De kwaliteit van kinderopvang is een onderwerp van grote belangstelling voor ouders, professionals en beleidsmakers. Omdat kinderopvang een essentiële functie vervult in de opvoeding en ontwikkeling van jonge kinderen, is het van belang dat de beoordeling van deze dienstverlening transparant, betrouwbaar en systematisch verloopt. In dit artikel wordt ingegaan op de diverse mechanismen die huidig zijn in Nederland voor het beoordelen van kinderopvang, zoals de rol van de GGD, de toepassing van modelformulieren, het gebruik van externe beoordelingen en het nieuwe systeem van flexibilisering van de inspectieactiviteiten. Ook wordt aandacht besteed aan hoe ouders zelf kunnen bijdragen aan het beoordelingsproces en wat de gevolgen zijn van eventuele overtredingen of tekortkomingen in de kwaliteit van kinderopvang.
Beoordeling door ouders en externe partijen
Een van de belangrijkste manieren waarop kinderopvang wordt beoordeeld, is door ouders zelf. Via platforms zoals Kinderopvangscore kunnen ouders hun ervaringen delen en de dienstverlening van een kinderopvang beoordelen. Deze beoordelingen zijn intern beschikbaar voor de kinderopvangorganisatie via een dashboard. Sommige organisaties gebruiken deze feedback uitsluitend voor interne doeleinden, zoals het verbeteren van de kwaliteit van de dienstverlening, terwijl andere organisaties de beoordelingen ook openbaar maken op hun website.
Deze externe beoordelingen hebben een belangrijke invloed op ouders. Onderzoek toont aan dat 70 procent van de gebruikers eerst naar reviews kijkt voordat ze een beslissing nemen over een kinderopvang. Daarnaast kan een goed beoordelingssysteem leiden tot een stijging in de online conversie met zo’n 18 procent, wat betekent dat meer ouders besluiten om hun kind op die plek te laten opgroeien. De betrouwbaarheid van deze beoordelingen wordt versterkt door het feit dat het platform Kinderopvangscore samenwerkt met Klantenvertellen.nl, een gecertificeerd Google Review Partner. Dit heeft als gevolg dat kinderopvangen die gebruikmaken van deze beoordelingen beter zichtbaar zijn in zoekmachines zoals Google.
Modelformulieren voor kwaliteitsbeoordeling
Naast externe beoordelingen door ouders zijn er ook systematische manieren waarop de kwaliteit van kinderopvang wordt getoetst. De Rijksoverheid heeft modelformulieren opgesteld voor de beoordeling van kinderopvangorganisaties, buitenschoolse opvang, gastouderbureaus en gastouderopvang. Deze formulieren zijn vanaf 1 januari 2025 in gebruik en worden gebruikt om gestructureerd informatie te verzamelen tijdens een inspectiebezoek. Zo worden de bevindingen vergelijkbaar tussen verschillende locaties en kan de kwaliteit van de opvangsystemen objectief worden gemeten.
De modelformulieren zijn beschikbaar voor diverse opvangvormen, waaronder:
- Model inspectierapport voor beoordeling kwaliteit buitenschoolse opvang
- Model inspectierapport voor beoordeling kwaliteit gastouder
- Model inspectierapport voor beoordeling kwaliteit gastouderbureau
- Model inspectierapport voor beoordeling kwaliteit kinderdagverblijf
Deze formulieren zijn ook bedoeld om oudere versies beschikbaar te maken via de website van de GGD of GHOR. Zo is er een historisch overzicht van kwaliteitsbeoordelingen mogelijk, wat bijdraagt aan transparantie en continu verbetering in de kinderopvangsector.
Flexibilisering van inspectieactiviteiten
Sinds 1 januari 2022 is er sprake van een flexibilisering van de inspectieactiviteiten door de GGD. Dit betekent dat de GGD en gemeenten meer vrijheid krijgen in de manier waarop ze toezicht uitoefenen op kinderopvang. De flexibilisering is onder andere bedoeld om het toezicht aan te passen aan de specifieke situatie per locatie, per GGD en per gemeente. De kwaliteitseisen zelf blijven echter gelijk.
