Kinderopvang in Nederland: Uitdagingen, kosten en toekomstplannen
juli 20, 2025
Autisme Spectrum Stoornissen (ASS) kunnen zich op verschillende manieren uiten, en dit geldt ook binnen de kinderopvang. Het herkennen van de eerste signalen van autisme bij jonge kinderen is van groot belang om op tijd de juiste ondersteuning te kunnen bieden. Binnen de kinderopvang speelt een essentiële rol in het herkennen van afwijkende ontwikkelingen en het geven van begeleiding aan kinderen met autisme. In dit artikel wordt ingegaan op de manier waarop autisme in de kinderopvang herkend kan worden, hoe kinderen met autisme in deze omgeving begeleid kunnen worden, en welke specifieke vormen van opvang beschikbaar zijn voor deze groep.
Herkenning van autisme in de kinderopvang
Autisme kan al op jonge leeftijd worden herkend, en vaak worden de eerste signalen binnen de kinderopvang zichtbaar. Het is belangrijk om te beseffen dat autisme zich bij elk kind anders uit, en dat de kenmerken niet altijd duidelijk of duidelijk aanwezig zijn. Marrit Buruma benadrukt in haar expertise dat het herkennen van autisme bij kinderen met subtielere kenmerken, zoals meisjes of kinderen met betere cognitieve vaardigheden, extra belangrijk is. Deze kinderen kunnen op het oog normaal lijken, maar toch een verhoogd risico op autisme of andere ontwikkelingsproblemen hebben.
In de kinderopvang kan worden gekeken naar bijvoorbeeld het vermogen om contact te leggen met andere kinderen, de mate van interactie tijdens spelen en hoe het kind omgaat met veranderingen in de dagritme. Kinderen met autisme kunnen bijvoorbeeld moeite hebben met het aanpassen aan onverwachte situaties, last hebben van prikkelverwerking of zich moeilijk concentreren op een activiteit. Het is daarom van belang dat begeleiders in de kinderopvang goed getraind zijn om deze signalen te herkennen en te interpreteren.
Begeleiding van kinderen met autisme in de kinderopvang
Om een kind met autisme goed te kunnen begeleiden, is het essentieel dat begeleiders zich in de leefwereld van het kind kunnen verplaatsen. Dit houdt in dat men niet uitgaat van een kant-en-klare aanpak, maar dat elke kind individueel bekeken wordt. Er is geen standaardbehandeling voor autisme, omdat het bij elk kind anders uitkomt.
Er zijn verschillende trainingen en workshops beschikbaar voor medewerkers van kinderopvanginstellingen om inzicht te krijgen in autisme en om concrete handvatten te krijgen voor de praktijk. Een voorbeeld hiervan is het Autisme BelevingsCircuit (ABC), waarin begeleiders zelf ervaring opdoen met hoe het is om tegen bepaalde kenmerken van autisme aan te lopen. Dit kan bijvoorbeeld contextblindheid zijn of het vermogen om prikkels te verwerken. Door deze oefeningen te maken, krijgen begeleiders een beter begrip van de leefwereld van kinderen met autisme.
Daarnaast is er de Verdiepingstraining, waarin gedrag, prikkelverwerking, communicatie, energiebalans en behoeften van kinderen met autisme centraal staan. Ook is er een training over het Prikkelprofiel, waarin wordt uitgelegd hoe begeleiders de prikkelverwerking van een kind met autisme kunnen herkennen en in de praktijk kunnen toepassen. Deze trainingen geven concrete tools waarmee begeleiders in de kinderopvang direct aan de slag kunnen.
Specifieke vormen van opvang voor kinderen met autisme
Niet alle kinderopvanginstellingen zijn opgezet om kinderen met autisme op te vangen. Daarom bestaan er ook specifieke vormen van kinderopvang die gericht zijn op deze doelgroep. Deze instellingen zijn vaak kleinschalig en bieden een veilige, voorspelbare en gestructureerde leefomgeving. Dit is van groot belang voor kinderen met autisme, omdat ze vaak beter gedijen in een omgeving waarin regelmaat en structuur centraal staan.
