbaar gesteld aan gemeentefondsen om het peuterspeelzaalwerk te professionaliseren. Dit onderstreept het belang dat het rijk hecht aan de kwaliteit van voorschoolse educatie. De wetgeving is een logisch gevolg van de toenemende samenwerking tussen peuterspeelzalen, kinderopvang en onderwijs, met als gemeenschappelijk doel het bieden van optimale ontwikkelingskansen aan kinderen.

Integrale Kindcentra en Samenwerking

Een belangrijke ontwikkeling is de opkomst van integrale kindcentra, waarbij peuterspeelzaal en kinderopvang volledig geïntegreerd zijn. Dit model maakt een efficiëntere inzet van middelen en expertise mogelijk. Gemeenten hebben vrijheid in het bepalen van het tempo en de wijze waarop deze samenwerking lokaal wordt vormgegeven. In Waalwijk is bijvoorbeeld een fusie doorgevoerd tussen de Stichting Peuterspeelzalen Waalwijk en Mikz BV, waardoor de samenwerking tussen peuterspeelzaalwerk en kinderopvang is vereenvoudigd. Mikz Kinderopvang is de grootste aanbieder van kinderopvang in de regio, bestaande uit dagopvang en buitenschoolse opvang.

De eerste gecombineerde groep, een zogenaamde peutergroep, is gestart met de ingebruikname van het pluspunt BaLaDe. Dit illustreert de praktische toepassing van de integratie van peuterspeelzaalwerk en kinderopvang.

Harmonisatie van Inhoud en Kwaliteit

Een belangrijk beleidsuitgangspunt is de intensievere samenwerking tussen peuterspeelzaalwerk en kinderopvang door harmonisatie op inhoud en kwaliteit. Gemeenten worden aangemoedigd om ontschotting van de kinderopvang en het peuterspeelzaalwerk te bevorderen, in ieder geval vanaf de leeftijd van drie jaar. Dit kan worden bereikt door het creëren van gecombineerde groepen.

Om de kwaliteit te waarborgen, is toezicht en handhaving op basis van de kwaliteitseisen VVE (Voor- en Vroegschoolse Educatie) essentieel. Gemeenten dienen afspraken te maken met VVE-partners over de signalering, werving en toeleiding van kinderen die behoefte hebben aan extra ondersteuning. Ook dienen afspraken te worden gemaakt met kinderdagverblijven over hun signaleringsfunctie.

Doorlopende Leer- en Ontwikkelingslijn

Het creëren van een doorlopende leer- en ontwikkelingslijn is een belangrijk doel van de samenwerking tussen peuterspeelzaalwerk, kinderopvang en primair onderwijs. Dit betekent dat er aandacht moet zijn voor de aansluiting van de voorschoolse educatie op het basisonderwijs. Prioriteit bij de uitvoering van VVE ligt bij deze aansluiting.

De gemeente heeft een regierol in het realiseren van deze doorlopende leer- en ontwikkelingslijn. Dit vereist overleg met de diverse peuterspeelzaalorganisaties om te komen tot de gevraagde professionalisering op grond van de wet OKE. Ook is overleg met de overige kinderopvangorganisaties noodzakelijk om hun rol te positioneren met betrekking tot het VVE-aanbod.

Inclusieve Kinderopvang

Een actueel thema is inclusieve kinderopvang, waarbij alle kinderen, ongeacht hun ondersteuningsbehoefte, samen kunnen opgroeien binnen de kinderopvang. Dit is een belangrijke stap richting kansengelijkheid en een stevige basis voor de toekomst van jonge kinderen. Hoewel er geen specifiek landelijk kader of wetgeving voor bestaat, ontstaan er veel lokale initiatieven om inclusieve kinderopvang te realiseren binnen de bestaande wettelijke kaders.

Een handreiking, ‘Op weg naar inclusieve kinderopvang’, is opgesteld door Sardes in opdracht van de ministeries van SZW, OCW en VWS. Deze handreiking biedt inspiratie, praktische kennis en concrete handvatten voor gemeenten, onderwijs- en kinderopvangorganisaties om een dekkend en inclusief kinderopvangaanbod te organiseren.

Uitdagingen en Financiële Aspecten

De invoering van de Wet OKE en het LRK brengt ook uitdagingen met zich mee. De inspectiekosten voor de registratie van gastouders in Waalwijk bedroegen bijvoorbeeld € 68.663,--. Hoewel er een jaarlijkse structurele rijksbijdrage van € 20.000,-- beschikbaar is, is het onzeker of er na aanmelding en registratie een jaarlijkse reguliere inspectie zal plaatsvinden, gezien de huidige rijksbezuinigingen. Dit kan leiden tot structurele budgettaire problemen.

Actiepunten en Beleidsdoelen

De notitie samenwerking en spreiding kinderopvang, peuterspeelzaalwerk en primair onderwijs identificeert de volgende actiepunten:

• Doorvoeren van kwaliteitseisen peuterspeelzalen.
• Samenwerking/harmonisatie peuterspeelzaalwerk en kinderopvang.
• Een beter kwalitatief en breder aanbod van voorschoolse educatie.
• Gemeentelijk regievoering om te komen tot een goede doorlopende leer- en ontwikkelingslijn.

Beleidsuitgangspunten omvatten:

• Intensievere samenwerking tussen peuterspeelzaalwerk en kinderopvang.
• De gemeente Waalwijk kiest voor model 2, maar streeft naar ontschotting van de kinderopvang en het peuterspeelzaalwerk.
• Prioriteit bij de uitvoering VVE ligt bij de aansluiting met het primair onderwijs.

Conclusie

De integratie van peuterspeelzaalwerk en kinderopvang is een complex proces dat wordt gestimuleerd door wetgeving en een groeiend besef van het belang van een doorlopende leer- en ontwikkelingslijn. Gemeenten spelen een cruciale rol in het vormgeven van deze integratie en het waarborgen van de kwaliteit van voorschoolse educatie. Inclusieve kinderopvang is een belangrijk streven, maar vereist verdere ontwikkeling van een landelijk kader en wetgeving. De financiële aspecten en de uitdagingen rondom toezicht en handhaving vereisen continue aandacht en monitoring. De samenwerking tussen verschillende partijen is essentieel om de gestelde doelen te bereiken en kinderen optimale ontwikkelingskansen te bieden.

Bronnen

1. Notitie samenwerking en spreiding kinderopvang, peuterspeelzaalwerk en primair onderwijs
2. Netwerkbijeenkomst samenwerkingsverbanden po/vo en gemeenten
3. Handreiking Op weg naar inclusieve kinderopvang