Recent ontwikkelingen in de kinderopvangsector: personeelskortage, AI en verbindend leiderschap
juli 20, 2025
In de huidige maatschappij staat kinderopvang centraal in het ondersteunen van jonge kinderen en hun ontwikkeling. Een van de kerninstrumenten om dit proces te structureren en kwaliteitsborgen is het Pedagogisch Kader. Dit kader biedt kinderopvangorganisaties een doorgestoken lijn om te werken aan een verantwoorde, veilige en gezonde opvang. Het kader is opgenomen in wettelijke verplichtingen en wordt gebruikt in verschillende opvangvormen, zoals dagopvang, buitenschoolse opvang (bso) en kinderdagverblijven. Het is een uitgangspunt voor het ontwikkelen van pedagogische beleidsplannen, het aanpakken van gezondheid en leefstijl, en het bevorderen van de ontwikkeling van kinderen in een gevarieerde leeftijdsgroep, van 0 tot en met 13 jaar.
In dit artikel wordt het Pedagogisch Kader verder belicht, met aandacht voor de opbouw, doelstellingen, praktische toepassing en aansluiting bij andere programma’s zoals Gezonde Kinderopvang. Daarnaast wordt ingegaan op de rol van ouders en de samenwerking met de omgeving, zoals binnen een voorbeeldorganisatie zoals Okidoki.
Het Pedagogisch Kader: Wat is het en hoe werkt het?
Het Pedagogisch Kader is een uitgebreid instrument dat kinderopvangorganisaties helpt bij het ontwikkelen van een eigen pedagogische visie en werkwijze. Het biedt geen vaststaande richtlijnen of leerplannen, maar vormt een kader waarbinnen teams zelf keuzes kunnen maken. Het kader is ontworpen om kinderopvang te verantwoorden en te verbeteren, met een focus op de ontwikkeling van kinderen in een veilige, gezonde en ondersteunende omgeving.
Het kader is opgedeeld in drie kernvragen die als uitgangspunt dienen voor het ontwikkelen van pedagogische activiteiten:
Wat hebben kinderen nodig?
De eerste vraag richt zich op de fundamentele behoeften van kinderen die gebruikmaken van buitenschoolse opvang. Deze behoeften omvatten onder andere een veilige omgeving, een goed dagritme, voldoende beweging, gezonde voeding en sociaal-emotionele ontwikkeling.Wat willen we bereiken?
De tweede vraag draagt de doelen van de opvangvorm en het beleid van de organisatie. Hierin worden maatschappelijke en pedagogische doelen geformuleerd, zoals het bevorderen van leerprocessen, het ondersteunen van ouders en het creëren van een positieve leefomgeving.Hoe kunnen we dat realiseren?
De derde vraag is gericht op de praktische uitwerking van de visie en doelen. Hierin worden activiteiten, aanpakken en samenwerkingen geformuleerd die leiden tot een kwaliteitsvolle opvang.
Deze drie vragen vormen een logische basis voor het opstellen van een pedagogisch beleidsplan, dat verplicht is volgens de Wet kinderopvang. Het kader helpt teams om overtuigend te verantwoorden wat ze doen en waarom, en biedt daarmee ook een hulpmiddel voor kwaliteitsverbetering.
Het Pedagogisch Kader voor 0-4 jaar en 4-13 jaar
Er zijn twee versies van het Pedagogisch Kader: één voor kinderen van 0 tot 4 jaar en één voor kinderen van 4 tot 13 jaar. Beide versies zijn ontwikkeld door het Expertisecentrum Kinderopvang en zijn gebaseerd op wetenschappelijke inzichten en praktijkervaring. De kaders zijn onderling aangesloten, zodat de overgang van de peuterspeelzaal of kinderdagverblijf naar de buitenschoolse opvang vloeiend en coherent is.
Het Pedagogisch Kader voor 0-4 jaar legt de nadruk op de fundamenten van de ontwikkeling: lichaam, gevoel, relatie, beweging, spelen en leren. Het biedt richtsnoeren voor het aanpakken van gezondheidsthema’s zoals eten en drinken, bewegen, hygiëne en veiligheid. Deze thema’s zijn ook centraal in het kader voor 4-13 jaar, maar dan uitgewerkt in een bredere maatschappelijke context.
Het kader voor 4-13 jaar richt zich op het bevorderen van zelfstandigheid, leren en sociaal-emotionele ontwikkeling. Het stelt de buitenschoolse opvang in staat om actief bij te dragen aan de ontwikkeling van jongeren, bijvoorbeeld door middel van projecten, activiteiten en ondersteuning van ouders. Ook het thema mediaopvoeding krijgt hier aandacht, gezien de toenemende rol van digitale media in de leefwereld van kinderen.
