Kinderopvang in Nederland: Uitdagingen, kosten en toekomstplannen
juli 20, 2025
Pestgedrag is een gevoelig en complex onderwerp dat in de kinderopvang niet onbesproken mag blijven. Het is van groot belang dat pedagogisch medewerkers en ouders zich bewust zijn van de verschillende vormen van pesten, hoe dit zich uit kan en wat de juiste manier is om dit gedrag te aanpakken. In kinderopvangen zoals Dikke Maatjes en andere instellingen wordt er actief gewerkt aan het creëren van een veilige en respectvolle omgeving. Dit artikel biedt een overzicht van hoe pestgedrag wordt gedefinieerd, hoe het wordt aangepakt en welke regels en stappenplannen gebruikt worden om kinderen te begeleiden bij pestgedrag of als slachtoffer van pesten.
Pestgedrag: Wat is het en hoe herken je het?
Pestgedrag wordt vaak verward met ruzie, maar er is een belangrijk verschil. Bij ruzie zijn beide partijen aan elkaar gewaagd en is er geen sprake van een machtspositie. Bij pestgedrag daarentegen is er sprake van herhaald, doelgericht gedrag waarbij een kind zich overweldigend voelt door een ander. Pestgedrag kan zowel direct als indirect voorkomen.
Directe vormen van pestgedrag omvatten bijvoorbeeld het geven van een nare bijnaam, beledigen, bezittingen afpakken, schelden of schreeuwen, treiteren en fysiek geweld. Indirecte vormen kunnen bestaan uit het isoleren van een kind of het buitensluiten van groepen. Ook subtiel gedrag, zoals fluisteren of negeren, kan schadelijk zijn en als pestgedrag gezien worden.
De piek van pestgedrag valt meestal tussen de 10 en 14 jaar, maar ook jongere kinderen kunnen slachtoffer worden. In de kinderopvang wordt daarom gelet op herkenbare patronen en signalen. Het is belangrijk dat pedagogisch medewerkers en ouders alert zijn en observaties doen om vroegtijdig in te grijpen.
Een veilige omgeving creëren
De kinderopvang Dikke Maatjes heeft als uitgangspunt dat de veiligheid van alle kinderen centraal staat. Dit betekent dat kinderen zich zo optimaal mogelijk moeten kunnen ontwikkelen in een omgeving waarin respect en wederzijdse waardering centraal staan. Gedragsregels worden zichtbaar gemaakt, zodat kinderen en volwassenen weten hoe ze zich in ongewenste situaties moeten gedragen en onderling kunnen aanspreken.
Na elke vakantieperiode worden de gedragsregels opnieuw besproken met de kinderen. Pedagogisch medewerkers hebben een voorbeeldfunctie en moeten duidelijk stelling nemen tegen agressief gedrag, zowel van kinderen als van ouders. Agressie wordt niet geaccepteerd, omdat dit bijdraagt aan een onveilige sfeer.
Het stappenplan tegen pestgedrag
Om pestgedrag effectief aan te pakken, is een duidelijk stappenplan van toepassing in de kinderopvang Dikke Maatjes. Dit plan bevat vijf stappen, waarbij de maatregelen steeds intensiever worden als het pestgedrag zich herhaalt.
Stap 1: Kinderen zoeken samen naar een oplossing
Als er een incident optreedt, zoeken de kinderen zelf eerst naar een oplossing. Dit is een belangrijke stap, omdat het kinderen leerst om conflictoplossing zelf te leren beheren. Het doel is om kinderen te ondersteunen bij het opbouwen van sociaal-emotionele vaardigheden.
Stap 2: Een kind vraagt hulp aan een pedagogisch medewerker
Als een kind niet in staat is om het probleem zelf op te lossen – bijvoorbeeld omdat het zich verliezer of zondebok voelt – dan kan het kind hulp zoeken bij een pedagogisch medewerker. Deze medewerker fungeert als neutrale partij en helpt bij het afhandelen van het conflict.
Stap 3: Verhelderinggesprek tussen betrokken partijen
De pedagogisch medewerker brengt de kinderen die betrokken zijn bij het incident bij elkaar voor een verhelderinggesprek. Tijdens dit gesprek worden de gebeurtenissen besproken en wordt duidelijk gemaakt wat het doel van het pestgedrag is en hoe dit kan worden voorkomen.
