BTW-vrijstelling en plicht in de kinderopvang: wat is er wél en níet belast?

De regels rondom de omzetbelasting (BTW) in de kinderopvang zijn complex en kunnen voor verwarring zorgen, zowel voor zzp’ers als voor kinderopvangorganisaties. In dit artikel geven we een overzicht van de huidige regels op basis van de fiscale wetgeving en praktijkrichtlijnen. De nadruk ligt op de situatie van kinderopvangorganisaties, zzp’ers en bemiddelaars, met aandacht voor de voorwaarden van de BTW-vrijstelling, eventuele plichten en praktische toepassing.

Wat valt onder de BTW-vrijstelling voor kinderopvang?

De Wet op de Omzetbelasting 1968 bevat een vrijstelling voor diensten in de kinderopvang. Volgens artikel 11 lid 1 onderdeel w van deze wet zijn kinderopvangorganisaties vrijgesteld van BTW bij het leveren van diensten in het kader van kinderopvang, mits zij voldoen aan de eisen van de Wet kinderopvang. Dit betekent dat activiteiten zoals het verzorgen, opvoeden en ontwikkelen van jonge kinderen in een peuterspeelzaal of bij de voor- en vroegschoolse opvang vrijgesteld zijn van BTW.

Bijvoorbeeld: het toezichthouden van schoolgaande kinderen tijdens de middagpauze valt ook onder deze vrijstelling. Dit geldt echter alleen voor het toezicht tijdens de pauze en niet voor eventuele pedagogische activiteiten die daarbuiten worden uitgevoerd.

ZZP’ers en BTW in de kinderopvang

ZZP’ers die werkzaam zijn in de kinderopvang, zoals pedagogisch medewerkers, kunnen in sommige gevallen ook profiteren van de BTW-vrijstelling. Dit hangt af van de aard van hun werkzaamheden en de vorm van samenwerking met de kinderopvangorganisatie.

Een belangrijk criterium is de overeenkomst van opdracht. Als de zzp’er op basis van zo’n overeenkomst werkt – waarbij hij of zij eigen verantwoordelijkheid draagt, onder eigen inzicht werkt en zonder leiding of toezicht van de opdrachtgever – dan kan de dienstverlening als BTW-vrijstelling worden beschouwd. De inhoud van de overeenkomst is dan essentieel, want hierin moet duidelijk worden omschreven welke werkzaamheden uitgevoerd worden.

In de praktijk is er echter een verandering opgetreden. Sinds 2020 is er meer onduidelijkheid ontstaan. De fiscus stelt dat freelance pedagogisch medewerkers niet langer automatisch onder de BTW-vrijstelling vallen. Het werk van zzp’ers in de kinderopvang wordt nu vaak als belast gezien, omdat het niet hetzelfde wordt beschouwd als het werk van vaste medewerkers van kinderopvangorganisaties. Dit heeft gevolgen voor zowel zzp’ers als kinderopvangorganisaties. De eerste moet nu BTW in rekening brengen aan de opdrachtgever, en de organisatie moet extra kosten maken voor deze dienstverlening.

Bemiddeling in de kinderopvang

Wanneer een geregistreerd gastouderbureau of geregistreerd kindercentrum bemiddelt in de kinderopvang, kan deze bemiddeling ook vrijgesteld zijn van BTW. Dit is echter alleen het geval indien:

• de kinderopvang waarvoor bemiddeld wordt, vrijgesteld is van BTW;
• de bemiddeling van zo’n kwaliteit is dat de vraagouders zonder deze bemiddeling geen gelijkwaardige opvang zouden kunnen vinden.

Deze kwaliteitsbemiddeling wordt gemeten aan bepaalde criteria. Zo moet de bemiddelaar:

• gastouders toetsen op kwaliteit;
• potentiële gastouders op eigen kosten een cursus laten volgen;
• vooraf een gesprek voeren met de vraagouders over hun wensen;
• deze wensen registreren in een computersysteem om een geschikte gastouder te vinden;
• de mogelijkheid bieden om later andere gastouders in te zetten.

Als deze voorwaarden niet worden nageleefd, kan de bemiddeling wel BTW-plichtig zijn.

