Ketonen bij Kinderen: Oorzaken, Meting en Wanneer Actie Noodzakelijk Is

Ketonen zijn afvalstoffen die ontstaan wanneer het lichaam vet verbrandt als energiebron. Normaal gesproken gebruikt het lichaam glucose, afkomstig uit koolhydraten, voor energie. Echter, in bepaalde situaties, zoals bij langdurig vasten, een koolhydraatarm dieet, of bij een tekort aan insuline, schakelt het lichaam over op vetverbranding, wat leidt tot de productie van ketonen. De aanwezigheid van ketonen in urine of bloed kan verschillende oorzaken hebben en is niet altijd een reden tot bezorgdheid, maar vereist in sommige gevallen medische aandacht. Dit artikel bespreekt de oorzaken van ketonen, methoden om ze te meten, en wanneer het belangrijk is om een arts te raadplegen, met speciale aandacht voor de context van jonge kinderen.

Wat zijn Ketonen en Hoe Ontstaan Ze?

Ketonen zijn chemische stoffen die door de lever worden aangemaakt tijdens de afbraak van vetten. Er zijn drie hoofdtypen ketonen: bèta-hydroxyboterzuur, acetoacetaat en aceton. Deze ketonen worden in de bloedstroom opgenomen en kunnen via de urine en adem worden uitgescheiden. De aanmaak van ketonen is een normaal proces dat optreedt wanneer de glucosevoorraad in het lichaam afneemt. Dit kan gebeuren tijdens periodes van vasten, intensieve lichamelijke activiteit, of bij een dieet met een beperkte koolhydraatinname, zoals een ketogeen dieet.

Bij mensen met diabetes type 1 kan een tekort aan insuline leiden tot een verhoogde ketonproductie. Insuline is essentieel voor het transport van glucose naar de cellen, waar het wordt gebruikt als energie. Zonder voldoende insuline kan het lichaam glucose niet effectief gebruiken en schakelt het over op vetverbranding, wat resulteert in een ophoping van ketonen in het bloed. Dit kan leiden tot een ernstige complicatie genaamd diabetische ketoacidose (DKA).

Oorzaken van Ketonen bij Kinderen

Bij kinderen kunnen ketonen in de urine of het bloed verschillende oorzaken hebben. Langdurig vasten, intensieve activiteit en een tekort aan insuline bij kinderen met diabetes zijn bekende oorzaken. Ook factoren zoals acute ziekte, koorts, psychologische stress, of het overslaan van een insuline-injectie kunnen bijdragen aan de vorming van ketonen. Bij kinderen met nieuw gediagnosticeerde diabetes type 1 kan de aanwezigheid van ketonen een indicatie zijn van de aandoening.

Het is belangrijk op te merken dat ketonen ook kunnen ontstaan bij het gebruik van bepaalde medicijnen, zoals SGLT2-inhibitoren, zelfs bij normale bloedsuikerspiegels. Daarnaast kan het gebruik van alcohol of drugs leiden tot een verhoogde ketonproductie.

Methoden voor het Meten van Ketonen

Er zijn verschillende methoden om de hoeveelheid ketonen in het lichaam te meten. De meest gebruikelijke methoden zijn urineketonenstrips, bloedketonenmeters en ademtests.

Urineketonenstrips

Urineketonenstrips zijn een eenvoudige en kosteneffectieve manier om ketonen in de urine te meten. De strip wordt in de urine gehouden en verandert van kleur afhankelijk van de hoeveelheid ketonen die aanwezig is. Hoe donkerder de verkleuring, hoe hoger de concentratie ketonen. Het is belangrijk om te weten dat urineketonenstrips voornamelijk acetoacetaat en aceton meten, en minder gevoelig zijn voor bèta-hydroxyboterzuur, het meest voorkomende keton. Bovendien kan er een vertraging zitten op de meting, omdat de urine de concentratie van ketonen weergeeft die in de voorbije uren is aangemaakt. De strips moeten droog en luchtdicht bewaard worden en zijn slechts drie maanden houdbaar.

