Kinderopvang in Nederland: Uitdagingen, kosten en toekomstplannen
juli 20, 2025
In Nederland speelt kinderopvang een centrale rol in de samenleving, zowel voor werkende ouders als voor de ontwiknt van jonge kinderen. Het aantal kinderen dat gebruikmaakt van formele kinderopvang is de afgelopen jaren gestegen, evenals de vraag naar medewerkers in de sector. Deze trends geven een duidelijk beeld van de groeiende betekenis van kinderopvang en de uitdagingen die met die groei gepaard gaan. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van het aantal kinderen in kinderopvang, de verdeling over dagopvang en buitenschoolse opvang, en de toekomstuitdagingen die zich op het gebied van personeel en capaciteit voordoen.
Aantal kinderen in formele kinderopvang
De cijfers van het Nationaal Jeugdinstituut (NJI) tonen aan dat het aantal kinderen dat gebruikmaakt van formele kinderopvang in Nederland continu is toegenomen in de afgelopen jaren. In 2015 waren er 764.330 kinderen in formele kinderopvang. In 2023 is dit aantal gestegen tot 1.052.930 kinderen. Dit betekent dat in bijna tien jaar tijd bijna 300.000 kinderen extra gebruik maken van kinderopvang. Deze groei is zowel te zien in de dagopvang als in de buitenschoolse opvang.
Aantal kinderen in dagopvang
Dagopvang is bedoeld voor jonge kinderen die tijdens de week in de ochtend of middag worden opgevangen, meestal bij kinderdagverblijven of bij gastouders. Het aantal kinderen in dagopvang is van 406.480 in 2015 gestegen tot 559.790 in 2023. Dit betekent dat in acht jaar tijd ruim 150.000 kinderen extra gebruik maken van dagopvang. De stijging is vooral te zien vanaf 2018, wat kan wijzen op veranderingen in beleid of een toenemende vraag van ouders.
Aantal kinderen in buitenschoolse opvang
Buitenschoolse opvang is gericht op oudere kinderen die op zaterdag, in de vakantie of na schooltijd worden opgevangen. In 2015 waren er 408.850 kinderen in buitenschoolse opvang. In 2023 is dit aantal gestegen tot 565.440. Dit betekent dat ruim 156.000 kinderen extra gebruik maken van buitenschoolse opvang in vergelijking met 2015. Deze afgelopen jaren is er een duidelijke toename van de vraag naar buitenschoolse opvang, die zich vooral laat zien vanaf 2021.
Aantal kinderen in gastouderopvang
Gastouderopvang is een vorm van kinderopvang waarbij kinderen tijdelijk worden opgevangen bij een geregistreerde gastouder. In 2015 waren er 141.510 kinderen in gastouderopvang, wat is toegenomen tot 111.580 in 2023. Hoewel het aantal kinderen in gastouderopvang iets is gedaald, is dit een relatief klein deel van de totale kinderopvang. Het gebruik van gastouderopvang is minder sterk toegenomen dan bij dagopvang of buitenschoolse opvang.
Trends en demografische ontwikkelingen
De toename van het aantal kinderen in kinderopvang is ook te verklaren door demografische ontwikkelingen. Volgens de verkenning van Kinderopvang Werkt!, die in 2024 is gepubliceerd, is er in de komende vijf jaar een stijging van het aantal baby’s verwacht. Dit zal leiden tot een verder toegenomen vraag naar kinderopvang. Bovendien is er een nieuw beleid in het coalitieakkoord dat er extra vraag op de sector teweegbrengt. Uit de prognose blijkt dat er vanaf 2028 extra baby’s zullen worden geboren, die waarschijnlijk ook vaker zullen worden opgevangen. Dit betekent dat de vraag naar kinderopvang in de toekomst verder zal groeien.
Aantal medewerkers en opleidingen
Om de groeiende vraag naar kinderopvang te kunnen waarmaken, is er een sterkere focus op opleidingen en het opleiden van medewerkers. In 2020 haalden 4.850 leerlingen een diploma als pedagogisch medewerker (niveau 3 of 4). In 2022 is dit aantal gestegen tot 5.500. Hoewel het aantal studenten met een mbo-opleiding niveau 4 is toegenomen, is het aantal studenten met een mbo-opleiding niveau 3 juist afgenomen. Dit kan wijzen op een verschuiving in de vraag naar opleidingen of op veranderingen in de opleidingsaanbieding.
In totaal is er een groot tekort aan medewerkers in de kinderopvangsector. Volgens de verkenning van Kinderopvang Werkt! zijn er de komende vijf jaar 32.000 extra medewerkers nodig, en tegen 2031 zelfs 50.000 extra medewerkers. Dit is een groot uitdaging voor de sector, gezien het aantal nieuwe medewerkers dat jaarlijks wordt opgeleid beperkt is.
Voorschoolse educatie en bereik
Naast kinderopvang speelt ook voorschoolse educatie een rol in de ontwikkeling van jonge kinderen. De cijfers van het NJI tonen aan dat het aantal doelgroepkinderen (0-4 jaar) in 2023-2024 38.927 was, terwijl het aantal bereikte kinderen 31.206 was. Dit betekent dat ongeveer 80% van de doelgroepkinderen bereikt is. In 2023-2024 is het percentage bereikte kinderen iets gedaald tot 75%. Hoewel de cijfers indicatief zijn en niet volledig representatief zijn voor het hele land, geven ze wel een duidelijk beeld van de toegankelijkheid van voorschoolse educatie.
Regionale verschillen
De verdeling van kinderopvang per regio is ook een belangrijke factor in het begrijpen van de huidige situatie. Het gemiddeld aantal uren kinderopvang en het type opvang varieert per woonplaats. De data zijn afkomstig van de Belastingdienst en geven een overzicht van de regio waar de kinderen wonen. De cijfers tonen aan dat er verschillen zijn in de vraag naar kinderopvang per regio, wat kan wijzen op regionale verschillen in demografie, economie en voorkeuren van ouders.
Toekomstuitdagingen
De toekomstuitdagingen voor de kinderopvangsector zijn groot. De groeiende vraag naar kinderopvang, gecombineerd met het personeelstekort, maakt het voor de sector steeds lastiger om aan de verwachtingen van ouders en kinderen te voldoen. Bovendien is er een groeiende focus op kwaliteit en de werkomstandigheden van medewerkers. Kinderopvang Werkt! pakt het personeelstekort aan door mensen te interesseren, te vinden en te binden voor de kinderopvang. Dit omvat actieve werving en het verbeteren van de werkomstandigheden in de sector.
Conclusie
De kinderopvangsector in Nederland heeft in de afgelopen jaren een duidelijke groei doorgemaakt, zowel in het aantal kinderen dat gebruikmaakt van kinderopvang als in de vraag naar medewerkers. De toename van het aantal kinderen in dagopvang en buitenschoolse opvang is een duidelijke trend, evenals de stijging in het aantal benodigde medewerkers. De toekomstuitdagingen voor de sector zijn groot, maar er zijn ook actieve maatregelen genomen om het personeelstekort aan te pakken. Het is van groot belang dat de sector zich goed voorbereid op de komende jaren, zodat ook in de toekomst alle kinderen en ouders kunnen profiteren van een toegankelijke en kwalitatief goede kinderopvang.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