Aansluiting bij Gezonde Kinderopvang
Het Pedagogisch Kader sluit nauw aan op de aanpak Gezonde Kinderopvang. Deze aanpak biedt een integrale manier om gezondheid en gezonde leefstijl in de opvang te bevorderen. De thema’s uit het Pedagogisch Kader, zoals eten en drinken, bewegen, sociaal-emotionele ontwikkeling en dagritme, zijn ook kernthema’s in de aanpak Gezonde Kinderopvang. Hierin wordt uitgewerkt hoe kinderopvangorganisaties deze thema’s in de praktijk kunnen omzetten.
Bijvoorbeeld, het thema voeding kan uitgewerkt worden door samenwerking met de GGD en lokale voedingsdeskundigen om gezonde maaltijden te realiseren. Bewegen kan worden bevorderd door regelmatige activiteiten in de buitenruimte of via sportprogramma’s. Voor de sociaal-emotionele ontwikkeling kan worden gekozen voor activiteiten die de kinderen leren omgaan met gevoelens, conflicten en groepsdynamiek.
Praktijkuitwerking van het Pedagogisch Kader
In de praktijk wordt het Pedagogisch Kader uitgewerkt door middel van een pedagogisch beleidsplan. Dit plan is verplicht en moet duidelijk maken hoe de organisatie haar pedagogische doelen nastreeft. Het beleidsplan bevat onder andere:
- Een visie op kinderopvang en pedagogisch werken.
- Doelen voor de ontwikkeling van kinderen.
- Beschrijving van activiteiten en aanpakken.
- Aandacht voor samenwerking met ouders en de omgeving.
- Inrichting en beheer van de leefomgeving.
Het beleidsplan is een leidraad voor het dagelijkse werk van pedagogisch medewerkers en helpt om kwaliteitsborging te realiseren. Binnen een voorbeeldorganisatie zoals Okidoki is het kader verwerkt in het pedagogisch beleid met de slogan "Ontdek het talent dat je bent". Hierin ligt de nadruk op het bieden van een ruimte waarin kinderen kunnen ontdekken, leren en groeien, op maat van hun eigen behoeften en mogelijkheden.
Rol van ouders en samenwerking
Een belangrijk aspect van het Pedagogisch Kader is de rol van ouders. De kwaliteit van kinderopvang hangt sterk af van de samenwerking tussen de opvangorganisatie en de ouders. Het kader benadrukt dat ouders betrokken moeten zijn bij het ontwikkelen en uitvoeren van pedagogische beleid. Dit kan bijvoorbeeld door middel van ouderavonden, themabijeenkomsten en het opzetten van een oudercommissie.
Bij Okidoki is de oudercommissie actief betrokken bij het beleid en de besluitvorming. De oudercommissie kan advies geven over onderwerpen zoals voeding, veiligheid, gezondheid, pedagogisch beleid en tariefwijzigingen. De vergaderingen zijn openbaar en de notulen zijn beschikbaar in de oudermap van de opvanglocatie. Hiermee wordt doorzichtigheid en betrokkenheid van ouders gewaarborgd.
Daarnaast is er een nadruk op de observatie van kinderen. Pedagogisch medewerkers observeren het gedrag, de ontwikkeling en de interacties van kinderen en gebruiken deze inzichten om de begeleiding te verfijnen. Deze observaties zijn belangrijk voor het maken van pedagogische keuzes en het aanpassen van activiteiten.
Kwaliteitsborging en verbetertrajecten
Om de kwaliteit van de opvang te waarborgen, maken kinderopvangorganisaties gebruik van kwaliteitsmonitoren en handboeken. Bij Okidoki wordt de NCKO Kwaliteitsmonitor 0-4 gebruikt om een pedagogisch verantwoorde leefomgeving te garanderen. De monitor biedt richtlijnen voor de inrichting, veiligheid, hygiëne en begeleiding van kinderen. Daarnaast wordt gebruikgemaakt van VerbeterMeter om oudertevredenheid in kaart te brengen en verbeteringen in te zetten.
De kwaliteitsborging is een continue proces, waarin feedback van ouders en medewerkers een belangrijke rol speelt. Okidoki stelt de klant centraal en werkt aan het verbeteren van zorg en dienstverlening. Hierbij zijn suggesties en feedback van ouders altijd welkom.
Conclusie
Het Pedagogisch Kader is een essentieel instrument voor kinderopvangorganisaties om te werken aan kwaliteitsvolle en verantwoorde opvang. Het biedt een kader voor het ontwikkelen van pedagogisch beleid, het aanpakken van gezondheidsthema’s en het bevorderen van de ontwikkeling van kinderen. Het kader is afgestemd op de leeftijdsgroepen 0-4 en 4-13 jaar en sluit aan op programma’s zoals Gezonde Kinderopvang.
De praktijkuitwerking van het kader vereist samenwerking met ouders, observatie van kinderen en een doelgerichte aanpak. Voorbeeldorganisaties zoals Okidoki tonen aan hoe het kader in de praktijk kan worden omgezet, met een focus op talentontwikkeling, inclusie en gezondheid. Het kader is een leidraad voor kinderopvangteams om verantwoord en kwaliteitsvol te werken en een positieve bijdrage te leveren aan de groei en ontwikkeling van kinderen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