Stap 4: Concreet stappenplan bij herhaling
Bij herhaling van pestgedrag worden concrete maatregelen genomen. De pedagogisch medewerker neemt duidelijk stelling tegen het pestgedrag en houdt een bestraffend gesprek met het kind dat pest. De naam van de pester wordt genoteerd en elke melding wordt geregistreerd, waarbij de toedracht van het incident wordt beschreven.
Stap 5: Betrokkenheid van ouders en eventuele verwijzing
Bij de derde melding wordt de pester verwittigd over het pestgedrag en worden de ouders op de hoogte gebracht. In dit gesprek wordt expliciet om medewerking gevraagd om het gedrag te stoppen. In extreme gevallen kan de kinderopvang kiezen om het kind tijdelijk of permanent te verwijderen uit de opvang.
Begeleiding van kinderen
Bij het aanpakken van pestgedrag is het belangrijk om ook aandacht te besteden aan de begeleiding van de betrokken kinderen. Het gepest kind heeft vaak behoefte aan ondersteuning en moet zich veilig en begrepen voelen. Pedagogisch medewerkers tonen medeleven en luisteren naar de ervaringen van het kind. Ze onderzoeken hoe het kind zelf reageert op het pestgedrag en wat het doet tijdens, tijdens en na het incident. Daarnaast wordt er gekeken naar de omgeving van het kind en of er andere factoren zijn die bijdragen aan het probleem.
Voor de pester is het belangrijk om te begrijpen waarom het gedrag zich voordoet. In sommige gevallen kan er sprake zijn van onbegrepen behoeften of problemen in het gezin of op school. In zo’n geval kan er een individueel interventietraject worden gestart, waarbij de JGZ of andere hulpverleners betrokken worden.
Individuele interventies en follow-up
Als het pestgedrag zich blijft voordoen of als er sprake is van ernstig gedrag, kan de JGZ een individuele interventie starten. Dit is een vijfstappenplan dat zowel het gepest kind als de pester betreft, evenals hun ouders. De stappen zijn:
- Inschatting van behoeftes: De behoeftes van het kind en de ouders worden in kaart gebracht, inclusief voorkeuren bij wie het pestgedrag besproken mag worden.
- Overleg met ouders: De JGZ bespreekt het pestgedrag met de ouders en vraagt toestemming om het probleem met de school of andere betrokken partijen te bespreken.
- Overleg met school of andere organisatie: Indien het pestgedrag zich voordoet buiten de school, zoals in een sportclub of kinderopvang, wordt contact opgenomen met de betreffende organisatie.
- Individuele interventie: Op basis van de behoeftes wordt een specifieke interventie gestart, zoals een training of therapie.
- Follow-up: Na drie maanden wordt nagekeken of de interventie effect heeft. De JGZ, school of ouders voeren de follow-up uit en besluiten of er verdere zorg nodig is.
Het belang van duidelijke regels en communicatie
Een belangrijk element in het aanpakken van pestgedrag is het aanhouden van duidelijke regels en communicatie. Kinderen moeten weten wat wel en niet is toegestaan en hoe ze zich in situaties van conflicten of pestgedrag moeten gedragen. Pedagogisch medewerkers moeten regelmatig het onderwerp "pesten" aan kaart brengen in de groep en kinderen onderwijzen in het oplossen van conflicten.
Daarnaast is het belangrijk dat ouders betrokken worden in het proces. Pestgedrag kan vaak ook te maken hebben met situaties thuis of beïnvloed worden door de omgeving van het kind. Wanneer ouders actief betrokken worden, is er een grotere kans op succesvolle begeleiding.
Conclusie
Pestgedrag is een complex en gevoelig onderwerp dat niet alleen op school, maar ook in de kinderopvang regelmatig voorkomt. Het is belangrijk dat pedagogisch medewerkers en ouders zich bewust zijn van de verschillende vormen van pesten en weten hoe ze dit gedrag aanpakken. Door middel van een duidelijk protocol, zoals het stappenplan van Dikke Maatjes, kan een veilige en respectvolle omgeving worden gecreëerd waarin kinderen zich kunnen ontwikkelen. Het is eveneens essentieel dat kinderen leren om met conflicten om te gaan en dat er regelmatig gesproken wordt over respect, wederzijds begrip en het herkennen van pestgedrag. Zowel kinderen als volwassenen spelen een rol in het voorkomen en aanpakken van pestgedrag. Een samenwerking tussen kinderopvang, ouders en eventueel externe hulpverleners is hierbij cruciaal.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
