Inzetbaarheid van bbl’ers in de kinderopvang: regels, begeleiding en praktijk

De inzetbaarheid van beroepskrachten in opleiding (bbl’ers) in de kinderopvang is een belangrijk onderwerp voor zowel werkgevers als opleidingsinstellingen. Het betreft een proces dat gericht is op de professionele ontwikkeling van studenten en tegelijkertijd het functioneren van de kinderopvangorganisatie moet waarborgen. In dit artikel worden de regels, praktijkrichtlijnen en begeleidingsaspecten van de inzet van bbl’ers in de kinderopvang besproken, op basis van de inzichten uit de Cao Kinderopvang en relevante wettelijke bepalingen.

Inzetbaarheid in de kinderopvang

Een bbl’er is een gewone medewerker die tijdens de opleiding in de kinderopvang werkt. De inzet van deze studenten is formatief, wat betekent dat zij onder begeleiding werken en geleidelijk verantwoordelijkheid opnemen. De inzetbaarheid van een bbl’er is afhankelijk van de opleidingsfase waarin deze zich bevindt. In de Cao Kinderopvang staat beschreven hoe de opbouw van de formatieve inzet kan plaatsvinden, en welk salaris de bbl’er ontvangt in de verschillende fases van inzetbaarheid.

In de beginfase is de inzetbaarheid van de bbl’er beperkt, en neemt deze geleidelijk toe tot het niveau van 100%. Het is belangrijk dat de inzetbaarheid goed aansluit bij de individuele ontwikkeling van de bbl’er. Werkgevers worden geadviseerd om opleiders bij te betrekken bij de beoordeling van de mate van inzetbaarheid. Opleiders hebben inzicht in de voortgang van de opleiding, terwijl de werkgever de inzet in de praktijk kan beoordelen. Dit zorgt voor een passende combinatie van theorie en praktijk.

Wettelijke bepalingen en de 50%-regeling

De inzet van bbl’ers is niet alleen bepaald door de Cao, maar ook door wettelijke regelgeving. In de Regeling Wet Kinderopvang is vastgelegd dat maximaal 50% van de formatie van een kindercentrum mag bestaan uit beroepskrachten in opleiding. Dit betreft zowel student-medewerkers als pedagogisch professionals in ontwikkeling. Deze regel geldt sinds 1 juli 2024 en is verlengd tot 1 juli 2026. Dit betekent dat tot die datum maximaal de helft van de medewerkers in een kindercentrum in opleiding mag zijn.

De 50%-regeling heeft belangrijke gevolgen voor de inzetbaarheid van bbl’ers. Zo mag een bbl’er niet alleen op een kindercentrum staan, omdat dit zou leiden tot een situatie waarin de houder niet aan de regel voldoet. Bovendien moet het ook voldoen aan de eis van ‘verantwoorde kinderopvang’ zoals beschreven in artikel 1.50 van de Wet Kinderopvang. Daarnaast geldt er een voorwaarde dat tijdens de randen van de dag en tijdens pauzes maximaal de helft van de formatie op een kindercentrum uit beroepskrachten in opleiding mag bestaan.

Inzetbaarheid in de buitenschoolse opvang

De regels voor de inzetbaarheid van bbl’ers in de buitenschoolse opvang zijn iets anders dan in de dagopvang. Zo mag een bbl’er alleen op de basisgroep staan, maar dit is afhankelijk van de mate van formatieve inzet. In de praktijk betekent dit dat de inzetbaarheid van een bbl’er op een buitenschoolse opvanggroep afhankelijk is van de opleidingsfase waarin de student zich bevindt.

Een belangrijk aspect is dat een bbl’er in de buitenschoolse opvang niet volledig verantwoordelijk mag zijn voor de groep. Het is verplicht dat er ook een gekwalificeerde beroepskracht aanwezig is. Dit geldt met name tijdens de randen van de dag en tijdens pauzes. De regelgeving zorgt hiermee voor een veilige en kwalitatief goede zorg voor de kinderen.

Inzetbaarheid op een ve-groep

Een bbl’er mag momenteel niet formatief worden ingezet op een ve-groep. Het Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie bepaalt dat uitsluitend gekwalificeerde pedagogisch professionals op een ve-groep mogen werken. Een bbl’er is tijdens de opleiding nog geen gekwalificeerde pedagogisch professional, wat betekent dat de inzet van bbl’ers op ve-groepen niet is toegestaan.

Wel is er verwachting dat deze regels in 2026 kunnen veranderen. Vanaf 1 januari 2026 zou het mogelijk worden dat bbl-studenten onder bepaalde voorwaarden formatief worden ingezet op ve-groepen. Dit zou bijdragen aan het oplossen van het personeelstekort in de sector en het combineren van leren en werken. De voorwaarden voor deze inzet zijn nog niet volledig duidelijk, maar zullen gericht zijn op het waarborgen van de kwaliteit van de voorschoolse educatie.

Begeleiding en het begeleidingsplan

Sinds 1 juli 2024 is het verplicht om een begeleidingsplan voor een bbl’er op te stellen. Dit plan is maatwerk en hoeft aan geen inhoudelijke eisen te voldoen. Het belangrijkste is dat het schriftelijk vastgelegd is en dat het is ingestemd door de bbl’er, de opleidingsbegeleider en de praktijkbegeleider. In het plan kan ook de opbouw van de formatieve inzetbaarheid van de bbl’er worden opgenomen.

