Kinderopvang: Financiering en Vergoedingen voor Ouders
september 7, 2025
In Nederland zijn kinderen vroeger vaak opgenomen in een peuterspeelzaal, een vorm van voorschoolse opvang voor kinderen van 2 tot 4 jaar. Deze opvangvorm had als doel om kinderen voor te bereiden op de basisschool, door middel van speels leren en groepsinteracties. Sinds 1 januari 2018 is de peuterspeelzaal echter officieel verdwenen uit het landschap van kinderopvang. Alle peuterspeelzalen zijn omgevormd tot kinderdagverblijven, die onderdeel vormen van de bredere categorie kinderopvang.
Hoewel de peuterspeelzaal niet meer officieel bestaat, blijft het concept veel ouders bekend. Veel vragen rijzen daardoor: wat was precies de rol van de peuterspeelzaal, hoe verschilt die van de kinderopvang, en wat zijn de huidige mogelijkheden voor jonge kinderen? In deze artikel wordt een overzicht gegeven van de historische context, de wetgeving en de praktijk van peuterspeelzalen en kinderopvang, met aandacht voor de veranderingen sinds 2018.
Wat was de peuterspeelzaal?
De peuterspeelzaal was een vorm van voorschoolse opvang die bedoeld was voor kinderen van 2 tot 4 jaar. Het doel was om jonge kinderen voor te bereiden op de basisschool. In de peuterspeelzaal kregen kinderen een geregeld programma met activiteiten, zoals kringen, spelletjes en thema’s, die hun sociale vaardigheden en cognitieve ontwikkeling stimuleerden. De peuterspeelzaal had een educatief karakter, waarin kinderen leerden met anderen samen te werken en naar volwassenen te luisteren.
De opvang was vrijwillig en werd vaak gevolgd in de ochtend of in bepaalde dagen van de week. Het beroep van peuterleidster of peuterleid had een eigen specifieke opleiding en was gericht op voorschoolse educatie. De peuterspeelzaal was geen opvang die bedoeld was om ouders te helpen bij hun werk, maar eerder om kinderen te voorzien van een zachte overgang naar de schoolwereld.
De overgang naar kinderdagverblijven
In 2018 werd de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen (Wkkp) vervangen door de Wet harmonisatie kinderopvang en peuterspeelzaalwerk. Deze wet maakte het onderscheid tussen peuterspeelzalen en kinderdagverblijven officieel irrelevant. Alle peuterspeelzalen zijn sinds 1 januari 2018 omgevormd tot kinderdagverblijven. Dit betekent dat ouders die vroeger gebruikmaakten van de peuterspeelzaal nu ook recht hebben op kinderopvangtoeslag, mits ze een geregistreerde kinderopvang gebruiken.
Het Landelijk Register Kinderopvang is nu de centrale plek waar ouders informatie vinden over beschikbare opvangmogelijkheden. In dit register zijn alle kinderopvangvoorzieningen opgenomen, inclusief die die vroeger peuterspeelzalen waren. Deze harmonisatie maakt de regelgeving en toegang tot opvangvormen eenduidiger.
Wat is kinderopvang?
Kinderopvang is een bredere term die zowel opvang voor jonge kinderen als ouder kinderen omvat. In de kinderopvang worden kinderen van 0 tot 4 jaar opgevangen en ontwikkeld. De opvang kan horizontaal of verticaal georganiseerd zijn. Bij horizontale opvang zitten kinderen in groepen met leeftijdsgenoten. Bij verticale opvang zijn de groepen leeftijdsdiverse, wat leidt tot meer variatie in interacties en leerprocessen.
De kinderopvang biedt onder andere dagelijkse verzorging, zoals eten, flesjes, luierverschoning en dutjes. Daarnaast wordt de ontwikkeling van kinderen gestimuleerd door activiteiten gericht op taal, motoriek, sociaal gedrag en cognitieve vaardigheden. De voorbereiding op de basisschool is in de kinderopvang een onderliggende doelstelling, maar niet het centrale doel zoals in de peuterspeelzaal.
