Kinderopvang in Nederland: Uitdagingen, kosten en toekomstplannen
juli 20, 2025
In de huidige maatschappij speelt de kinderopvang een essentiële rol in het opvoeden en ontwikkelen van jonge kinderen. Daarom is het van groot belang dat deze instellingen zich bewust inzetten voor een gezonde leefstijl. Door middel van trainingen en educatieve programma’s zoals Gezonde Kinderopvang wordt een breed spectrum van thema’s zoals voeding, beweging en sociale ontwikkeling in kaart gebracht. Deze inzet heeft als doel om gezonde keuzes voor kinderen de makkelijkste keuze te maken, zowel binnen de opvang als in de omgeving van de ouders. In dit artikel wordt ingegaan op de inhoud van de trainingen, de rol van coaches, het effect op kinderen en medewerkers, en de samenwerking tussen kinderopvangorganisaties, gemeenten en GGD-diensten.
Wat is Gezonde Kinderopvang?
Gezonde Kinderopvang is een landelijk programma dat gericht is op het bevorderen van een gezonde leefstijl binnen kinderopvangorganisaties. Het programma is ontworpen om kinderen, ouders en medewerkers te ondersteunen bij het maken van gezonde keuzes. De kernthema’s zijn:
- Voeding: het aanbieden van voedingsrijke maaltijden en snacks.
- Bewegen: het stimuleren van voldoende fysieke activiteit gedurende de dag.
- Welbevinden en relaties: het bevorderen van een positieve sfeer en sociale interactie.
- Seksuele ontwikkeling: het informeren over lichaam, grenzen en respect.
- Weerbaarheid: het trainen van kinderen in het herkennen en afhandelen van lastige situaties.
Het programma werkt volgens een stappenplan, waarbij kinderopvangorganisaties geleid worden door een coach Gezonde Kinderopvang. Deze coach is verantwoordelijk voor het implementeren van gezondheidsgerichte beleidslijnen en het betrekken van ouders en collega’s in het proces.
De Rol van de Coach Gezonde Kinderopvang
Een coach Gezonde Kinderopvang is een medewerker die via een specifieke train-de-trainer cursus is opgeleid om gezondheidsgerichte activiteiten en beleid op te zetten binnen een kinderopvangorganisatie. Deze cursus duurt meestal twee dagen en is bedoeld om pedagogisch personeel te bevoorzien van de kennis en vaardigheden om gezonde keuzes te stimuleren in het dagelijks werk.
De training maakt deelnemers bewust van de rol van de kinderopvang als een sleutelorganisatie in het lokale netwerk rondom jeugd. Het programma benadrukt dat gezonde keuzes niet alleen op voeding en beweging draaien, maar ook op het totaalbeeld van een kinderlijke leefomgeving. Zo leren coaches hoe ze ouders en collega’s kunnen betrekken bij het stimuleren van gezonde leefstijlen.
In Zeist, bijvoorbeeld, werden in november 2023 kinderopvangmedewerkers opgeleid tot coach Gezonde Kinderopvang. Deze training werd aangeboden door de gemeente Zeist in samenwerking met JOGG (Jongeren op Gezond Gewicht), Sportief Zeist en GGD regio Utrecht. De gemeente is sinds 2022 een JOGG-gemeente en richt zich op het creëren van een gezonde jeugd en een gezonde toekomst.
De deelnemers stellen vast dat de training hen helpt om gezondheid op een structurele manier in te passen in hun werk. Zo zegt een deelnemer: “Dankzij de training weet ik dat Gezonde Kinderopvang veel meer omvat dan alleen gezonde voeding en bewegen. Ook kan ik dieper op deze thema’s ingaan.”
Incompany Trainingen: Lokale Aanpak voor Nationale Doelen
Een incompany training is een vorm van opleiding die lokaal wordt aangeboden, doorgaans in samenwerking met de gemeente, GGD en andere relevante partners. Deze trainingen zijn afgestemd op de specifieke behoeften van een gemeente of regio en worden meestal gegeven door gecertificeerde trainers.
In Tilburg, bijvoorbeeld, organiseerde Servicebureau Kinderopvang in samenwerking met GGD Hart voor Brabant en JOGG Tilburg in oktober een incompany training. Hierbij werden tien pedagogisch medewerkers opgeleid tot coach Gezonde Kinderopvang. Dit is een belangrijk stuk op weg naar het doel van 86 kinderopvanglocaties in Tilburg en regio Eindhoven, waarbij elk een coach wil krijgen.
Lenneke van Tol, medewerker bij GGD Hart voor Brabant, benadrukt de waarde van deze training: “Het is belangrijk om in de kinderopvang zoveel mogelijk aandacht te besteden aan een gezonde start van kinderen. Uiteraard gebeurt er al veel. Het is fantastisch om te zien dat de pedagogisch medewerkers na de incompany training direct aan de slag willen met de besproken thema’s zoals seksuele ontwikkeling, bewegen en voeding.”
De incompany training kan zowel online als op locatie gegeven worden en kan worden aangepast aan lokale wensen. Voor de organisatie en kosten is het mogelijk om contact op te nemen met Karen van Drongelen, projectleider bij Gezonde Kinderopvang.
