De vier opvoedingsdoelen van de Wet Kinderopvang: een kern van kinderopvang in Nederland
juli 20, 2025
In de huidige tijd waarin kinderen vroeg blootgesteld worden aan veel prikkels en technologie, wordt het gebruik van natuurlijke materialen in kinderopvang steeds belangrijker. Deze materialen spelen een essentiële rol in de ontwikkeling van kinderen, zowel qua zintuigen, motoriek als creativiteit. Binnen de kinderopvang wordt er steeds bewuster gekozen voor hout, wol, natuurrubber en andere duurzame materialen. Deze keuze is niet alleen goed voor de gezondheid van kinderen, maar ook voor hun lichamelijk en emotioneel welbevinden. In dit artikel wordt ingegaan op de rol van natuurlijke materialen in de kinderopvang, waarom zij worden gekozen, hoe ze de ontwikkeling van kinderen ondersteunen en wat de voordelen zijn voor zowel kinderen als de opvangomgeving.
Het gebruik van natuurlijke materialen in de kinderopvang
Natuurlijke materialen zoals hout, wol, vilt en natuurrubber worden binnen kinderopvanginstellingen bewust gebruikt om een warme, rustige en prikkelarm omgeving te creëren. Deze materialen worden toegepast in speelgoed, inrichting en opslag. Zo is houten speelgoed een veelvoorkomend onderdeel van de speelomgeving. Houten speelgoed is bijvoorbeeld ‘warm’ aan te raken, heeft een natuurlijke textuur en zorgt voor een zachte akoestiek in de ruimte, zoals bijvoorbeeld bij het opruimen in manden gemaakt van vlechtwerk.
Naast speelgoed worden ook andere materialen zoals wol en vilt gebruikt in de inrichting van kinderopvangen. Deze materialen stralen rust uit en helpen om een sfeer te creëren die kinderen veilig en prettig laat voelen. Daarnaast wordt er vaak gekozen voor aardetinten en een weinig versierde ruimte om de kinderen niet te overbelasten met visuele prikkels. Dit is een bewuste keuze om de kinderen de mogelijkheid te geven zich te concentreren op het speelgoed en de activiteiten zelf.
Waarom natuurlijke materialen worden gekozen
Het gebruik van natuurlijke materialen in kinderopvang is niet alleen een esthetische keuze, maar ook een keuze die verankerd is in pedagogische en gezondheidswetenschappelijke principes. Natuurlijke materialen zijn vaak duurzamer en beter voor het milieu dan kunststoffen. Bovendien bevatten ze meestal geen schadelijke stoffen zoals giftige verf of plastic bestanddelen, waardoor het speelgoed veiliger is voor kinderen.
Een ander belangrijk argument voor het gebruik van natuurlijke materialen is de manier waarop ze de ontwikkeling van kinderen ondersteunen. Houten speelgoed, bijvoorbeeld, heeft meestal geen ingebouwde functies zoals geluiden of bewegende delen. Hierdoor moeten kinderen actief zijn bij het spelen: draaien, duwen, trekken. Dit stimuleert de motoriek en verbeeldingskracht. Buiten het fysieke aspect van het spelen, zorgen deze materialen ook voor een zintuiglijke rijkdom. Het voelen van hout, het zien van natuurlijke kleuren en het horen van zachte geluiden tijdens het opruimen zijn allemaal onderdelen van een zintuiglijke stimulatie die bijdraagt aan de ontwikkeling van het kind.
Voordelen van natuurlijke materialen voor kinderen
Het gebruik van natuurlijke materialen heeft verschillende voordelen voor kinderen. Ten eerste ondersteunt het de zintuiglijke ontwikkeling. Kinderen leren zich via hun zintuigen beter bewust worden van hun omgeving. De ruwheid van een houten blok of de zachte textuur van een viltbal is bijvoorbeeld een directe sensorische ervaring. Dit helpt kinderen om hun zintuigen te verfijnen en beter te begrijpen hoe hun lichaam in de wereld past.
Ten tweede stimuleert het gebruik van natuurlijke materialen de motoriek. Omdat houten speelgoed meestal geen automatische functies heeft, moet het kind actief in beweging komen om met het speelgoed om te gaan. Dit betekent dat het kind leren draaien, duwen, trekken, klimmen of gooien. Deze soort bewegingen zijn essentieel voor de groei van de spieren en het evenwicht.
Een derde voordeel is de stimulatie van creativiteit en verbeeldingskracht. Houten blokken of eenvoudige speelgoedobjecten kunnen door kinderen op verschillende manieren worden gebruikt. Een houten blok kan bijvoorbeeld een toren zijn, een boot of een paard. Het gebrek aan ingebouwde functies maakt het mogelijk voor kinderen om hun eigen verhaal te creëren, wat bijdraagt aan hun emotionele en sociaal-cognitieve ontwikkeling.
