Kinderopvang: Essentieel onderdeel van de welzijnssector
juli 19, 2025
De kinderopvang speelt een cruciale rol in de opvoeding en ontwikkeling van jonge kinderen. Het is een branche die intensief is in termen van mens- en tijdgebruik, en die vanwege de kwetsbaarheid van de kinderen ook extra aandacht vraagt voor veiligheid en kwaliteit. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de huidige situatie van het personeel in de kinderopvang in Nederland. Op basis van recente data en beleidsmaatregelen wordt ingegaan op trends in de arbeidsmarkt, de inschrijfplicht voor het Personenregister Kinderopvang (PRK), en de impact van deze regelgeving op de dagelijkse praktijk.
Werknemers in de kinderopvang
Het aantal werknemers in de kinderopvang in Nederland is in de afgelopen jaren sterk gewisseld. In het tweede kwartaal van 2022 werkten er 117 duizend werknemers in de kinderopvang. Dit aantal vertoont een golfpatroon tussen 2010 en 2022. In 2010 telde de kinderopvang 96 duizend werknemers, een getal dat in de loop van de jaren af en toe is gedaald en weer gestegen. De data tonen duidelijk dat de sector sterk onderhevig is aan seizoensinvloeden en dat het aantal werknemers regelmatig fluctueert.
In 2022 begonnen 33 duizend werknemers (28 procent van alle werknemers in de kinderopvang) in een nieuwe baan in de kinderopvang. Dit percentage is alleen hoger in de sociale sector binnen de zorg en welzijn. Tegelijkertijd vertrokken 27 duizend werknemers (25 procent) naar een andere baan, binnen of buiten de kinderopvang. Deze hoge mate van mobiliteit wijst op een dynamische arbeidsmarkt, maar ook op de uitdagingen die het personeel in de kinderopvang moet aanpakken, zoals werkdruk, ziekteverzuim, en eventuele impact van de coronapandemie.
De instroom in 2022 werd grotendeels gecovereerd door herintreders (5.000) en personen die binnen de branche verplaatst waren (11.000). Buiten de kinderopvang kwamen er 3.000 werknemers uit de zorgsector en 3.000 vanuit andere sectoren. Dit suggereert dat er sprake is van een relatief open arbeidsmarkt, waarin personen zich gemakkelijk kunnen bewegen tussen verschillende functies binnen de bredere zorg- en welzijnssector.
Arbeidsrelaties en flexibiliteit
De flexibiliteit van arbeidsrelaties in de kinderopvang is een belangrijk aspect. In 2021 was 29 procent van de werkzame beroepsbevolking in de kinderopvang betrokken in een flexibele arbeidsrelatie, wat vrijwel gelijk is aan het gemiddelde van 28 procent voor alle werkenden in Nederland. Binnen deze groep flexwerkers behoren ook zzp’ers, waarvan er 11.000 werkten in 2021. Dit percentage is iets lager dan de 12 procent zzp’ers in de totale werknemersbevolking van Nederland.
De hoge mate van flexibiliteit in de kinderopvang kan zowel voor- als nadelen met zich meebrengen. Aan de ene kant biedt het werkgevers meer flexibiliteit bij het opvangen van spitsbelastingen en bij het aanpassen aan seizoensgebonden vraagpatronen. Aan de andere kant kan het leiden tot onzekerheid voor werknemers en beperkte sociale voordelen.
Vacatures en vacaturegraad
De vacaturegraad in de kinderopvang is opgelopen tot een recordhoogtepunt. In 2022 stond het aantal vacatures op 54.000, wat aangeeft dat er sprake is van een sterke vraag naar medewerkers in de sector. Dit is het gevolg van een combinatie van factoren, zoals groei in het aantal kinderen dat in de kinderopvang geplaatst wordt, maar ook een tekort aan geschikte kandidaten. De vacaturegraad is hoger dan ooit tevoren, wat wijst op een uitdaging voor werkgevers om geschikte kandidaten te vinden en vast te houden.
Vacatures zijn te vinden voor verschillende functies, zoals pedagogisch medewerkers in babygroepen, kinderdagverblieven, en in de peuteropvang. Veel werkgevers, zoals Zo Kinderopvang, zoeken regelmatig medewerkers voor verschillende locaties in Den Haag, Delft, Rijswijk, en Brabant. Voorbeelden van vacatures zijn te vinden voor 34 uur, 25,5 uur, en zelfs voor parttime functies van 6 tot 26 uur per week. De mogelijkheid om parttime te werken is een aantrekkelijk aspect voor veel kandidaten, met name voor ouders die willen werken naast hun gezin.
