Hoe meld je je zorgen over kinderopvang aan de GGD? Een duidelijke gids voor ouders en professionals
juli 20, 2025
Kwaliteit in de kinderopvang is een kernaspect in de ontwikkeling van jonge kinderen en speelt een belangrijke rol in het opbouwen van een betrouwbare en maatschappelijk verantwoorde sector. De vereniging Kwaliteit in Kinderopvang (KIK) is een initiatief dat zich richt op het verbeteren en het bevorderen van de kwaliteit van kinderopvang in Nederland. KIK bestaat uit twaalf maatschappelijke kinderopvangorganisaties die gezamenlijk investeren in het maatschappelijk debat en in de professionalisering van de sector. Deze organisaties werken samen om te anticiperen op toekomstige ontwikkelingen en om een stevige kinderopvangsector neer te zetten.
In dit artikel wordt ingegaan op de principes en praktijkvoorbeelden van kwaliteit in de kinderopvang, op basis van de inzichten en activiteiten die door KIK worden gedeeld. Hierbij worden zowel beleidsaspecten, samenwerkingen, als educatieve initiatieven belicht.
Historisch kader en professionele ontwikkeling
De geschiedenis van de professionele kinderopvang in Nederland dateert al van halverwege de 19e eeuw. Veel mensen denken dat het begon met de feministische bewegingen in de jaren zestig of de invoering van de Wet Kinderopvang in 2005. Echter, de voorlopers van de huidige kinderopvang hadden al in die eerdere periode fundamentele vragen gemeen: hoe kijkt de samenleving tegen kinderen en wat is de sociale en economische positie van vrouwen?
Deze historische context geeft aan dat de kinderopvang niet alleen een educatieve of voedingsfunctie vervult, maar ook een maatschappelijke functie. Het biedt ondersteuning aan gezinnen en draagt bij aan de balans tussen werk en zorg. Hieruit blijkt dat de kwaliteit van de kinderopvang een bredere context heeft dan alleen de zorg voor kinderen.
Kwaliteitssystemen en praktijkvoorbeelden
Een essentieel onderdeel van de kwaliteit in de kinderopvang is het naleven van regelgeving en kwaliteitseisen. In een praktijkvoorbeeld uit de bronmateriaal wordt beschreven hoe een kinderopvanglocatie voldoet aan diverse kwaliteitseisen. Zo is het aantal vierkante meters in de groepsruimte in overeenstemming met het convenant kwaliteit kinderopvang. Daarnaast zijn er voldoende pedagogisch medewerkers per groep, met een geldig diploma en een Verklaring Omtrent Gedrag.
Daarnaast worden er groepsoverleggen en kindbesprekingen gehouden, veiligheids- en gezondheidsrisico’s worden geïnventariseerd en geëvalueerd, en speeltoestellen zijn goedgekeurd door een extern bureau. Er wordt jaarlijks een ontruimingsoefening gedaan, en het pedagogisch beleid is uitgewerkt aan de hand van de vier basisdoelen uit de Wet Kinderopvang. Deze praktijkvoorbeelden tonen aan dat kwaliteit niet alleen theoretisch is, maar concreet in de praktijk wordt uitgevoerd.
Management en beleid
Het management speelt een centrale rol in het realiseren van kwaliteitszorg in de kinderopvang. Volgens de beschrijving in het materiaal is het belangrijk om kwaliteitssystemen te beheren binnen het kader van wet- en regelgeving. Het management moet een overzicht geven van alle kwaliteitseisen en -aspecten die van toepassing zijn op de kinderopvang en aangeven welke rol het management daarbij speelt in het cyclische proces.
Een van de doelen van KIK is om bestuurders, directeuren, managers en toezichthouders handvatten te bieden om in hun organisatie anticipaties te maken op ontwikkelingen. Hierbij wordt ook aandacht besteed aan het realiseren van een stevige kinderopvangorganisatie.