Natuurlijke materialen en de ontwikkeling van het kind
Het gebruik van natuurlijke materialen in de kinderopvang heeft een positief effect op de ontwikkeling van kinderen op meerdere vlakken. Zo ondersteunt het de lichamelijke, motorische, zintuiglijke, sociale en emotionele ontwikkeling. Kinderen die vaak in contact komen met natuurlijke materialen, leren zich beter bewust worden van hun omgeving. Ze ontwikkelen betere coördinatie, evenwicht en spierontwikkeling. Buiten de fysieke ontwikkeling draagt het ook bij aan de sociaal-emotionele groei, omdat kinderen leren samen te werken, creatief te zijn en zich veilig te voelen in hun omgeving.
Een voorbeeld van hoe natuurlijke materialen de ontwikkeling ondersteunen, is het spelen met losse materialen zoals zand, water, takken en planten. Deze materialen zijn vaak te vinden in groene kinderopvangen, waar kinderen regelmatig de gelegenheid krijgen om te experimenteren en te ontdekken. Dit soort activiteiten stimuleert de fijne motoriek, omdat kinderen bijvoorbeeld zand met een emmer vullen of blokken stapelen. Buiten de motoriek draagt het ook bij aan de creativiteit, omdat kinderen leren met materialen om te gaan en er hun eigen ideeën en verhalen aan te koppelen.
Het gebruik van natuurlijke materialen in de praktijk
In de praktijk zien kinderopvangen zich gesteld aan de vraag hoe ze natuurlijke materialen effectief kunnen inzetten. Dit gebeurt op verschillende manieren. Ten eerste wordt er gekozen voor speelgoed en inrichting die zoveel mogelijk uit natuurlijke materialen bestaan. Hierbij wordt vaak gewerkt met hout, wol, vilt, natuurrubber en textiel. Deze materialen worden bewust gekozen om de kinderen te stimuleren, maar ook om een warme en rustige sfeer te creëren.
Ten tweede wordt er gekeken naar de inrichting van de ruimte. Zo wordt er bijvoorbeeld gekozen voor aardetinten, een zacht licht en weinig visuele prikkels. Dit zorgt ervoor dat de kinderen zich niet overbelast voelen en zich kunnen concentreren op het spelen en ontdekken. De muren worden vaak niet volgehangen met kunstwerken van de kinderen, omdat dit als een extra prikkel kan fungeren. In plaats daarvan wordt er gekozen voor een sfeer die rust uitstraalt.
Ten derde wordt er gekeken naar de schoonmaak en hygiëne van de materialen. Omdat het gebruik van speelgoed in kinderopvangen vaak gebeurt in groepjes, is het belangrijk dat het speelgoed eenvoudig schoon te maken is. Houten speelgoed is vaak makkelijk te reinigen en kan goed gebruikt worden in een collectieve omgeving. Dit maakt het een geschikt keuze voor kinderopvangen.
Groene kinderopvang en de rol van de natuur
Buiten het gebruik van natuurlijke materialen in de binnenruimte van de kinderopvang, is ook de natuur zelf een belangrijk onderdeel van het kinderopvangconcept. Groene kinderopvangen zorgen ervoor dat kinderen dagelijks in contact komen met de natuur. Hierbij wordt er gekeken naar zowel de buitenruimte als de activiteiten die daar worden aangeboden. Kinderen leren bijvoorbeeld met zand, water en takken te experimenteren, ze leren planten herkennen en ze leren hoe het is om te klimmen, te rennen en te verstoppen.
Het spelen in de natuur heeft ook een positief effect op de gezondheid van kinderen. Ze slapen beter, zijn minder snel ziek en ontwikkelen zich op een evenwichtige manier. De natuur biedt ook de mogelijkheid voor kinderen om zich te bewegen, wat essentieel is voor hun lichamelijk welzijn. In de natuur zijn er veel plekken om te klimmen, te rennen en te spelen, wat de motorische en lichamelijke ontwikkeling ondersteunt.
Conclusie
Natuurlijke materialen spelen een essentiële rol in de kinderopvang. Ze ondersteunen de ontwikkeling van kinderen op meerdere vlakken, van zintuiglijke stimulatie tot motorische groei en creativiteit. Het gebruik van hout, wol, vilt en andere duurzame materialen helpt om een warme, rustige en prikkelarm omgeving te creëren, wat positief is voor de ontwikkeling van kinderen. Buiten de binnenruimte is ook de natuur zelf een belangrijk onderdeel van de kinderopvang, waarin kinderen leren experimenteren, bewegen en zich ontwikkelen. Het bewuste gebruik van natuurlijke materialen is dus niet alleen een keuze voor duurzaamheid, maar ook een keuze die verankerd is in pedagogische en gezondheidswetenschappelijke principes.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
