Kinderopvang in Nederland: Uitdagingen, kosten en toekomstplannen
juli 20, 2025
In het jaar 2025 is de hygiënerichtlijn voor kinderopvang volledig herzien en gepubliceerd op de website van het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). Deze richtlijn vervangt de eerdere hygiënerichtlijn voor kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en buitenschoolse opvang. De nieuwe richtlijn is specifiek gericht op kinderdagopvang en buitenschoolse opvang, en niet op gastouderopvang. Het doel van deze herziening is om de hygiënepraktijken in de kinderopvang aan te scherpen en te verduidelijken, zodat ziekteverwekkers zo weinig mogelijk kunnen verspreiden. In deze artikel geef ik een overzicht van de belangrijkste wijzigingen, de kernnormen en de praktische toepassing van de richtlijn, op basis van de informatie uit de meest betrouwbare bronnen.
Wat is de hygiënerichtlijn?
De hygiënerichtlijn voor kinderopvang is een document dat richtlijnen en aanbevelingen geeft voor het voorkomen van de verspreiding van ziekteverwekkers zoals bacteriën, virussen, parasieten en schimmels in kinderopvanginstellingen. De richtlijn is bedoeld voor alle medewerkers en beroepskrachten die werkzaam zijn in de kinderopvang. De hoofdverantwoordelijkheid voor de implementatie en uitvoering van de richtlijn ligt bij de werkgever, die direct verantwoordelijk is voor een goede hygiëne binnen de organisatie. De praktische uitvoering van de hygiënebeleid ligt grotendeels bij de medewerkers en de facilitaire dienst.
De term hygiëne in deze richtlijn is synoniem met infectiepreventie. Het gaat dus niet alleen om schoonmaken, maar vooral om het voorkomen van de overdracht van ziekten. De richtlijn bevat normen en tips, maar geen richtlijnen over veiligheid, comfort of het voorkomen van andere gezondheidsklachten. Het accent ligt op het behoud van een gezond milieu voor kinderen en medewerkers.
Kernnormen en aanbevelingen
De herziene richtlijn is opgebouwd volgens de structuur van de Algemene Hygiënerichtlijn, waarbij aan normen en tips specifiek voor de kinderopvang zijn toegevoegd. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste kernnormen en aanbevelingen die in de richtlijn worden genoemd.
Handhygiëne
Een van de belangrijkste manieren om de verspreiding van ziektes te voorkomen, is door het regelmatig wassen van de handen. In de richtlijn staat dat handen wassen de voorkeur heeft boven het gebruik van handdesinfectiemiddelen. Een norm is opgenomen over het gebruik van handdesinfectiemiddelen, maar het is duidelijk dat handen wassen een effectievere methode is in de kinderopvang.
Medewerkers moeten regelmatig hun handen wassen, bijvoorbeeld na het helpen van kinderen op de wc, na het verschonen van luiers, en na het aanraken van oppervlakken die vaak worden gebruikt. Daarnaast is het belangrijk om kinderen te leren hoe ze hun handen goed wassen, bijvoorbeeld door gebruik te maken van visuele ondersteuning zoals posters of kleurplaten.
Nagelbedekking
Het niet dragen van nagelbedekking wordt in de richtlijn niet meer voorgesteld als een norm, maar als een streven voor de branche. De paragraaf over nagels en nagelbedekking legt uit waarom nagelbedekking wordt afgeraden. Nagelbedekking kan namelijk moeilijker reinigen worden en kan ziekteverwekkers bevatten, vooral in combinatie met slijm of vuil.
Verschoenen van luiers en wc-begeleiding
De paragrafen over het verschonen van luiers en het helpen van kinderen op een potje of bij toiletbezoek zijn aangevuld en verduidelijkt. Medewerkers moeten ervoor zorgen dat deze activiteiten hygiënisch worden uitgevoerd, met aandacht voor de persoonlijke hygiëne van zowel medewerker als kind. De richtlijn bevat instructies over het gebruik van handschoenen, het wassen van handen en het reinigen van oppervlakken na deze activiteiten.
Onderlinge woonruimte en beddengoed
Een nieuwe paragraaf is opgenomen over de omgang met beddengoed. In kinderopvangen waar kinderen regelmatig slapen, is het belangrijk om beddengoed hygiënisch te behandelen. Het beddengoed moet regelmatig worden gewassen, en er moet zorg voor zijn dat het niet met andere kleding wordt gemengd. Ook is het belangrijk om kinderen te leren om te gaan met persoonlijke spullen, zoals kussens en dekens, om kruising van bacteriën te voorkomen.
Thermometers en wondverzorging
Wanneer kinderen ziek zijn, is het belangrijk om de juiste hygiënebehandeling toe te passen. De richtlijn bevat normen voor het gebruik van thermometers, waarbij het gebruik door meerdere kinderen wordt afgeraden om de verspreiding van ziektes te voorkomen. Thermometers moeten na gebruik worden schoongemaakt of, indien mogelijk, worden gedisinfecteerd.