Bloedketonenmeters

Bloedketonenmeters bieden een nauwkeurigere meting van de ketonconcentratie in het bloed. Een druppel bloed wordt op een teststrip geplaatst, die vervolgens in de meter wordt ingevoerd. Deze methode is duurder dan urineketonenstrips, maar geeft een direct en betrouwbaar resultaat.

Ademtests

Ademtests meten de concentratie van aceton in de uitgeademde lucht. Deze methode is handig omdat er geen bloed of urine nodig is, maar kan minder nauwkeurig zijn dan bloed- of urineketonenmetingen.

Interpretatie van de Resultaten

De interpretatie van de meetresultaten is afhankelijk van de gebruikte methode en de individuele omstandigheden. Over het algemeen geldt dat een resultaat onder de 0,6 mmol/L een normaal ketonenniveau aangeeft. Een resultaat tussen 0,6 en 1,5 mmol/L duidt op een verhoogd ketonenniveau, wat kan voorkomen tijdens of na het sporten. Een resultaat tussen 1,6 en 3,0 mmol/L is zorgelijk en vereist direct contact met een zorgverlener. Een resultaat boven de 3,0 mmol/L, vooral in combinatie met braken, is een noodsituatie en vereist onmiddellijke medische hulp.

Symptomen van Verhoogde Ketonen

Verhoogde ketonspiegels kunnen verschillende symptomen veroorzaken, waaronder dorst, frequent urineren, hoofdpijn, vermoeidheid, droge tong en huid, buikpijn, misselijkheid, braken, snelle ademhaling en een zoetruikende adem (acetongeur). Uitdroging, verwijde pupillen en wazig zien kunnen ook voorkomen. Bij kinderen met diabetes is het belangrijk om alert te zijn op deze symptomen, omdat ze kunnen wijzen op een beginnende ketoacidose.

Wanneer een Arts Raadplegen?

Het is belangrijk om een arts te raadplegen als er ketonen worden aangetroffen in de urine of het bloed, vooral als er symptomen aanwezig zijn zoals misselijkheid, braken, buikpijn, of snelle ademhaling. Bij kinderen met diabetes is het essentieel om regelmatig ketonen te meten en direct contact op te nemen met het diabetesteam bij verhoogde waarden. Bij een resultaat boven de 3,0 mmol/L, of bij braken in combinatie met hoge bloedsuikerspiegels, is onmiddellijke medische hulp vereist.

Preventie van Ketonen bij Kinderen met Diabetes

Bij kinderen met diabetes is het belangrijk om de bloedsuikerspiegel goed onder controle te houden en insuline correct toe te dienen om de vorming van ketonen te voorkomen. Regelmatige controle van de bloedsuikerspiegel en het meten van ketonen, vooral bij ziekte of stress, kan helpen om problemen vroegtijdig te identificeren en te behandelen. Voldoende drinken, regelmatig kleine porties eten en eventueel extra insuline spuiten kunnen ook helpen om ketonen te voorkomen.

Conclusie

Ketonen zijn afvalstoffen die ontstaan bij de afbraak van vetten als energiebron. De aanwezigheid van ketonen in urine of bloed kan verschillende oorzaken hebben, variërend van vasten tot diabetes. Het is belangrijk om de oorzaak van de ketonen te achterhalen en indien nodig medische hulp te zoeken. Bij kinderen met diabetes is het essentieel om de bloedsuikerspiegel goed onder controle te houden en regelmatig ketonen te meten om complicaties te voorkomen. Door alert te zijn op de symptomen en de juiste maatregelen te nemen, kan de gezondheid en het welzijn van kinderen met ketonen worden gewaarborgd.

Bronnen

1. Keto.nl
2. UZ Leuven
3. Diabetesmagazijn.nl
4. Wikipedia
5. Antoniusziekenhuis
6. Ketogeen.nl
7. VRT Nieuws
8. Diabetesdesk.nl
9. Keton1.nl