Gratis kinderopvang via gastouders: wat betekent dit voor ouders en de sector?

De komende jaren wordt steeds vaker gesproken over het maakbaar maken van kinderopvang bijna gratis voor werkende ouders in Nederland. Een van de centrale vragen die hierbij rijst, is: wat betekent dit voor gastouders, een belangrijke vorm van kinderopvang die in opkomst is? In deze artikel wordt ingegaan op de huidige ontwikkelingen rondom gratis kinderopvang via gastouders, de rol van opleidingen, het financiële kader en de uitdagingen die met deze transformatie gepaard gaan. De informatie is gebaseerd op recente publicaties, onderzoeken en verklaringen van betrokken partijen binnen de sector.

Wat is gastouderopvang en waarom is het belangrijk?

Gastouderopvang is een vorm van kinderopvang waarbij ouders kinderen opvangen in hun eigen huis, meestal voor korte periodes en meestal in kleine groepjes. Deze opvangvorm is een belangrijke aanvulling op het reguliere kinderopvangaanbod, zoals dagopvang, buitenschoolse opvang en crèches. Ouders kiezen vaak bewust voor gastouderopvang vanwege de persoonlijke aandacht, de kleinschalige omgeving en de "thuisgevoel"-factor.

In regio’s waar er een tekort is aan reguliere opvangplekken, speelt gastouderopvang een steeds belangrijkere rol. Organisaties zoals Junis Kinderopvang zien de vraag naar gastouderopvang stijgen, maar ook het aanbod moet groeien om te kunnen blijven voldoen aan deze behoefte. Om dit aanbod uit te breiden, worden steeds meer opleidingen tot gastouder georganiseerd. Deze opleidingen zijn vaak bedoeld om mensen met weinig ervaring in de kinderopvangsector op de been te helpen.

Gratis kinderopvang via gastouders: wat verandert er?

De overheid heeft de ambitie om kinderopvang voor werkende ouders vanaf 2025 bijna volledig gratis te maken. Dit betekent dat ouders slechts 4 procent van de opvangkosten zelf betalen, terwijl de overheid 96 procent vergoed. Deze verandering heeft ook directe gevolgen voor de gastouderopvang. Zoals duidelijk is uit meerdere bronnen, wordt ook gastouderopvang geraakt door deze transformatie.

Een belangrijke verandering is dat de kinderopvangtoeslag wordt afgeschaft. In plaats daarvan stelt de overheid direct een vergoeding aan de kinderopvangorganisaties, waaronder gastouderbureaus. Voor gastouders betekent dit dat de kassiersfunctie van het gastouderbureau verandert. Momenteel stelt het gastouderbureau een factuur op aan ouders, waarna het gastouderbureau het opgehaalde bedrag doormaakt aan de gastouder. Vanaf 2025 wordt verwacht dat de overheid dit vergoedingsproces overneemt via de kassiersfunctie van het gastouderbureau. Ouders zullen dus niet langer zelf een factuur ontvangen, maar de vergoedingen zullen automatisch aan de gastouder worden uitbetaald.

Hoewel dit systeem nog niet volledig duidelijk is, is het een van de belangrijkste veranderingen die invloed heeft op de financiële draagkracht van gastouderopvang. Voor ouders betekent het dat gastouderopvang in theorie bijna gratis wordt, maar in de praktijk hangt de uiteindelijke vergoeding af van het maximale uurtarief en de eventuele eigen bijdrage.

Opleiding tot gastouder: een manier om het aanbod te vergroten

Om het tekort aan gastouders aan te pakken, worden steeds meer opleidingen tot gastouder georganiseerd. Zo start Junis Kinderopvang samen met mbo Kiki een opleiding die volledig gratis is voor kandidaten die zich daarna als gastouder bij Junis aansluiten. Deze opleiding is bedoeld om mensen met weinig ervaring in de kinderopvangsector in staat te stellen om gastouder te worden.

De opleiding is een reactie op het feit dat de vraag naar gastouderopvang groter is dan het aanbod. Sylvia van Bergen, teamleider Leren en Ontwikkelen bij Junis Kinderopvang, benadrukt dat het uitbreiden van het gastoudernetwerk een prioriteit is. Na afronding van de opleiding werken de deelnemers exclusief voor Junis als gastouder. De duur van de opleiding is ongeveer 7 maanden, en de lesdagen vinden meestal op zaterdagen plaats.

Onderzoekers en brancheverenigingen zoals Stichting Nysa wijzen erop dat het aantal gastouders in Nederland moet stijgen om de groeiende vraag te kunnen voldoen. Opleidingen zoals deze zijn daarom essentieel om het aanbod van gastouderopvang te vergroten.