De Scholing "Een Gezonde Start"
Naast de incompany trainingen is er ook de scholing Een Gezonde Start, die gericht is op medewerkers van kinderopvangorganisaties en opleidingen voor toekomstige medewerkers. Deze training behandelt thema’s als eten, bewegen en opvoeding in de kinderopvang.
De scholing wordt gegeven door gecertificeerde trainers en richt zich op het bevorderen van gezondheid in de kinderopvang. Inmiddels zijn 40 docenten opgeleid tot trainer van Een Gezonde Start, waardoor het programma landelijk beschikbaar is. Voor de lijst met trainers is een overzicht beschikbaar via www.eengezondestart.nl.
Invloed op de Werkomgeving en Onderwijspraktijk
Het implementeren van Gezonde Kinderopvang heeft een positieve invloed op zowel de werkomgeving als de onderwijspraktijk. Medewerkers voelen zich beter ingeschakeld en gericht op gezondheid, terwijl kinderen zich gelukkiger en gezonder voelen in hun omgeving.
Bijvoorbeeld, in Zeist benadrukt wethouder Angèle Welting: “Jong geleerd is oud gedaan! Het is zo belangrijk dat onze kinderen leren om gezonde keuzes te maken en genoeg bewegen. Door gezond te leven voorkomen we gezondheidsproblemen. Bovendien draagt een gezonde levensstijl bij aan een gelukkig leven.”
Daarnaast is er ook financiële ondersteuning beschikbaar voor kinderopvangorganisaties die zijn opgeleid tot coach Gezonde Kinderopvang. Zo is er de Lekker naar Buiten!-stimuleringsbijdrage van €550 per locatie. Dit bedrag kan worden gebruikt voor voedingsgerelateerde activiteiten met kinderen, zoals het aankopen van spullen voor een moestuin, ondersteuning van een moestuincoach of het organiseren van een excursie naar een (kinder)boerderij.
Samenwerking tussen Organisaties en Partijen
De samenwerking tussen kinderopvangorganisaties, gemeenten en GGD-diensten is essentieel voor het succes van het programma. Gemeenten en GGD’s bieden de trainingen aan in de vorm van incompany cursussen, terwijl kinderopvangorganisaties de coaches en de implementatie op locatie regelen.
In de regio Hollands Midden ondersteunt het Team Gezondheidsbevordering Jeugd scholen en kinderopvangen op thema’s zoals voeding, bewegen, seksualiteit en relaties. Dit team werkt volgens de werkwijze van Gezonde School en Gezonde Kinderopvang, en biedt ook eigen ontwikkelde gezondheidsproducten. Denk hierbij aan de training van docenten op sociale media en seksualiteit, ouderbijeenkomsten over gezondheidsthema’s en weerbaarheidstrainingen voor kinderen.
Uitdagingen en Kansen
Hoewel het programma Gezonde Kinderopvang veelbelovend is, zijn er ook uitdagingen. Een van de grootste uitdagingen is het betrekken van ouders en collega’s in het proces. Niet alle ouders zijn gemotiveerd om mee te doen, en niet alle collega’s voelen zich in staat om gezondheid in hun werk te integreren.
Daarom benadrukt de training ook het belang van communicatie en samenwerking. Zo leren coaches hoe ze ouders en collega’s kunnen betrekken bij gezondheidsgerichte activiteiten en hoe ze samen aan verandering kunnen werken.
Een andere uitdaging is het implementeren van gezondheid in de praktijk. Het is eenvoudiger om gezonde keuzes aan te bieden dan om ze structureel in te passen in het werk. Hierbij is het belangrijk dat coaches niet alleen kennis hebben, maar ook het vermogen om veranderingen aan te sturen en te ondersteunen.
Toch biedt Gezonde Kinderopvang ook veel kansen. Door gezondheid in de kinderopvang te integreren, wordt de kwaliteit van het onderwijs en de zorg verbeterd. Bovendien draagt het bij aan een gezondere jeugd en een gezondere toekomst voor kinderen in Nederland.
Conclusie
Gezonde Kinderopvang is een waardevolle aanpak die gericht is op het bevorderen van een gezonde leefstijl binnen kinderopvangorganisaties. Door middel van trainingen zoals Coach Gezonde Kinderopvang en Een Gezonde Start, worden medewerkers bevoorzien van de kennis en vaardigheden om gezondheid in te passen in hun werk. Deze aanpak heeft een positieve invloed op zowel de werkomgeving als de onderwijspraktijk.
De samenwerking tussen kinderopvangorganisaties, gemeenten en GGD-diensten is essentieel voor het succes van het programma. Door gezondheid op een structurele manier in te passen in het werk van kinderopvangen, wordt de kwaliteit van de zorg en het onderwijs verhoogd. Bovendien draagt het bij aan een gezondere jeugd en een gezondere toekomst voor kinderen in Nederland.
Het programma biedt ook kansen voor ouders en collega’s om gezonde keuzes te maken. Door medewerkers en ouders te betrekken in het proces, wordt gezondheid niet alleen een onderwerp, maar een onderdeel van de dagelijksheid in de kinderopvang.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