Samenwerking en netwerken
Een belangrijk thema binnen KIK is samenwerking. KIK-leden werken samen met diverse partijen, zoals gemeenten, scholen, logopedisten, en andere zorgverleners. Deze samenwerking helpt om kinderen intensief te ondersteunen in hun ontwikkeling. Ook wordt er samengewerkt binnen de branche, zoals met de Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang (BMK) en het Expertisecentrum Pedagogische Kwaliteit Kinderopvang.
Daarnaast organiseren KIK-leden initiatieven zoals het SKAI Kinderfestival, waarbij kinderen uit de regio een dag vol plezier kunnen beleven. Deze activiteiten tonen aan dat samenwerking ook een culturele en recreatieve functie heeft naast de educatieve en pedagogische aspecten.
Opleiding en professionalisering
De sector kinderopvang kampt met personeelstekorten. Om hieraan tegemoet te komen, startten organisaties zoals Humankind de Academie voor zij-instromers. Deze academie leidt zij-instromers op tot volwaardige pedagogisch medewerkers. Hiermee wordt een aanvulling gebracht op de bestaande opleidingen en wordt de professionalisering van de sector verder gestimuleerd.
In een van de webinars van KIK werd ook aandacht besteed aan interprofessionele samenwerking in de wijk. Lector Jerôme van Dongen richt zich op dit thema en werkt samen met de MIK & PIW groep en de Zuyd Hogeschool. Dit duidt op een beweging richting een multidisciplinair benadering van kinderopvang, waarbij verschillende professionele domeinen met elkaar in overleg treden.
Innovatie en toekomstvisie
In de kinderopvang is het belangrijk om innovatief te blijven en te anticiperen op toekomstige ontwikkelingen. In een symposium van KIK spraken bestuurders over mogelijke toekomstscenario’s voor de sector. Erwin Witteveen en Martijn Aslander schreven over het boek Nooit af, waarin het belang van flexibiliteit en aanpassingsvermogen in organisaties centraal staat. Deze inzichten zijn relevant voor kinderopvangorganisaties die zich willen ontwikkelen en groeien.
Bovendien benadrukt KIK het belang van het sociale contract en de rol van kinderopvang in het maatschappelijke kader. Hierbij gaat het om thema’s als gelijke kansen voor ieder kind en de rol van de kinderopvang in de ondersteuning van kinderen uit kansarbeid.
Groot onderwijs en voedselbeleid
In een ander onderdeel van de samenwerking richt KIK zich op het ontwikkelen van een themaweek over gezonde voeding. Dit richt zich niet alleen op de kinderen, maar ook op het voedingspatroon van medewerkers. Vitaliteit van medewerkers is een belangrijk speerpunt, met name in tijden van personeelskrapte. Voeding en beweging zijn centraal in deze themaweek.
Ook op het gebied van huisvesting en educatieve samenwerking zijn initiatieven genomen. Zo wordt benadrukt dat samenwerking tussen kinderopvang en primair onderwijs de ontwikkeling van kinderen van nul tot twaalf jaar kan optimaliseren. Door samen te werken kunnen kinderen een ononderbroken en brede ontwikkeling ervaren.
Conclusie
Kwaliteit in de kinderopvang is een complexe, multidimensionale opgave die niet alleen gericht is op het zorgen voor kinderen, maar ook op het ondersteunen van gezinnen, de professionalisering van medewerkers en het bevorderen van gelijke kansen. KIK speelt een centrale rol in het ontwikkelen van kwaliteitsborging en het bevorderen van samenwerking binnen en buiten de sector. Door middel van webinars, symposia, initiatieven en beleidsontwikkeling biedt KIK een platform voor innovatie en verantwoordelijkheid.
De praktijkvoorbeelden die in de bronmateriaal worden genoemd tonen aan dat kwaliteit concreet is en kan worden gemeten aan hand van eisen, processen en uitkomsten. De toekomst van de kinderopvang hangt af van het vermogen van organisaties om deze kwaliteit te behouden en te verbeteren, in overleg met diverse partijen en op basis van wetenschappelijke inzichten en maatschappelijke ontwikkelingen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