Samenwerking tussen kinderopvang en onderwijsinstellingen

Een belangrijk punt is dat zowel kinderopvangorganisaties als onderwijsinstellingen vrijgesteld zijn van BTW-afdracht. Dit geldt echter niet wanneer zij samenwerken. In dat geval kunnen de diensten die onderdeel zijn van de samenwerking belast zijn met BTW. Dit betekent dat niet alle activiteiten die in de context van samenwerking worden uitgevoerd, automatisch vrijgesteld zijn.

Wat is belast?

Hoewel veel diensten in de kinderopvang vrijgesteld zijn, zijn er ook activiteiten die wel belast zijn met BTW. Dit geldt bijvoorbeeld voor:

• het leveren van goederen of diensten buiten de primaire activiteit van kinderopvang;
• het geven van trainingen of cursussen die een hobbymatig karakter hebben, zoals autorijlessen of EHBO-cursussen;
• niet-inhoudelijke studiebegeleiding;
• eventuele pedagogische werkzaamheden die uitgevoerd worden voor of in een kinderopvangcentrum.

In deze gevallen dient de BTW in rekening gebracht te worden. Dit is belangrijk om te weten, want ook al is de kinderopvang zelf vrijgesteld, niet iedere activiteit die erbij hoort, is dat ook.

Praktische toepassing en risico’s

Het is essentieel dat zowel zzp’ers als kinderopvangorganisaties goed informeerd zijn over de fiscale regels. Veel organisaties gaan ervan uit dat alle werkzaamheden in de kinderopvang automatisch BTW-vrij zijn, maar dat is niet altijd het geval. Bovendien is het belangrijk om administratief correct te handelen. Zo mag een zzp’er bijvoorbeeld geen BTW terugvragen over kosten of aankopen die gemaakt zijn voor de kinderopvang, omdat deze activiteiten vrijgesteld zijn.

Er is ook aandacht nodig voor de rechtsvorm van een kinderopvangorganisatie. In maatschappelijke kinderopvang is het vaak de rechtsvorm stichting. Sommige organisaties denken dat dit automatisch betekent dat ze geen vennootschapsbelasting (Vpb) hoeven te betalen. In werkelijkheid zijn stichtingen wel Vpb-plichtig wanneer ze een onderneming drijven. Dat is het geval als er sprake is van een organisatie van kapitaal en arbeid, gericht op economisch verkeer met een winststreven.

Onzekerheid en juridische ontwikkelingen

Hoewel er richtlijnen zijn uitgevaardigd, blijft er een mate van onzekerheid. De rechter speelt een belangrijke rol bij het uitspreken van uitspraken over de toepassing van de BTW-vrijstelling in de kinderopvang. Tot nu toe is het niet altijd duidelijk wanneer een zzp’er wel of niet onder de vrijstelling valt, en of een bepaalde vorm van samenwerking of bemiddeling als belast of vrijgesteld gezien moet worden.

Daarom is het verstandig om, bij twijfel, contact op te nemen met een boekhouder of fiscaal adviseur. Deze deskundigen kunnen helpen bij het beoordelen van de situatie en het opstellen van een fiscaal correcte organisatie.

Conclusie

De regels rond BTW in de kinderopvang zijn complex en kunnen variëren afhankelijk van de aard van de dienstverlening, de vorm van samenwerking en de rechtsvorm van de organisatie. In principe is kinderopvang vrijgesteld van BTW, maar dit geldt niet voor alle activiteiten die erbij horen. ZZP’ers en bemiddelaars moeten rekening houden met specifieke voorwaarden, en samenwerking met onderwijsinstellingen kan fiscaal gevolgen hebben. Het is daarom belangrijk om goed te informeren en administratief correct te handelen, zowel voor kinderopvangorganisaties als voor zzp’ers die werkzaam zijn in deze sector.

Bronnen

1. Fiscaal van Morgen - BTW-vrijstelling freelance pedagogisch
2. Kinderopvang en Belastingen - Naheffingen voorkomen
3. BTW-vrijstelling voor kinderopvang
4. BTW-vrijstelling in de kinderopvang - De regels
5. Handreiking BTW in de samenwerking tussen onderwijs en kinderopvang
6. BTW in de kinderopvang voor ZZP’ers
7. BTW-vrijstelling voor ondernemers in het onderwijs