Gratis kinderopvang via gastouders: wat verandert er en wat zijn de gevolgen?

De afgelopen jaren is de discussie over de toekomst van de kinderopvang in Nederland steeds actueler geworden. In het kader van het plan van het kabinet om kinderopvang vrijwel gratis te maken, speelt de gastouderopvang een steeds belangrijkere rol. Voor ouders is het echter niet altijd duidelijk wat dit concreet betekent. Dit artikel biedt een overzicht van de verwachte veranderingen, de praktische gevolgen en de kritische kijk van experts en brancheorganisaties op basis van de beschikbare informatie.

Wat is gastouderopvang?

Gastouderopvang is een vorm van kinderopvang waarbij kinderen tijdelijk worden opgevangen bij een gastouder. Dit kan bijvoorbeeld zijn voor een enkele middag of in de weekends, of als extra opvang wanneer ouders extra hulp nodig hebben. Het verschil met reguliere kinderopvang ligt in de flexibiliteit en persoonlijke aanpak die bij gastouderopvang centraal staat. Omdat het vaak in de eigen omgeving van de gastouder gebeurt, is het vaak gezelliger en minder formeel dan bij een kinderdagverblijf of buitenschoolse opvang.

Ouders kunnen gebruikmaken van de kinderopvangtoeslag voor gastouderopvang, waarbij zij een eigen bijdrage betalen. Sinds de inzet van het kabinetplan voor bijna gratis kinderopvang wordt gekeken naar hoe de financiering en organisatie van deze vorm van opvang verder kunnen worden aangepast.

De kabinetplannen voor bijna gratis kinderopvang

Het kabinet heeft aangekondigd dat de kinderopvang in de toekomst vrijwel gratis moet worden. Dit betekent dat de huidige kinderopvangtoeslag, waarbij ouders een percentage van de opvangkosten vergoed krijgen, vervangen zal worden door een directe vergoeding van de overheid aan de kinderopvangorganisaties. In de praktijk betekent dit dat ouders in de toekomst waarschijnlijk geen toeslag meer afrekenen via de belastingdienst, maar dat de overheid direct het grootste deel van de opvangkosten vergoed.

In 2026 is het plan om tot wel 96% van de opvangkosten voor gezinnen met een lager middeninkomen te vergoeden. Voor gastouderopvang zijn de nieuwe maximum uurtarieven ook vastgesteld, met een indexering van 4,84%. Dit betekent dat het maximale uurbedrag voor gastouderopvang €8,49 wordt per uur, vergeleken met €6,85 in 2023.

Wat betekent dit voor gastouders?

De veranderingen hebben gevolgen voor zowel ouders als gastouders. Omdat de kinderopvangtoeslag wordt afgeschaft, wordt er verwacht dat gastouderbureaus in de toekomst een rol spelen als kassier. Dit betekent dat gastouderbureaus verantwoordelijk worden voor het afrekenen van de opvanguren aan de overheid, en het overmaken van de vergoedingen aan de gastouders.

Een voorbeeld hiervan is het model van ViaViela, waarbij gastouders ieder maand aangeven hoeveel opvanguren zij hebben geleverd. Het gastouderbureau stuurt een factuur naar de ouders, die deze betalen. Daarna wordt het bedrag dat de gastouder verdient, overgemaakt aan deze. Onder de nieuwe regeling zou deze kassiersfunctie verder worden uitgewerkt, maar de exacte details zijn nog niet duidelijk.

Gabriëlla Wijnberg van Stichting Nysa benadrukt dat de verwachting is dat ouders in de toekomst slechts 4% of minder van de opvangkosten zelf hoeven te betalen. Echter, dit hangt af van het maximale uurtarief en de indexering daarvan. Als deze uurtarieven niet volledig worden aangepast aan de stijgende leefkosten, kan dit leiden tot hogere eigen bijdrage voor ouders dan voorheen.

Kritiek en voorzichtigheid van de branche

Ondanks de beloften van het kabinet, benadrukken experts uit de branche dat het niet eenvoudig is om kinderopvang compleet gratis te maken zonder dat er negatieve gevolgen ontstaan voor de kwaliteit of het aanbod. Stichting Nysa benadrukt dat het huidige maximale uurtarief voor gastouderopvang niet langer kostendekkend is, gezien de stijging van de leefkosten. Zonder een aanpassing van deze tarieven kan het gebeuren dat gastouders minder verdienen, wat op de lange termijn kan leiden tot een afname van het aanbod.