Het begeleidingsplan speelt een cruciale rol in de professionele ontwikkeling van de bbl’er. Het moet duidelijk maken welke taken de bbl’er kan uitvoeren, hoe de begeleiding eruitziet en wat de verwachtingen zijn. Het plan kan ook dienen als basis voor evaluaties en verbeterpunten.

Inzetbaarheid op de babygroep

De inzet van bbl’ers op een babygroep is mogelijk, maar afhankelijk van het individuele ontwikkelplan van de bbl’er. In de Cao Kinderopvang zijn bepaalde artikelen opgenomen die hierover regels geven. Voor opleidingen die vanaf augustus 2021 zijn gestart, is het werken met 0-jarigen onderdeel van het kwalificatiedossier. Dit betekent dat werken met baby’s een belangrijk onderdeel is van het leerproces van een bbl’er.

Wel geldt dat een bbl’er op een babygroep slechts gedeeltelijk formatief kan worden ingezet. De mate van inzet is afhankelijk van de voortgang in de opleiding. Daarnaast geldt dat een bbl’er niet volledig verantwoordelijk mag zijn voor de zorg van baby’s. Het is verplicht dat er ook een gekwalificeerde beroepskracht aanwezig is. Dit is van belang voor de veiligheid en kwaliteit van de zorg voor jonge kinderen.

De 3-uursregeling en tijdelijke inzet

Het is mogelijk dat een bbl’er alleen op de groep staat tijdens de 3-uursregeling, bijvoorbeeld als de gekwalificeerde beroepskracht pauze heeft. In dat geval is de inzet van de bbl’er tijdelijk en beperkt. Het is belangrijk om dit schriftelijk vast te leggen, zodat duidelijk is welke taken de bbl’er mag uitvoeren en hoe de begeleiding eruitziet.

Een bbl’er blijft echter een leerling tot het moment dat het diploma is behaald. Dit betekent dat de inzet van een bbl’er altijd onder begeleiding moet plaatsvinden, ook bij honderd procent formatieve inzetbaarheid. Werkgevers worden geadviseerd om de inzet van bbl’ers schriftelijk vast te leggen, zodat er duidelijkheid is over de taken en begeleiding.

Opleiding en werkovereenkomst

Een bbl’er in de dagopvang krijgt een leer-arbeidsovereenkomst voor minstens twintig uur per week. In de buitenschoolse opvang geldt een minimum van twaalf uur per week. Deze overeenkomst duurt zolang de opleiding duurt volgens de Wet educatie en beroepsonderwijs (WEB), meestal drie jaar. Als de opleiding eerder wordt afgerond, eindigt de leer-arbeidsovereenkomst op dat moment. Als de bbl’er langer doet over de opleiding, mag de overeenkomst uiterlijk vier jaar vanaf de start duren.

Wanneer de bbl’er de opleiding binnen of uiterlijk vier jaar afsluit, wordt de leer-arbeidsovereenkomst omgezet in een vaste arbeidsovereenkomst. Dit gebeurt onder bepaalde voorwaarden: de bbl’er moet het diploma hebben behaald en er moet een vacature of formatieruimte zijn voor een nieuwe medewerker.

De rol van de werkgever en opleiding

De inzetbaarheid van een bbl’er is een gezamenlijke inspanning van werkgever en opleiding. Het doel is om de bbl’er tot het niveau van een startbekwaam pedagogisch professional te brengen. Werkgevers worden geadviseerd om contact op te nemen met de opleiding, ook als die weinig tot geen contact onderhoudt met de werkplek. Dit is van belang voor de professionele ontwikkeling van de bbl’er en voor de kwaliteit van de kinderopvang.

Werkgevers moeten ook rekening houden met de financiering van de bbl-opleidingen. Soms zijn er subsidies beschikbaar voor het inzetten van bbl’ers, zoals de SLIM-subsidie voor praktijkleerplaatsen in mbo-opleidingen. Het is verstandig om deze mogelijkheden te verkennen, zodat de inzet van bbl’ers zowel voor de organisatie als voor de student voordelig is.

Conclusie

De inzetbaarheid van bbl’ers in de kinderopvang is een belangrijk onderdeel van de professionele opleiding van toekomstige pedagogisch professionals. De regels en richtlijnen zijn duidelijk vastgelegd in de Cao Kinderopvang en de Regeling Wet Kinderopvang. Het is belangrijk dat zowel werkgevers als opleiders betrokken zijn bij de begeleiding en inzet van bbl’ers. De inzetbaarheid moet aansluiten bij de individuele ontwikkeling van de bbl’er en voldoen aan de wettelijke regelgeving.

De 50%-regeling en andere wettelijke bepalingen zorgen voor een balans tussen het inzetten van bbl’ers en het waarborgen van kwaliteit in de kinderopvang. Het begeleidingsplan speelt een cruciale rol in de professionele ontwikkeling van de bbl’er en moet duidelijk vastgelegd zijn. Ook de inzet op babygroepen en ve-groepen is beperkt en afhankelijk van de opleidingsfase.

In de toekomst, met name vanaf 2026, is er verwachting dat de regels voor de inzet van bbl’ers zullen veranderen. Dit zou kunnen leiden tot meer flexibiliteit in de inzet van beroepskrachten in opleiding en kan helpen bij het oplossen van het personeelstekort in de kinderopvangsector.

Bronnen

1. kinderopvang-werkt.nl/werkgevers/werken-met-bblers-kinderopvang