Een voorbeeld van zo’n instelling is Villa Papillon. Deze kleinschalige logeeropvang biedt opvang voor kinderen vanaf 4 jaar met een stoornis binnen het autistisch spectrum en/of ADHD. Kernwoorden zoals respect, relatie, gelijkheid en vriendelijkheid staan hier centraal. Het doel is om kinderen een omgeving te bieden waarin ze zich veilig en begrepen voelen. De begeleiding is coachend en positief, en er wordt gelet op de individuele behoeften van elk kind.
De Oogappelboom is een andere kleinschalige logeeropvang die speciaal opgezet is voor kinderen met autisme, ADHD en gerelateerde ontwikkelingsstoornissen. Hier wordt gekeken naar rust, regelmaat en een bepaalde mate van reinheid als belangrijke factoren voor de ontwikkeling van deze kinderen. De instelling werkt volgens het Pipi-principe: ‘ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan.’ Dit betekent dat kinderen geleidelijk worden voorbereid op de buitenwereld, waarbij ook de ouders nauw betrokken zijn bij de begeleiding.
Pure-Kids biedt ook buitenschoolse opvang aan voor kinderen met gedragsproblematiek, ADHD, autisme en andere ontwikkelingsproblemen. De instelling richt zich op persoonlijke aandacht, voldoende tijd voor één-op-één begeleiding en weinig personeelswisselingen. Kleine groepen zorgen voor meer persoonlijk contact en individuele aandacht. Daarnaast worden ook logeerweekenden aangeboden, waarin kinderen en ouders even een adempauze krijgen van de thuissituatie. Deze weekenden zijn bedoeld om kinderen sociaal te stimuleren en ouders te ontlasten.
De rol van de kinderopvang in de vroege interventie
Vroege herkenning van autisme is van groot belang, omdat dit leidt tot vroege interventie, wat op zijn beurt positief invloed heeft op de ontwikkeling van het kind. In de kinderopvang kan vroege herkenning en interventie van start gaan. Door al jong een verhoogd risico op autisme of andere ontwikkelingsproblemen te signaleren, kan op tijd de juiste hulp worden ingezet. Dit is van essentieel belang, omdat het op het oog subtiel is, maar dat niet minder ernstig hoeft te zijn.
De kinderopvang speelt daarbij een essentiële rol in het signaleren van afwijkende ontwikkelingen. Begeleiders die goed getraind zijn, kunnen beter herkennen wanneer een kind extra aandacht nodig heeft. Daarnaast kunnen ze ook de ouders informeren en eventueel een verwijsing aanvragen naar specialistische hulp.
Een voorbeeld van een specifieke vorm van hulp die binnen de kinderopvang kan worden ingezet, is de dagbehandeling voor kinderen met autisme en taal- of spraakstoornissen. In deze groepen, die vaak bestaan uit zeven tot acht kinderen, wordt tijdens het spelen gewerkt aan het ontwikkelen van woorden, gebaren en communicatieve vaardigheden. Deze zorg kan worden vergoed door de zorgverzekeraar of de gemeente, afhankelijk van de verwijzing.
Conclusie
Autisme in de kinderopvang is een complex onderwerp dat aandacht vraagt van zowel begeleiders als ouders. Het herkennen van autisme bij jonge kinderen is van groot belang voor een vroege interventie, die weer positief kan werken op de ontwikkeling van het kind. In de kinderopvang spelen begeleiders een essentiële rol in het herkennen van afwijkende ontwikkelingen en het geven van de juiste begeleiding.
Specifieke vormen van opvang zijn beschikbaar voor kinderen met autisme, waarin regelmaat, structuur en individuele aandacht centraal staan. Deze instellingen bieden kinderen en ouders een veilige en gestructureerde omgeving waarin kinderen zich kunnen ontplooien en ouders even ontlast kunnen worden.
Het is van groot belang dat kinderopvangmedewerkers goed getraind zijn in het herkennen en begeleiden van kinderen met autisme. Trainingen en workshops kunnen hierbij hulp bieden, zoals het Autisme BelevingsCircuit of de Verdiepingstraining. Deze trainingen geven begeleiders concrete tools om beter in te spelen op de individuele behoeften van kinderen met autisme.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