In het geval van wondverzorging is het van groot belang om ziekteverwekkers te voorkomen. Wanneer een kind een wond heeft, kunnen virussen zoals hepatitis B, C of HIV aanwezig zijn in bloed of wondvocht. Medewerkers moeten daarom altijd handschoenen dragen en zorgvuldig omgaan met bloed of wondvocht. De richtlijn bevat uitgebreide normen over de juiste manier om met wonden om te gaan, inclusief schoonmaak en desinfectie.
Schoonmaken en desinfecteren
Schoonmaken is het verwijderen van stof en vuil, bijvoorbeeld door te stofzuigen of te dweilen. Dit verwijdert ook ziekteverwekkers en vermindert de kans op ziektes. Desinfecteren is het doden van ziekteverwekkers door het gebruik van desinfectiemiddelen. Het is belangrijk om de juiste schoonmaakregels en -technieken te volgen. Als medewerker zelf verantwoordelijk is voor schoonmaken, moet hij/zij aan bepaalde normen voldoen, zoals het gebruik van beschermende middelen en het volgen van een schoonmaakschema.
Daarnaast bevat de richtlijn tips over het omgaan met schoonmaakmaterialen en -middelen. Het is belangrijk dat medewerkers goed worden geïnformeerd over het gebruik van schoonmaakmiddelen, inclusief veiligheid en opslag.
Hygiëne in de keuken
In de keuken van een kinderdagverblijf is het belangrijk om aan de hygiënecode (HACCP) te voldoen. In de richtlijn wordt uitgelegd hoe dit kan worden gedaan. Het bereiden van gezonde maaltijden en tussendoortjes is belangrijk, maar even belangrijk is het voorkomen van ziektes via voedsel. Hygiëne in de keuken helpt bij het verminderen van ziekteverzuim bij zowel kinderen als medewerkers.
Een aantal instellingen biedt gratis materialen, zoals posters en kleurplaten, om kinderen en medewerkers te onderwijzen over handhygiëne. Deze materialen kunnen worden gebruikt om het wassen van handen te leren en te stimuleren.
Verantwoordelijkheid van werkgever en medewerkers
Hoewel de werkgever verantwoordelijk is voor de implementatie en uitvoering van de richtlijn, ligt de praktische uitvoering vooral bij de medewerkers. Het is daarom belangrijk dat medewerkers goed zijn opgeleid in de toepassing van de richtlijn. De richtlijn bevat instructies, voorbeelden van schoonmaakschema's en een normenlijst, die medewerkers kunnen gebruiken om een checklist of rapport te maken. Deze documenten kunnen worden gedownload via de website van het RIVM.
Wat verandert in de herziene richtlijn?
De herziene richtlijn bevat een aantal belangrijke wijzigingen t.o.v. de vorige versie. Eén van de grootste veranderingen is de nieuwe structuur, die is gebaseerd op de Algemene Hygiënerichtlijn. Daarnaast zijn er nieuwe normen opgenomen, zoals over beddengoed en handdesinfectiemiddelen. Ook is er een paragraaf over nagelbedekking bijgevoegd.
Een belangrijk verschil is dat de paragraaf over geneesmiddelenverstrekking is verwijderd. Deze paragraaf had geen directe betrekking op infectiepreventie en is daarom uit de richtlijn gehaald. Informatie over voorbehouden handelingen kan worden gevonden via Rijksoverheid.nl.
Daarnaast is er een verduidelijking over het gebruik van thermometers en wondverzorging. De richtlijn bevat nu duidelijke normen over hoe medewerkers hiermee om moeten gaan, met nadruk op hygiëne en veiligheid.
Conclusie
De herziene hygiënerichtlijn voor kinderopvang is een belangrijk document dat richtlijnen en aanbevelingen bevat voor het voorkomen van de verspreiding van ziektes in kinderopvanginstellingen. De richtlijn bevat normen en tips over handhygiëne, schoonmaken, desinfecteren, thermometers, wondverzorging en hygiëne in de keuken. De hoofdverantwoordelijkheid ligt bij de werkgever, maar de praktische uitvoering ligt vooral bij de medewerkers. Door het toepassen van deze richtlijn kan het risico op ziektes worden verminderd, zowel voor kinderen als voor medewerkers.
De richtlijn is uitgebreid en duidelijk gestructureerd, waardoor het toepassen van hygiënemaatregelen in de kinderopvang eenvoudiger en effectiever is. Het is aan te raden om de richtlijn regelmatig te raadplegen en medewerkers goed te informeren over de inhoud. Zo kan een gezonde en veilige omgeving voor kinderen worden gegarandeerd.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
