De beroepscode voor kinderopvang speelt een steeds belangrijker rol in de professionele ontwikkeling en het dagelijks werk van pedagogisch medewerkers. In de zomer van 2023 verscheen een herziene versie van deze code, die de ethiek, waarden en normen van het vak bevat. Deze herziening is het resultaat van een initiatief van Kinderopvang werkt!, samen met PPINK en het werkveld. Het doel van deze beroepscode is om het vak van kinderopvang verder te professionaliseren en de zeggenschap van pedagogisch professionals te vergroten.
In dit artikel wordt ingegaan op de inhoud en doelstellingen van de beroepscode, de rol van PPINK en Kinderopvang werkt! in de herziening, en hoe de code in de praktijk kan worden toegepast. Daarnaast wordt beschreven hoe de code helpt bij het verbeteren van het werkplezier en het professionele handelen van medewerkers in de kinderopvang.
Wat is de beroepscode voor kinderopvang?
De beroepscode voor kinderopvang is een document dat de beroepswaarden en -normen van pedagogisch professionals in de kinderopvang beschrijft. Deze code vormt een ethische basis voor het vak en biedt richting aan het gedrag en de beslissingen die medewerkers dagelijks nemen. De herziene code, die in 2023 verscheen, is een uitbreiding en aanpassing van eerdere versies die door FNV Zorg & Welzijn waren ontwikkeld.
Lonneke van Dijk, beleidsmedewerker van PPINK, benadrukt dat de beroepscode een belangrijke basis vormt voor het vak van kinderopvang. Volgens haar bevat de code de ethiek die pedagogisch professionals met elkaar delen en die essentieel zijn voor het werk met kinderen. De code helpt professionals om bewust te zijn van hun handelen en om samen te denken over wat het juiste is in een bepaalde situatie.
Versterking van professionele zeggenschap
Een van de kernbelangstellingen bij de herziening van de beroepscode is het versterken van de professionele zeggenschap van pedagogisch professionals. Lonneke benadrukt dat medewerkers in de kinderopvang een belangrijke rol spelen in de verzorging, ontwikkeling en opvoeding van kinderen. Daarom is het belangrijk dat zij ook zelf kunnen meedenken, praten en beslissen over de professionalisering van hun werk.
De beroepscode ondersteunt dit door professionele dialoog aan te moedigen. Medewerkers worden uitgedaagd om samen te kijken naar hun dagelijks werk, dilemma’s te herkennen en te bespreken. Dit proces leidt tot een dieper inzicht in de ethiek van het vak en helpt bij het nemen van bewuste keuzes.
Het gebruik van het Kinderopvang Dilemmaspel
Om de beroepscode praktisch toegankelijk te maken, is het Kinderopvang Dilemmaspel ontwikkeld. Dit spel helpt professionals bij het herkennen van dilemma’s en het oefenen van gesprekken over ethische keuzes. Er zijn twee varianten van het spel: een snelle variant die in een half uur gespeeld kan worden en een uitgebreide variant die ongeveer een uur in beslag neemt.
De snelle variant biedt een korte inleiding tot de beroepscode en helpt bij het herkennen van ethische dilemma’s. De uitgebreide variant gaat dieper in op het onderzoeken van dilemma’s en het onderbouwen van keuzes. Beide varianten zijn ontworpen om professionals te ondersteunen bij het toepassen van de beroepscode in de praktijk.
Verder met de beroepscode: Communicatie en praktijk
PPINK en Kinderopvang werkt! hebben afspraken gemaakt om verder te gaan met de implementatie van de beroepscode. In 2024 zullen ze regelmatig posts plaatsen op sociale media om professionals te informeren en te informeren over de code. Daarnaast zijn er plannen om bijeenkomsten te organiseren waarin het Kinderopvang Dilemmaspel voor pedagogisch coaches gespeeld wordt.
Daarnaast wil PPINK ook de verbinding maken met andere initiatieven en kaders in de kinderopvangsector. Zo wordt er rekening gehouden met het Kwaliteitskader Kinderopvang, het Expertisecentrum Kinderopvang en de motie over professionele zeggenschap bij de wijziging van de Wet Kinderopvang. Door deze samenwerking wordt de beroepscode niet alleen als een ethisch kader gezien, maar ook als een ondersteuning bij het verbeteren van de kwaliteit van dienstverlening.
De rol van dialoog en onderzoek in het professionele handelen
Een belangrijk aspect van de beroepscode is het aanmoedigen tot een open dialoog. In een dialoog waarin men niet oordeelt, onderzoekt men samen of het handelen op de juiste manier gebeurt. Dit is leerzaam, omdat men alle perspectieven betrekt. Daarnaast geeft het energie om samen aan het dagelijks werk te denken en nieuwe inzichten te delen.
Lonneke benadrukt dat nieuwe inzichten uit dergelijke dialoogprocessen ook kunnen worden meegenomen in het beleid van de organisatie. Hierdoor draagt de beroepscode bij aan het verbeteren van de kwaliteit van de dienstverlening en helpt het bij het versterken van het professionele handelen van medewerkers.
De herziening van de beroepscode
De herziening van de beroepscode is een proces geweest waarin verschillende stappen zijn genomen. Vanaf de eerste conceptversie, geschreven door ethicus Nada Dijkema, is er reeds meegelezen en meegedacht. Daarna is er een feedbackronde geweest onder professionals, waardoor de code is verder uitgewerkt en afgestemd op de praktijk.
Bovendien is er een klankbordgroep gevormd, bestaande uit professionals uit verschillende kinderopvangorganisaties. Deze groep heeft meegehelpen bij het meedenken over de voorbeelden in de code. Hierdoor zijn er herkenbare en actuele voorbeelden opgenomen die professionals direct kunnen toepassen in hun werk. Deze voorbeelden maken de code toegankelijker en relevant voor het dagelijks handelen.
Conclusie
De beroepscode voor kinderopvang is een essentieel instrument voor de professionalisering van het vak. De herziene versie, die in 2023 verscheen, biedt een duidelijke ethische richting en ondersteunt professionals bij het nemen van bewuste keuzes. De code helpt bij het versterken van de professionele zeggenschap, het verbeteren van het werkplezier en het uitwisselen van ethische dilemma’s.
Door middel van het Kinderopvang Dilemmaspel en praktijkgerichte activiteiten wordt de code toegankelijker gemaakt voor professionals. PPINK en Kinderopvang werkt! werken samen aan de verdere implementatie en communicatie van de code, en zoeken naar manieren om de code verder te verankeren in het werkveld.
In de toekomst is het belangrijk om de beroepscode als een leermiddel te zien, dat professionals niet alleen ondersteunt in hun ethische keuzes, maar ook bijdraagt aan het versterken van de kwaliteit van dienstverlening in de kinderopvang. Door het aanmoedigen van open dialoog, professionele zeggenschap en het delen van inzichten, helpt de beroepscode bij het creëren van een sterke en professionele beroepsgroep.