Veiligheid in de kinderopvang
Veiligheid is een kernaspect in de kinderopvang. Vanwege de kwetsbaarheid van kinderen is het van groot belang dat het personeel betrouwbaar is en geen bedreiging vormt. Daarom is het Personenregister Kinderopvang (PRK) een belangrijk instrument geworden om veiligheid te waarborgen. Iedereen die werkt in de kinderopvang moet zich inschrijven in het PRK. Dit geldt ook voor gastouders, hun huisgenoten, stagiairs, uitzendkrachten, en vrijwilligers. Het inschrijven is verplicht voor personen die minimaal eens per drie maanden gedurende een half uur aanwezig zijn op een kinderopvanglocatie. Voorbeelden zijn een vriendin die dagelijks op bezoek komt of een tuinman die wekelijks werkt in een kinderdagverblijf.
De inschrijfplicht is sinds 1 januari 2021 uitgebreid naar personen die structureel aanwezig zijn op externe locaties waar activiteiten van de kinderopvang plaatsvinden, zoals sportcentra of andere evenementenlocaties. Deze uitbreiding is ingevoerd om te zorgen voor veiligheid op locaties die niet direct verbonden zijn met het kinderopvangcentrum, maar waar kinderen toch actief betrokken zijn.
Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG)
Voor de inschrijving in het Personenregister Kinderopvang is een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) nodig. Dit is een wettelijke verklaring die uitgevaardigd wordt door de politie en die aantoont dat een persoon geen strafbare feiten heeft begaan die een bezwaar zouden vormen voor het werken in de kinderopvang. De VOG is verplicht voor alle medewerkers en moet worden aangevraagd via de website van het Personenregister Kinderopvang op de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO).
Als een medewerker een risico zou vormen voor de veiligheid van kinderen, kan de werkgever deze persoon op non-actief zetten. In dat geval moet de medewerker een nieuwe VOG aanvragen. Als deze niet wordt verleend, mag de persoon niet langer werken in de kinderopvang. De VOG is dus niet alleen een administratieve formaliteit, maar een essentieel onderdeel van de veiligheidswetgeving in de kinderopvang.
Impact van de inschrijfplicht op de arbeidsmarkt
De inschrijfplicht voor het PRK heeft een impact op de arbeidsmarkt in de kinderopvang. Het vereist extra administratieve stappen bij het aanstellen van nieuwe medewerkers, wat kan leiden tot langere sollicitatieprocessen. Tegelijkertijd draagt het bij aan vertrouwen bij ouders en werknemers, omdat het duidelijk maakt dat het personeel betrouwbaar is en aan veiligheidsnormen voldoet.
De inschrijfplicht kan ook leiden tot een verhoging van de drempel voor potentiële medewerkers. Voor sommigen kan het proces van het aanvragen van een VOG en het inschrijven in het PRK onnodig ingewikkeld zijn, wat kan bijdragen aan het bestaande vacatureprobleem. Werkgevers moeten hiermee rekening houden en mogelijke kandidaten duidelijk informeren over de vereisten en het proces.
Toekomstige trends en uitdagingen
De toekomstige ontwikkelingen in de kinderopvangsector zullen sterk worden beïnvloed door factoren zoals demografische veranderingen, de impact van de coronapandemie, en veranderingen in de arbeidsmarkt. De hoge vacaturegraad suggereert dat het vinden en behouden van kwalitatief hoogwaardig personeel een blijvende uitdaging zal zijn. Werkgevers zullen zich moeten inzetten voor betere arbeidsvoorwaarden, zoals flexibiliteit, training, en een aantrekkelijke sfeer.
Daarnaast zal het beleid rondom veiligheid en betrouwbaarheid van het personeel waarschijnlijk worden uitgebreid of aangescherpt. De uitbreiding van de inschrijfplicht naar externe locaties is een voorbeeld van een beleidskeuze die gericht is op het maximaliseren van de veiligheid van kinderen. Aanvullende maatregelen kunnen bijvoorbeeld gericht zijn op training en kwaliteitsborging van het pedagogisch personeel.
Conclusie
De kinderopvangsector in Nederland staat vooruit in termen van personeelsaantallen, maar tegelijkertijd is er een recordhoog aantal vacatures. De sector is gekenmerkt door een hoge mobiliteit van werknemers, wat zowel voordelen als uitdagingen met zich meebrengt. De inschrijfplicht voor het Personenregister Kinderopvang is een belangrijk instrument om veiligheid te waarborgen, maar deze heeft ook een impact op de arbeidsmarkt en het aansturen van vacatures.
Veiligheid, kwaliteit, en betrouwbaarheid zijn essentiële aspecten van de kinderopvang. Het is van groot belang dat werkgevers, ouders, en beleidsmakers samenwerken om de kinderopvangsector duurzaam en aantrekkelijk te maken voor zowel medewerkers als kinderen. Door transparantie, goede communicatie, en aandacht voor zowel veiligheid als arbeidsvoorwaarden, kan de kinderopvang blijven groeien en zich ontwikkelen in de richting van een steeds betere plek voor kinderen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