Financiële kwesties en uitdagingen

Hoewel gastouderopvang in theorie bijna gratis wordt, blijkt uit de beschikbare informatie dat het niet altijd zo simpel is. Gabriëlla Wijnberg van Stichting Nysa benadrukt dat de term "gratis" vaak misleidend is. Volgens verwachtingen wordt vanaf 2025 of 2026 95 procent van het maximale uurtarief vergoed, maar niet de eigen bijdrage bovenop dat tarief. Dit betekent dat ouders in de praktijk toch nog een eigen bijdrage kunnen betalen, afhankelijk van de omstandigheden.

Een belangrijk punt is ook dat de huidige uurtarieven voor gastouderopvang mogelijk niet langer kostendekkend zijn. De afgelopen jaren zijn deze tarieven wel licht geïndexeerd, maar ze lopen behoorlijk uit de pas met de ConsumentenPrijsIndex. Als dit niet wordt doorberekend in een verhoging van de maximale uurtariezen, kunnen ouders in de toekomst zelfs een hogere eigen bijdrage betalen dan de huidige 4 procent.

Daarnaast is er ook een personeelstekort in de kinderopvangsector. Het kabinet heeft reeds meerdere keren besloten om de invoering van bijna gratis kinderopvang uit te stellen. In november 2023 stelde het kabinet de plannen voor bijna gratis kinderopvang uit naar 2027, maar in de voorjaarsnota van 2024 werd besloten om dit nogmaals uit te stellen, tot 2029. De reden hiervoor is dat het geld dat voor de invoering was gereserveerd, nu harder nodig is in andere sectoren. Tevens is er sprake van groeiende personeelstekorten in de branche, wat het uitstellen van de invoering ook logisch maakt.

Toekomstbestendigheid en kwaliteit van gastouderopvang

Om gastouderopvang toekomstbestendig te maken, zijn er plannen voor een zogenaamde kwaliteitsimpuls. Dit betreft initiatieven om de kwaliteit van gastouderopvang te verhogen, zoals betere opleidingen en het uitbreiden van het aanbod. Stichting Nysa benadrukt dat investeren in kwaliteit essentieel is voor de toekomst van de branche.

Ook is het belangrijk dat het maximale uurtarief voor gastouderopvang opnieuw wordt geëvalueerd. Als deze tarieven niet worden aangepast, kan het gebeuren dat gastouders minder gemotiveerd zijn om de sector in te gaan. Dit zou de al bestaande vraag naar gastouderopvang nog verder vergroten en het aanbod verder beperken.

Conclusie

De invoering van bijna gratis kinderopvang is een belangrijke stap voor werkende ouders in Nederland. Het betekent dat kinderopvang in de toekomst voor bijna alle ouders betaalbaar zal zijn. Gastouderopvang is een belangrijke vorm van kinderopvang die hierbij niet mag worden vergeten.

De transformatie van het kinderopvangstelsel heeft directe gevolgen voor gastouders en gastouderbureaus. De afschaffing van de kinderopvangtoeslag en het nieuwe vergoedingsstelsel via de kassiersfunctie van gastouderbureaus zijn belangrijke veranderingen. Hoewel de overheid hiermee een duidelijkere en eenvoudigere structuur wil bieden, blijft het financiële kader voor gastouderopvang complex.

Opleidingen tot gastouder spelen een essentiële rol in het uitbreiden van het aanbod. Zowel Junis Kinderopvang als mbo Kiki tonen aan dat het mogelijk is om nieuwe gastouders te opleiden, zolang er vraag is en de organisatie erop is afgestemd. De toekomst van gastouderopvang hangt ook af van de toekomstige uurtariezen en de investeringen in kwaliteit. Zonder duidelijke plannen en financiële ondersteuning kan het aanbod van gastouderopvang niet blijven groeien.

In de komende jaren zal het duidelijk worden of de ambities van de overheid werkelijk worden gerealiseerd. Tussen nu en 2029 is er nog veel tijd om de sector te voorbereiden op de veranderingen die komen. Voor ouders is het belangrijk om zich bewust te zijn van de opties die beschikbaar zijn en hoe gastouderopvang in het nieuwe stelsel past. Voor gastouders en gastouderbureaus is het essentieel om mee te denken over hoe het aanbod kan worden uitgebreid en de kwaliteit kan worden verhoogd.

Bronnen

1. Junis Kinderopvang biedt gratis opleiding tot zelfstandig gastouder
2. Kinderopvang vanaf 2025 gratis: wat verandert er precies en zijn er ook nadelen?
3. Gratis kinderopvang
4. Junis Kinderopvang biedt gratis opleiding tot zelfstandig gastouder
5. Bijna gratis kinderopvang weer uitgesteld
6. Bijna gratis kinderopvang weer op de lange baan geschoven