Ervaringsgericht werken in de voorschoolse kinderopvang: het kind in het middelpunt

Ervaringsgericht werken in de voorschoolse kinderopvang is een aanpak waarbij het kind centraal staat. In plaats van het leren van specifieke vaardigheden of het volgen van een vaste lesplanning, draagt het accent op het welbevinden en de betrokkenheid van het kind. Deze aanpak wordt vaak aangestuurd door Ferre Laevers, hoogleraar uit Leuven en oprichter van het Centrum voor Ervaringsgericht Onderwijs. Zijn visie is dat het kind zelf de weg wijst in het leer- en ontwikkelingsproces. Dit artikel bespreekt de kernprincipes, de praktische toepassing en de voordelen van ervaringsgericht werken in de voorschoolse kinderopvang, alles gebaseerd op de informatie uit de gegeven bronnen.

Kernprincipes van ervaringsgericht werken

Het centrale idee achter ervaringsgericht werken is dat het kind niet wordt getraind aan vaardigheden, maar dat het zich ontwikkelt via ervaringen. De opvangprofessional speelt een rol van begeleider, die aandacht besteedt aan het welbevinden en de betrokkenheid van het kind. Dit houdt in dat het kind in staat is om zelf keuzes te maken, om te experimenteren en om op eigen tempo te groeien.

De aanpak is niet gericht op het opleveren van concrete resultaten of het behalen van bepaalde doelen, maar op het proces zelf. De nadruk ligt op het proces van ontdekken, leren en betrokken raken. Dit betekent dat het kind niet wordt beoordeeld op het eindresultaat, maar op de mate van betrokkenheid en het welbevinden tijdens de activiteit.

Ervaringsgericht werken houdt ook in dat de opvangprofessional het kind volgt in zijn of haar ontwikkeling, in plaats van het kind aan een bepaalde lesstof of doelstelling te binden. Het kind is de wegwijzer, en de opvangprofessional helpt om die weg te ondersteunen. Dit is een essentieel verschil ten opzichte van meer directieve aanpakken, waarbij het kind wordt geleid door een bepaalde structuur of curriculum.

Praktische toepassing in de voorschoolse kinderopvang

In de praktijk betekent ervaringsgericht werken dat de opvangprofessional aandacht besteedt aan de dagelijkse ervaringen van het kind. Dit kan bijvoorbeeld gaan om het observeren van hoe het kind omgaat met materialen, hoe het interactie zoekt met anderen, of hoe het omgaat met uitdagingen. De professional zoekt naar momenten waarin het kind betrokken is, en probeert deze momenten te ondersteunen en te verlengen.

Ervaringsgericht werken vereist dus ook een hoge mate van observatie en reflectie van de professional. Het is niet genoeg om activiteiten aan te bieden; het is belangrijk om te weten welke activiteiten het kind betrokken maken, en hoe de professional kan bijdragen aan een positieve ervaring.

Een voorbeeld van ervaringsgericht werken in de praktijk is als een kind bezig is met schilderen. In plaats van het kind te instrueren wat het moet schilderen of hoe het moet schilderen, kijkt de professional naar hoe het kind de schilderactiviteit aanpakt. Als het kind bijvoorbeeld geïnteresseerd is in de kleuren en vormen, kan de professional die interesse verder stimuleren door extra materialen aan te bieden of het kind te stimuleren om zijn ideeën te vertellen.

Voordelen van ervaringsgericht werken

De voordelen van ervaringsgericht werken zijn onder andere dat het het kind in staat stelt om op eigen tempo te groeien en zich te ontwikkelen. Het kind is niet onder druk gezet om bepaalde vaardigheden te leren of doelen te behalen, maar kan zijn of haar eigen interesses volgen. Dit kan leiden tot een groter zelfvertrouwen en een positieve houding tegenover leren.

Bij ervaringsgericht werken is er ook meer aandacht voor het welbevinden van het kind. Een kind dat zich op zijn of haar gemak voelt, is meer in staat om te leren en te ontwikkelen. De aanpak helpt ook om de relatie tussen het kind en de opvangprofessional te versterken, omdat de professional aandacht besteedt aan het individuele gedrag en de emotionele toestand van het kind.

Daarnaast is ervaringsgericht werken een aanpak die flexibel is. Het past zich aan de individuele behoeften van elk kind aan. Dit is vooral belangrijk in de voorschoolse kinderopvang, waar kinderen van verschillende leeftijden en ontwikkelingsniveaus aanwezig zijn. Een aanpak die gericht is op ervaringen en betrokkenheid, is dus geschikt voor elk kind, ongeacht de leeftijd of het ontwikkelingsniveau.

Grenzen en uitdagingen

Hoewel ervaringsgericht werken veel voordelen heeft, zijn er ook beperkingen en uitdagingen. Een van de uitdagingen is dat het niet altijd eenvoudig is om ervaringsgericht te werken in een groep. In een voorschoolse kinderopvang zitten meestal meerdere kinderen tegelijkertijd, en het is niet altijd mogelijk om elk kind volledig individueel te begeleiden. De professional moet dan kiezen welk kind de aandacht krijgt, en hoe de ervaringen van de kinderen met elkaar worden gecombineerd.

Een andere uitdaging is dat ervaringsgericht werken een hogere eis stelt aan de professional. Het vereist niet alleen kennis van kinderontwikkeling, maar ook vaardigheden in observatie, reflectie en begeleiding. Het is niet genoeg om activiteiten aan te bieden; het is belangrijk om te weten welke activiteiten het kind betrokken maken en hoe de professional kan bijdragen aan een positieve ervaring.

Daarnaast kan het moeilijk zijn om ervaringsgericht werken te meten of te beoordelen. Omdat de aanpak gericht is op ervaringen en betrokkenheid, is het niet altijd duidelijk hoe het effect van deze aanpak wordt gemeten. Dit kan leiden tot de vraag of het aanpak ook effectief is in termen van leerresultaten of ontwikkelingsdoelen.

Conclusie

Ervaringsgericht werken in de voorschoolse kinderopvang is een aanpak waarbij het kind centraal staat. De nadruk ligt op het welbevinden en de betrokkenheid van het kind, en de opvangprofessional speelt een rol van begeleider. Deze aanpak is flexibel, en past zich aan de individuele behoeften van elk kind aan. Het heeft veel voordelen, zoals het stimuleren van het zelfvertrouwen van het kind en het versterken van de relatie tussen het kind en de opvangprofessional.

Er zijn echter ook uitdagingen bij ervaringsgericht werken, zoals de vraag hoe het effect van deze aanpak wordt gemeten, en de eis aan de professional om ervaringen te observeren en te ondersteunen. Toch is het een aanpak die veelbelovend is voor de voorschoolse kinderopvang, en die de ontwikkeling van het kind op een positieve manier kan ondersteunen.

Bronnen

1. Ervaringsgericht werken is eigenlijk heel eenvoudig