Kinderopvang: Financiering en Vergoedingen voor Ouders
september 7, 2025
De discussie rond gratis kinderopvang in Zeeuws-Vlaanderen is niet alleen een lokaal vraagstuk, maar ook een onderdeel van een bredere overweging over de toekomst van de kinderopvang en het onderwijs in grensregio’s. In deze regio, die grenst aan België, waar kinderopvang vaak vroeger begint en vaak vrijwel gratis is, is er al jaren sprake van een uitstroom van jonge kinderen naar Vlaamse instellingen. Dit heeft gevolgen voor de samenstelling van de lokale bevolking, de duurzaamheid van de kinderopvang en het onderwijsaanbod, maar ook voor de leefbaarheid van de regio en de arbeidsmarkt. In dit artikel wordt ingegaan op de huidige situatie, de initiatieven en het beleid in Zeeuws-Vlaanderen om de kinderopvang te versterken, en de rol die gratis kinderopvang kan spelen in de ontwikkeling van kinderen en de regio.
De huidige situatie in Zeeuws-Vlaanderen
Zeeuws-Vlaanderen is een grensregio met een specifieke demografische en sociale situatie. De regio is geconfronteerd met een dalende bevolkingsgroep van jonge kinderen, wat gevolgen heeft voor de duurzaamheid van het onderwijs- en opvangaanbod. Volgens gegevens uit 2023 lopen de leerlingenaantallen in de regio terug, en is er sprake van een sterkere uitstroom van kinderen naar Vlaamse instellingen. In Terneuzen bijvoorbeeld zijn er in de afgelopen jaren steeds meer kinderen die het onderwijs in Vlaanderen volgen, met een stijging van minder dan 250 kinderen drie jaar geleden naar ongeveer 300 kinderen in 2023. Dit heeft geleid tot een groeiende druk op de voorzieningen in de regio en een risico op het verdwijnen van scholen en kinderopvanginstellingen.
Daarnaast is er sprake van een groeiende ongelijkheid in welvaart en gezondheid tussen Zeeuws-Vlaanderen en andere regio’s in Nederland. Drie adviesraden – de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur, de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving en de Raad voor het Openbaar Bestuur – concluderen in hun gezamenlijk advies uit 2023 dat de toename van onwenselijke verschillen in deze regio ‘schrikbarend’ is. Een van de mogelijke oorzaken wordt gezien in de uitstroom van kinderen naar Vlaanderen, waar kinderopvang vaak vroeger begint en vaak vrijwel gratis is. Dit heeft ook gevolgen voor de arbeidsmarkt, omdat het steeds lastiger wordt om vacatures te vullen, wat leidt tot een stijgende arbeidskrachtekrapte en een afnemende leefbaarheid.
Initiatieven en beleid rond gratis kinderopvang
Om de situatie in Zeeuws-Vlaanderen te versterken, zijn er verschillende initiatieven en beleidsmaatregelen opgestart. Een van de centrale thema’s is het bieden van gratis of toegankelijker kinderopvang voor jonge kinderen. Kinderopvang Zeeuws-Vlaanderen pleit voor een systeem waarbij alle kinderen tot en met 12 jaar twee dagen per week gratis opvang krijgen, ongeacht of de ouders werken of niet. Volgens deze organisatie is gratis opvang goed voor de ontwikkeling van kinderen uit alle lagen van de bevolking. Bovendien is het huidige systeem volgens hen te ingewikkeld en benoemt Rianne Vons, directeur van Kinderopvang Zeeuws-Vlaanderen, dat ze het liefst een systeem zien waarin de opvang van kinderen tot twaalf jaar, twee dagen per week gratis is. Als dat niet haalbaar is, dan pleit ze voor een veel eenvoudiger systeem.