Daarnaast is er ook een groeiende vraag naar gastouderopvang. Omdat gastouderopvang flexibel en persoonlijk is, wordt het steeds populairder. Echter, het aanbod van gastouders is beperkt, wat leidt tot wachttijden voor ouders die deze vorm van opvang willen gebruiken. Dit maakt het belangrijk om niet alleen de financiering te veranderen, maar ook de opleiding en professionalisering van gastouders te verbeteren.

Opleidingen en professionalisering van gastouders

Om het aanbod van gastouders te vergroten, zijn er initiatieven om gastouders beter te opleiden. Een voorbeeld hiervan is de opleiding tot gastouder die Junis Kinderopvang in Alphen aan den Rijn startte in samenwerking met mbo Kiki. Deze opleiding is gratis voor kandidaten die daarna als gastouder aansluiten bij Junis. Het doel is om de kwaliteit van de gastouderopvang te verhogen en meer jongeren aan te trekken voor deze functie.

Deze opleidingen zijn ook van belang om ervoor te zorgen dat gastouders goed op de hoogte zijn van kinderontwikkeling, veiligheid en communicatie. In de toekomst kan dit helpen om het vertrouwen van ouders in de gastouderopvang te vergroten en het aanbod te vergroten.

De rol van gastouderbureaus

Gastouderbureaus spelen een belangrijke rol in de organisatie van de gastouderopvang. Ze zijn verantwoordelijk voor het koppelen van ouders en gastouders, het begeleiden van gastouders en het administreren van de opvanguren. Onder de huidige regelingen is het gastouderbureau ook betrokken bij de kassiersfunctie, waarbij ze verantwoordelijk zijn voor het afrekenen van de opvanguren en het overmaken van de vergoedingen.

Met de verwachte veranderingen in de financiering van de kinderopvang, zal de rol van gastouderbureaus zich waarschijnlijk verder ontwikkelen. Ze zullen waarschijnlijk een grotere rol spelen in de administratie en het afrekenen van de opvanguren, maar het is nog niet duidelijk hoe dit precies zal werken.

De toekomst van gastouderopvang

De verwachting is dat gastouderopvang in de toekomst een steeds belangrijkere rol zal spelen in de kinderopvangsector. Omdat het flexibel, persoonlijk en goedkoper is dan reguliere kinderopvang, wordt het steeds populairder. Echter, om dit te kunnen behouden, is het belangrijk dat de financiering en de kwaliteit van de opvang goed worden afgestemd.

Stichting Nysa benadrukt dat het belangrijk is om te investeren in de kwaliteit van de gastouderopvang, zowel qua opleiding als qua financiële ondersteuning. Zonder deze investeringen kan het gebeuren dat gastouders minder worden betaald en het aanbod afneemt, wat op zijn beurt kan leiden tot een afname van de kwaliteit van de opvang.

Conclusie

De plannen van het kabinet voor bijna gratis kinderopvang hebben grote gevolgen voor de kinderopvangsector, waaronder de gastouderopvang. Hoewel de belofte is dat ouders in de toekomst minder uit hun eigen zak hoeven te betalen, is het belangrijk om de kritische kant van deze veranderingen niet te overzien. De financiering, de kwaliteit van de opvang en de professionalisering van gastouders zijn allemaal essentiële factoren die meespelen in de toekomst van de gastouderopvang.

Voor ouders is het belangrijk om te weten dat de gastouderopvang, ook al wordt het in de toekomst bijna gratis, nog steeds een eigen bijdrage vraagt. Daarnaast is het belangrijk om bewust te kiezen voor een gastouderbureau dat goed ondersteuning biedt en waar gastouders goed worden begeleid.

Bronnen

1. Kinderopvang totaal: Gratis kinderopvang wat betekent dat voor gastouders?
2. ViaViela: Gratis kinderopvang
3. Nationale Zorggids: Gratis kinderopvang vanaf 2025
4. Alphens: Gratis opleiding tot gastouder
5. ViaViela: Nieuwe stap richting bijna gratis kinderopvang
6. Babyhelp: Welke kinderopvang wordt gratis?
7. Je Beste Maatje: Gastouderopvang