ZieZoo: Innovatie en zorg in kinderopvang en educatieve ontwikkeling
juli 19, 2025
In de kinderopvang speelt hygiëne een essentiële rol in de voorkoming van ziekteoverdracht en het creëren van een veilige en gezonde omgeving voor kinderen en medewerkers. De hygiënerichtlijn voor kinderopvang is ontwikkeld om te zorgen voor consistente en effectieve maatregelen die het verspreiden van ziekteverwekkers zo veel mogelijk beperken. Deze richtlijn is een samenwerking tussen het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), de Brancheorganisatie Kinderopvang (BK), en andere betrokken partijen. De richtlijn is voor het laatst volledig herzien in 2025 en bevat daardoor de meest actuele normen en aanbevelingen voor infectiepreventie in de kinderopvang.
Deze artikelen geven een overzicht van de belangrijkste hygiënerichtlijnen, de verantwoordelijkheden van zowel werkgevers als medewerkers, en de praktische toepassing van hygiëne in verschillende opvangcontexten, zoals in de keuken, bij wondverzorging, en bij het gebruik van thermometers. Ook wordt ingegaan op handhygiëne, schoonmaken en desinfecteren, en de rol van de GGD bij inspecties.
Wat is hygiëne in de kinderopvang?
Hygiëne in de kinderopvang is synoniem met infectiepreventie. Het gaat erom om ziekteverwekkers zoals bacteriën, virussen, schimmels en parasieten te voorkomen of te beperken in hun verspreiding. Wanneer basishygiëne goed wordt toegepast, kan de kans op besmetting tussen kinderen en medewerkers aanzienlijk worden verminderd.
De hygiënerichtlijn is bedoeld voor alle medewerkers en beroepskrachten in de kinderopvang, inclusief medewerkers van kinderdagopvang en buitenschoolse opvang. Het document bevat zowel normen als tips voor het uitvoeren van goede hygiëne. De verantwoordelijkheid voor de implementatie en uitvoering van deze richtlijn ligt bij de werkgever, die direct verantwoordelijk is voor een goede hygiënesituatie binnen de organisatie. De praktische uitvoering van de richtlijn valt grotendeels op de schouders van de medewerkers en de facilitaire dienst.
Handhygiëne en risicohandelingen
Een van de belangrijkste routes van ziekteoverdracht is via de handen. Daarom is goede handhygiëne van onschatbare waarde, vooral in de kinderopvang waar kinderen vaak in contact komen met veel verschillende oppervlakken en objecten. De hygiënerichtlijn legt uit dat medewerkers bij risicovolle handelingen geen sieraden aan de handen of polsen mogen dragen. Ook is het belangrijk dat nagels kort, schoon en glad zijn, zonder sierlijke stenen of pailetten.
Bij risicovolle handelingen zoals het bereiden en geven van voedsel, waaronder zuigelingenvoeding, en het verschonen van luiers, is het extra belangrijk om hygiëne te volgen. Deze handelingen kunnen zowel kinderen als medewerkers blootstellen aan ziekteverwekkers. Daarom moet handhygiëne hier altijd goed worden uitgevoerd. De richtlijn geeft aan dat medewerkers bij deze handelingen zorgvuldig moeten omgaan met eventueel bloed of wondvocht, waarin virussen zoals hepatitis B of C of HIV aanwezig kunnen zijn.
Hygiëne in de keuken
De keuken in een kinderopvang speelt een cruciale rol in het bereiden van gezonde maaltijden en tussendoortjes. Het is daarom van groot belang dat de hygiëne in deze ruimte op hoge mate is. Medewerkers moeten voldoen aan de hygiënecode HACCP, zoals deze is omschreven in de richtlijnen voor een goede hygiëne. Het gebruik van hygiëneoplossingen helpt om aan alle vereisten te voldoen en zo de verspreiding van ziektekiemen te beperken. Een goed hygiëneniveau in de keuken zorgt ook voor een lager ziekteverzuim onder zowel kinderen als medewerkers.
Daarnaast zijn er praktische hulpmiddelen beschikbaar om kinderen op een creatieve manier kennis te laten maken met handhygiëne. Bijvoorbeeld via kleurplaten en posters, zoals de gratis poster van Charlie High Five. Deze materialen helpen bij het visualiseren van de stappen van handen wassen en versterken zo het hygiënebewustzijn bij jonge kinderen.
Schoonmaken en desinfecteren
Schoonmaken en desinfecteren zijn twee essentiële onderdelen van hygiëne in de kinderopvang. Schoonmaken betekent het verwijderen van stof en vuil, waardoor ook ziekteverwekkers worden verwijderd. Desinfecteren daarentegen betreft het doden van ziekteverwekkers met behulp van desinfectiemiddelen. Beide stappen zijn nodig om een hygiënische omgeving te garanderen.
Het is belangrijk dat schoonmaakregels en -technieken correct worden uitgevoerd. Bij verkeerd schoonmaken kunnen ziekteverwekkers achterblijven en verder verspreiden. Als medewerker verantwoordelijk is voor de schoonmaak, moet hij of zij zich aan de normen houden. Dit omvat het gebruik van geschikte schoonmaakmaterialen en het naleven van schoonmaakschema’s. Ook moet aandacht worden besteed aan risico’s, zoals allergieën of chemische verontreiniging.