Verschillen tussen peuterspeelzaal en kinderopvang
De voornaamste verschillen tussen peuterspeelzaal en kinderopvang liggen in de doelstelling, de focus en de toegang tot subsidies. De peuterspeelzaal had als doel kinderen voor te bereiden op de schoolwereld. De kinderopvang is vooral bedoeld om ouders te ondersteunen in hun werk of andere verplichtingen. In de kinderopvang is de opvang van kinderen centraal, terwijl in de peuterspeelzaal de voorbereiding op school een grotere rol speelde.
Naast deze doelverschillen was er ook een verschil in toegang tot subsidies. Tot 2018 kregen ouders die gebruikmaakten van een peuterspeelzaal in een kindercentrum kinderopvangtoeslag. Ouders die gebruikmaakten van een kinderdagverblijf kregen dit alleen als het kinderdagverblijf ook peuterspeelzaalwerk leverde. Sinds 2018 is dit verschil weggevallen, omdat peuterspeelzalen nu officieel onder de term kinderdagverblijven vallen.
De rol van voorschoolse educatie (VVE)
Een speciale vorm van opvang voor kinderen die extra ondersteuning nodig hebben is de voorschoolse educatie (VVE). Deze vorm van opvang is bedoeld voor kinderen van 2,5 tot 4 jaar die een taal- of leerachterstand hebben. Kinderen met een VVE-verklaring kunnen extra aandacht krijgen bij hun opvang, bijvoorbeeld door een extra begeleider of een specifiek educatief programma. Deze verklaring wordt vaak gedaan door een consultatiebureau en geeft toegang tot extra dagdelen in een kinderopvang die VVE aanbiedt.
Ervaringen van ouders
Ouders die ervaring hebben met peuterspeelzalen en kinderopvang beschrijven vaak verschillende aspecten van deze opvangvormen. Veel ouders noemen de peuterspeelzaal een soort voor-school, waar kinderen al structuur leren kennen, zoals kringen en programma’s. Andere ouders kiezen bewust voor kinderopvang, omdat ze vooral opvang nodig hebben voor hun kind terwijl zij werken.
Ervaringen van ouders suggereren dat de praktijk van opvangvariaties sterk kan variëren per instelling. In sommige kinderopvangen is er meer nadruk op educatie, terwijl in andere opvangen de focus ligt op verzorging en speelactiviteiten. Ouders adviseren vaak om meerdere instellingen te bezoeken en eventuele wachttijden te checken, voordat ze een keuze maken.
De toekomst van kinderopvang in Nederland
De huidige regelgeving maakt het mogelijk dat alle kinderen, ongeacht hun leeftijd of de doelstelling van de opvang, gebruikmaken van een kinderopvang die geregistreerd staat in het Landelijk Register Kinderopvang. Deze harmonisatie maakt het voor ouders eenvoudiger om een geschikte opvang te vinden en subsidies aan te vragen.
Toch blijft het belangrijk om op te letten voor de kwaliteit van de opvang en de passende aanpak voor het kind. Veel kinderopvanginstellingen werken met een specifiek educatief programma, zoals de VE-methode Uk & Puk, die gericht is op speels leren en voorbereiding op school. De kwaliteit van de opvang wordt bepaald door factoren zoals het aantal kinderen per groep, de ervaring van de pedagogisch medewerkers en de faciliteiten van de instelling.
Conclusie
De peuterspeelzaal was een vorm van voorschoolse opvang die bedoeld was om jonge kinderen voor te bereiden op de basisschool. Sinds 2018 is deze opvangvorm officieel omgevormd tot kinderdagverblijven, die nu onder de bredere term kinderopvang vallen. De kinderopvang biedt een breed spectrum aan opvangmogelijkheden voor kinderen van 0 tot 4 jaar en richt zich zowel op verzorging als op de ontwikkeling van kinderen.
Het verschil tussen peuterspeelzaal en kinderopvang lag historisch gezien in de doelstelling en toegang tot subsidies, maar deze verschillen zijn nu verdwenen. Ouders kunnen nu kiezen uit een breed aanbod van opvangmogelijkheden, inclusief verticale en horizontale opvang, gastouderopvang en VVE. Het is belangrijk om bij de keuze van een opvanginstelling aandacht te besteden aan de kwaliteit van de begeleiding, de faciliteiten en de passende aanpak voor het kind.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