Tijdens de overgangsperiode van twee jaar wordt gekeken hoe deze aanpassing werkt. De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid kan hierop besluiten of de flexibilisering definitief ingevoerd wordt. Een van de voordelen van deze aanpak is dat er meer aandacht kan zijn voor specifieke problemen op een bepaalde locatie, in plaats van een uniforme aanpak voor alle kinderopvanglocaties.
De resultaten van deze inspecties worden openbaar gemaakt in het Landelijk Register Kinderopvang (LRK). Hier staat per kinderopvanglocatie een samenvatting van de inspectieresultaten, ook wel “In-één-oogopslag” genoemd. Deze samenvatting helpt ouders bij het maken van een weloverwogen keuze voor de opvanglocatie van hun kind.
Continue screening van medewerkers
Een ander belangrijk aspect van de beoordeling van kinderopvang is de continue screening van medewerkers. Sinds 1 maart 2013 is dit systeem ingevoerd, waarbij medewerkers in kinderopvang en peuterspeelzalen voortdurend worden gecontroleerd op strafrechtelijke problemen. In het verleden werd er alleen gescreend bij aanvang van de werkzaamheden, maar sinds deze wijziging wordt er gekeken of medewerkers in aanraking zijn gekomen met de Justitie.
Als dat het geval is, wordt beoordeeld of de medewerker nog aan de eisen voor een Verklaring omtrent Gedrag (VOG) voldoet. Als dit niet het geval is, wordt er een signaal naar de GGD of het college gestuurd, zodat actie kan worden ondernomen. Deze aanpak draagt bij aan een veilere omgeving voor kinderen in de kinderopvang.
Overtredingen en boetes
Overtredingen van de kwaliteitseisen of regelgeving in de kinderopvang kunnen leiden tot boetes of maatregelen. De regels en boetes zijn afhankelijk van de ernorme van de overtreding. Voorbeelden van overtredingen zijn:
- Niet nakomen van afspraken met betrekking tot voorschoolse educatie
- Exploitatie zonder toestemming van het college
- Niet melden van wijzigingen
- Schenden van de medewerkingsplicht
De boetes variëren per overtreding en kunnen oplopen tot € 21.000 in geval van ernstige overtredingen. De boetes zijn bedoeld om aan te moedigen dat kinderopvangorganisaties zich aan de regels houden en de kwaliteit van de opvangsystemen blijft hoog.
Overleg en overreding
Een andere aanpak binnen de toezichthouderij is overleg en overreding. Deze methode kan worden ingezet vóór het opstellen van een concept inspectierapport. Het idee achter deze aanpak is dat de houder van een kinderopvanglocatie in gesprek kan treden met de toezichthouder om een lichte overtreding op korte termijn op te lossen.
Overleg houdt in dat er een gesprek plaatsvindt tussen de toezichthouder en de houder om een overtreding op te lossen. Overreding betekent dat de toezichthouder probeert de houder te overtuigen om een tekortkoming op te lossen. Deze aanpak draagt bij aan een constructieve en samenwerkinggerichte toezichthouderij, waarbij de nadruk ligt op verbetering in plaats van straffen.
Conclusie
De beoordeling van kinderopvang in Nederland is een complex proces dat zowel externe beoordelingen van ouders als systematische inspecties door de GGD omvat. Door middel van platforms zoals Kinderopvangscore kunnen ouders actief meebeslissen over de kwaliteit van de opvangplekken voor hun kind. Daarnaast zorgen modelformulieren, continue screening en flexibilisering van inspecties voor een transparante en aanpasbare toezichthouderij. Ook de regels rondom overtredingen en boetes zijn duidelijk, zodat kinderopvangorganisaties zich bewust zijn van de verwachtingen.
Ouders spelen een sleutelrol in dit proces door feedback te geven, maar ook door goed te informeren over de kwaliteit van de opvangplekken via beschikbare bronnen zoals het Landelijk Register Kinderopvang. Het is duidelijk dat het beoordelen van kinderopvang niet alleen gericht is op naleving van regels, maar ook op het bevorderen van een veilige, kwalitatief goede en kindvriendelijke omgeving voor jonge kinderen.