In de kinderopvang speelt het lezen van boeken een centrale rol in de vroege kindertijd. Boeken zijn niet alleen een bron van plezier en ontspanning, maar ook een krachtig hulpmiddel voor taalontwikkeling, sociaal-emotionele groei en het leren over diversiteit. In dit artikel wordt ingegaan op het gebruik van boeken in de kinderopvang, afgestemd op jonge kinderen, en wordt de rol van thematische boeken en leesactiviteiten in kaart gebracht. Hierbij wordt ook aandacht besteed aan concrete voorbeelden en toepassingen die in de praktijk van de kinderopvang worden gebruikt.
Leesplezier en taalontwikkeling
Lezen in de kinderopvang is meer dan alleen het voorlezen van een verhaal. Het is een actieve interactiviteit tussen kind en verhaal, die bijdraagt aan de taalontwikkeling en het leesplezier van het kind. Volgens de stichting Lezen, die regelmatig webinars en workshops organiseert, is het belangrijk om kinderen van jonge leeftijd al te stimuleren tot lezen. Dit gebeurt niet alleen door het voorlezen van verhalen, maar ook door het aanbieden van boeken die kinderen zelf kunnen raadplegen en door het aansturen van gesprekken over de inhoud van het boek.
In de kinderopvang wordt vaak gewerkt met een voorlees- en mediaplan, waarin regelmatig voorlezen centraal staat. Deze activiteiten zijn opgebouwd om zowel taal als cognitieve vaardigheden te stimuleren. Daarnaast worden boeken niet alleen gebruikt als een verhaalbron, maar ook als een uitgangspunt voor activiteiten, werkbladen en gesprekken. Dit zorgt ervoor dat kinderen niet alleen luisteren naar verhalen, maar ook actief leren door te lezen.
Boeken als hulpmiddel voor diversiteit
Een van de meest opvallende thema’s in de kinderopvang is de rol van boeken in het leren over diversiteit. Het boek Hé, wie ben jij? is hierin een veelgebruikt en waardevol hulpmiddel. Dit boek laat kinderen kennismaken met 20 kinderen uit verschillende culturele achtergronden. Op elke pagina wordt een kind voorgesteld, waarbij het antwoordt op vragen als "Wie ben ik?", "Waar woon ik?", "Wat eet ik?" en "Hoe vieren we feesten?".
Het boek bevat ook spiegeltjes, die kinderen helpen zichzelf te herkennen in de verhalen van anderen. Dit is een slim pedagogisch instrument, omdat het kinderen niet alleen in staat stelt om over het verschil in uiterlijk, cultuur of geloof te praten, maar ook om overeenkomsten te ontdekken. In de praktijk wordt dit boek vaak gebruikt in de kinderopvang om thema’s als "Wie ben ik?" of "Bij mij thuis" te ondersteunen.
Pedagogisch medewerkers in de kinderopvang rapporteren dat kinderen regelmatig het boek zelf gaan bekijken en vragen stellen over de kinderen die erin voorkomen. Bijvoorbeeld: "Waarom heeft dat kind een andere huidskleur?" of "Wat is een feest in dat land?". Deze vragen worden dan besproken, waarbij ook aandacht wordt besteed aan de eigen ervaringen van de kinderen. Zo wordt het boek niet alleen gebruikt om te lezen, maar ook om te leren over anderen en zichzelf.
Activiteiten en lespakketten rondom het boek
Het boek Hé, wie ben jij? is onderdeel van een bredere set leermateriaal, waaronder ook een lespakket voor de kinderopvang. Dit pakket bevat werkbladen, activiteiten en aanvullende lesmateriaal, die direct in de praktijk van de kinderopvang kunnen worden toegepast. Zo zijn er bijvoorbeeld activiteiten waarin kinderen hun eigen "Wie ben ik?"-tas vullen met persoonlijke voorwerpen, zoals een foto van hun gezin of een tekening van hun huis. Dit helpt kinderen om te leren over zichzelf, maar ook om te leren hoe anderen leven.