Een concrete pilot die in de regio is uitgevoerd, is het Startgroepen-initiatief. Van 2015 tot 2019 is er in 13 kernen langs de grens een pilot gestart, waarbij startgroepen werden aangeboden als een vorm van peuteropvang. Deze startgroepen hebben hun waarde opgeleverd qua deelnamegraad: het deelnamepercentage van peuters steeg van 10% naar bijna 60%. Deze groep jonge kinderen blijkt ook blijvend door te stromen naar het basisonderwijs. Door deze initiatieven wordt volgens de regio de gehele keten van kinderopvang tot mbo/hbo versterkt. Investeren in jonge kinderen om achterstanden, andere problematiek en kosten voor de maatschappij in latere jaren te voorkomen of te beperken, loont volgens de regio.
Samenwerking en professionalisering
Om het aanbod van kinderopvang en onderwijs te versterken, is er in Zeeuws-Vlaanderen een sterke nadruk op samenwerking. De regio werkt op lokaal en regionaal niveau samen tussen schoolbesturen, kinderopvanginstellingen en gemeenten. In Terneuzen bijvoorbeeld is een voorzieningenplan opgesteld dat gericht is op de toekomstbestendigheid van de kinderopvang en het onderwijs. De samenwerkende partners zijn de schoolbesturen, kinderopvangkoepels en de gemeenten Sluis, Hulst en Terneuzen. Deze samenwerking is gericht op het delen van ervaring, kennis en inzichten, het verspreiden van expertise, en het versterken van de rol van ouders in het project. Ook is er sprake van professionalisering, bijvoorbeeld via opleidingen voor directeuren en pedagogisch educatieve professionals.
Bovendien wordt gekeken naar de mogelijkheid om fondsen van de Europese Sociale Fonds (ESF) en andere externe financiering in te zetten om innovaties en maatregelen in het traject kindvoorzieningen te realiseren. Dit is onderdeel van een bredere visie om de kansen van kinderen te vergroten en hen gezond en veilig op te laten groeien. De missie van de samenwerkende partners is om een kwalitatief hoogwaardig aanbod van scholen en opvang te realiseren, dat aansluit bij de wensen van ouders en kinderen en dat een aantrekkelijk alternatief vormt voor de gratis school- en kinderopvang in Vlaanderen.
De rol van gratis kinderopvang in de ontwikkeling van kinderen
Gratis kinderopvang speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van jonge kinderen. In Zeeuws-Vlaanderen wordt er een verband gezien tussen gratis opvang en de kansen van kinderen in het basisonderwijs. Daarbij zijn uiteraard ook veel andere zaken van belang, zoals de integratie van peuterklassen in hetzelfde gebouw als de school, wat bijdraagt aan een soepele overgang naar groep 1. Deze maatregelen worden extra gestimuleerd om de concurrentie met Vlaanderen aan te gaan, waar kinderen vanaf 2,5 jaar gratis naar school kunnen.
Bij de implementatie van gratis kinderopvang is het belangrijk om rekening te houden met de kwaliteit van het aanbod. Het gaat niet alleen om de toegankelijkheid van de opvang, maar ook om de inhoudelijke kwaliteit, de professionalisering van het personeel en het betrokkenheid van ouders. Daarnaast is het essentieel om het aanbod aan te passen aan de specifieke behoeften van de regio, bijvoorbeeld door het bieden van startgroepen of andere innovatieve vormen van kinderopvang.
Conclusie
De discussie rond gratis kinderopvang in Zeeuws-Vlaanderen is niet alleen gericht op het aanbod zelf, maar ook op de bredere maatschappelijke, demografische en economische gevolgen. De regio staat geconfronteerd met een uitstroom van jonge kinderen naar Vlaanderen, wat gevolgen heeft voor de duurzaamheid van het onderwijs- en opvangaanbod, de leefbaarheid en de arbeidsmarkt. Initiatieven zoals het Startgroepen-project en het voorzieningenplan in Terneuzen tonen aan dat er concrete maatregelen worden genomen om de situatie in de regio te versterken.
Gratis kinderopvang kan een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van kinderen en de toekomst van de regio. Het biedt een kans om kinderen uit alle lagen van de bevolking gelijke kansen te bieden, de overgang naar het basisonderwijs te versterken en de keten van opvang en onderwijs tot mbo/hbo te versterken. Tegelijkertijd is het essentieel om samenwerking, professionalisering en financiële steun centraal te houden in de uitvoering van deze beleidsmaatregelen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