Hygiëne bij wondverzorging en thermometers
In de kinderopvang kan het voorkomen dat kinderen wonden oplopen. Bij wondverzorging is het van groot belang om hygiënisch te werk te gaan om infecties te voorkomen. Bij wonden kan bloed of wondvocht aanwezig zijn, waarin virussen zoals hepatitis B of C of HIV kunnen voorkomen. Medewerkers moeten daarom zorgvuldig omgaan met wondverzorging en eventueel persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken.
Ziektes kunnen ook via thermometers worden verspreid, vooral als deze door meerdere kinderen worden gebruikt. Daarom zijn er hygiënische normen voor het gebruik van thermometers. Medewerkers moeten zorgen voor een goed reinigings- en desinfecterenproces na elke gebruik, zodat er geen overdracht van ziekteverwekkers plaatsvindt.
Ziektebeleid en toegang tot de kinderopvang
Kinderopvangorganisaties moeten een ziektebeleid opstellen dat aangeeft wanneer kinderen wel of niet naar de opvang mogen komen. Dit beleid is bedoeld om te voorkomen dat besmettelijke ziekten worden verspreid. Het beleid wordt door de kinderopvang zelf opgesteld en is gebaseerd op hoe het kind zich voelt in de groep en of de pedagogisch medewerker in staat is om het kind goed te verzorgen. Het feit dat een ziekte besmettelijk is, betekent niet altijd dat het kind niet naar de opvang mag. In sommige gevallen kan het besmettingsgevaar al zijn geweken, terwijl het kind nog steeds kan deelnemen aan de opvangactiviteiten.
Het RIVM heeft twee brochures beschikbaar gesteld over ziekte en hygiëne in de kinderopvang. Deze bevat uitgebreide richtlijnen en regels voor het omgaan met deze onderwerpen. Ook de Brancheorganisatie Kinderopvang heeft de 'Hygiënecode voor kleine instellingen' toegepast op de kinderopvang, waardoor er een uniforme aanpak van hygiëne is ontstaan binnen de sector.
De rol van de GGD bij inspecties
De GGD speelt een belangrijke rol bij het toezicht op de hygiëne in de kinderopvang. Tijdens inspecties letten de toezichthouders op het naleven van de minimale normen van goed hygiënebeleid. Ze controleren of de richtlijnen van het RIVM worden gevolgd en of er voldoende hygiënebewustzijn is bij zowel medewerkers als kinderen. De GGD helpt zo bij het waarborgen van een gezonde en veilige opvangomgeving.
Herzieningen en updates in de hygiënerichtlijn
De hygiënerichtlijn voor kinderopvang is voor het laatst volledig herzien in 2025. Sinds de laatste herziening zijn er tussentijdse wijzigingen aangebracht, zoals aangegeven in de Verantwoording. Deze updates zijn belangrijk om ervoor te zorgen dat de richtlijn actueel blijft en de meest recente kennis over hygiëne en infectiepreventie weerspiegelt.
Een van de belangrijkste wijzigingen betreft de aanvullingen op de richtlijnen voor zuigelingenvoeding en het gebruik van handdesinfectiemiddelen. Deze wijzigingen zijn opgenomen om de hygiënepraktijk te versterken en mogelijke gaten in het hygiënebeleid te sluiten.
Praktische tools en hulpmiddelen
Naast richtlijnen en normen zijn er ook praktische tools beschikbaar die medewerkers kunnen gebruiken om het hygiënebeleid effectief uit te voeren. Dit omvat instructies voor handen wassen, voorbeelden van schoonmaakschema's, en een normenlijst. Deze hulpmiddelen kunnen worden gebruikt om checklisten of rapporten te maken. Ze zijn ook van nut bij het trainen van medewerkers en het versterken van het hygiënebewustzijn binnen de organisatie.
Conclusie
Hygiëne in de kinderopvang is van groot belang voor de gezondheid en veiligheid van zowel kinderen als medewerkers. De hygiënerichtlijn biedt een duidelijke richting voor het uitvoeren van infectiepreventie en bevat actuele normen en aanbevelingen. Door het naleven van deze richtlijnen en het gebruik van hulpmiddelen zoals posters en schoonmaakschema’s, kan een hygiënische en gezonde omgeving worden gewaarborgd.
De verantwoordelijkheid voor een goed hygiënebeleid ligt bij de werkgever, maar de praktische uitvoering is een teamverantwoordelijkheid. Handhygiëne, schoonmaken, wondverzorging en het gebruik van thermometers zijn slechts enkele van de onderdelen die aandacht verdienen. Bovendien is het belangrijk dat kinderopvangorganisaties een ziektebeleid hebben dat aangeeft wanneer kinderen wel of niet naar de opvang mogen komen.
De GGD speelt een belangrijke rol bij het toezicht en de RIVM zorgt voor de actualisering van de richtlijnen. Door samen te werken en de richtlijnen nauwkeurig te volgen, kan de kinderopvang een veilige en gezonde plek blijven voor kinderen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