Een ander voorbeeld is het memoryspel dat is ontwikkeld rondom Hé, wie ben jij?. Hierin worden kinderen geconfronteerd met afbeeldingen van kinderen uit verschillende culturen. Ze moeten paren zoeken, waarbij ze bijvoorbeeld de huidskleur, kleding of activiteit van het kind moeten herkennen. Deze activiteit stimuleert niet alleen het geheugen, maar ook het bewustzijn voor diversiteit.
Daarnaast is er ook een minipoppenkast beschikbaar, waarin kinderen hun eigen verhalen kunnen vertellen. Dit kan bijvoorbeeld gaan over hoe het is om bij een ander geloof thuis te wonen of over feesten in andere landen. De poppenkast wordt vaak gebruikt in de kinderopvang als onderdeel van de thema-activiteiten en helpt kinderen om hun eigen ervaringen te delen en te leren over andere culturen.
Praktische toepassing in de kinderopvang
In de praktijk van de kinderopvang worden boeken zoals Hé, wie ben jij? en andere leesmaterialen vaak ingezet als onderdeel van een themaweek of -maand. Bijvoorbeeld, als een thema op diversiteit of culturele variatie ligt, kan het boek gebruikt worden als uitgangspunt voor gesprekken, activiteiten en creatieve projecten. Hierbij wordt vaak gebruikgemaakt van een lesplan, waarin zowel individuele als groepsactiviteiten zijn opgenomen.
Een voorbeeld van zo’n lesplan is het lespakket Bij mij thuis, waarin kinderen leren over de huizen, gezinssamenstellingen, eten en feesten van kinderen uit verschillende culturen. In deze lesactiviteiten wordt gebruikgemaakt van het boek Hé, wie ben jij?, maar ook van aanvullende materialen zoals werkbladen, foto’s en gesprekken. Dit helpt kinderen om hun eigen cultuur en die van anderen te leren begrijpen.
In de kinderopvang kan het ook voorkomen dat kinderen zelf een verhaal maken over hun eigen leven, zoals bijvoorbeeld "Mijn dag" of "Mijn familie". Deze verhalen kunnen dan opnieuw worden voorgelezen, wat het leesplezier verder stimuleert. Ook is het mogelijk om kinderen te helpen bij het maken van een eigen prentenboek, waarin ze hun eigen verhalen kunnen vertellen. Dit is een creatieve en leerzame activiteit die kinderen enthousiast maakt.
Diversiteit en gelijkwaardigheid
Een belangrijk aspect van het gebruik van boeken in de kinderopvang is het leren over gelijkwaardigheid en respect voor diversiteit. Het boek Hé, wie ben jij? helpt kinderen om te leren dat het normaal is dat mensen verschillen, maar dat ze ook veel gemeen hebben. Dit is belangrijk in een maatschappij die steeds diverser wordt en waar kinderen van jonge leeftijd al worden blootgesteld aan verschillende culturen, geloofen en levenswijzen.
In de kinderopvang wordt vaak aandacht besteed aan het creëren van een inclusieve omgeving, waarin ieder kind zich gerespecteerd en waardig voelt. Boeken zoals Hé, wie ben jij? en andere thematische leesmaterialen zijn daarbij een waardevol hulpmiddel. Ze helpen kinderen om te leren dat het normaal is om anders te zijn, en dat het ook normaal is om gelijke waarden en ideeën te delen.
Conclusie
Boeken spelen een centrale rol in de kinderopvang, niet alleen als bron van leesplezier, maar ook als instrument voor taalontwikkeling, sociaal-emotionele groei en het leren over diversiteit. Het gebruik van thematische boeken zoals Hé, wie ben jij? helpt kinderen om te leren over zichzelf en anderen, en draagt bij aan een inclusieve en respectvolle opvoedingsomgeving. Door het aanbieden van leesmaterialen, activiteiten en gesprekken over diversiteit, worden kinderen in de kinderopvang voorbereid op een wereld die steeds complexer en diverser wordt.
De praktijk in de kinderopvang toont aan dat het niet genoeg is om alleen boeken te lezen, maar dat het ook gaat om het leren door te lezen. Door boeken te gebruiken als uitgangspunt voor activiteiten, gesprekken en creatieve projecten, wordt het lezen van boeken een actieve en leerzame ervaring voor kinderen van jonge leeftijd.
