De eisen voor kinderopvang en de rol van de GGD in toezicht en inspectie

Kinderopvang speelt een cruciale rol in de ontwikkeling van jonge kinderen en is daarom aan strenge eisen verbonden. In Nederland is de GGD een centrale speler in het toezicht op kinderopvang. De GGD controleert of de opvanglocaties voldoen aan de wettelijke kwaliteitseisen en zorgt zo voor een veilige en gezonde omgeving voor kinderen. In dit artikel wordt ingegaan op de eisen die gelden voor kinderopvang en hoe de GGD deze eisen controleert en waarborgt.

Inleiding

Kinderopvang moet in een veilige en gezonde omgeving plaatsvinden, zoals vermeld in de wet- en regelgeving. Sinds 1 januari 2018 zijn peuterspeelzalen kinderdagverblijven geworden en ondergaan zij dezelfde inspecties en kwaliteitseisen als andere vormen van kinderopvang. De GGD voert jaarlijks inspecties uit bij kinderopvanglocaties in opdracht van gemeenten en rapporteert openbaar over de resultaten. Deze inspecties zijn vaak onaangekondigd en richt zich op verschillende aspecten zoals pedagogisch beleid, veiligheid, hygiëne en administratie.

Wet- en regelgeving rond kinderopvang

De wettelijke eisen voor kinderopvang zijn vastgelegd in de Wet kinderopvang (Wko) en de Wet innovatie en kwaliteit kinderopvang (Wet IKK). Deze wetten stellen globale en concrete eisen aan de kwaliteit van kinderopvang. Bijvoorbeeld, de Wet IKK, die sinds 1 januari 2018 van kracht is, schrijft hogere kwaliteitseisen op. Deze wet geeft kinderopvangorganisaties meer vrijheid om hun eigen beleid te bepalen, maar houdt tegelijkertijd toezicht op de kwaliteit van de opvang. De GGD speelt een belangrijke rol in dit proces, doordat zij beoordelen of de organisaties aan de eisen voldoen.

Kwaliteitsafspraken en het Convenant Kwaliteit Kinderopvang

De kwaliteitseisen zijn niet alleen vastgelegd in wetten, maar ook in kwaliteitsafspraken die zijn gemaakt door brancheorganisaties. Deze afspraken zijn vastgelegd in het Convenant Kwaliteit Kinderopvang. Dit convenant is het uitgangspunt voor beleidsregels die per 1 januari 2005 in werking zijn getreden. In 2008 is het convenant herzien en zijn de eisen voor gastouderopvang en de verplichte invoering van een meldcode voor kindermishandeling aangescherpt. Deze herziening is opgenomen in de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang, die per 1 april 2008 van kracht zijn.

Inspectie en toezicht door de GGD

De GGD voert jaarlijks inspecties uit bij kinderopvanglocaties. Deze inspecties zijn onderdeel van het risicogestuurde toezicht, wat betekent dat er meer aandacht is voor locaties waar risico’s groter zijn. De GGD controleert onder andere kinderdagverblijven, buitenschoolse opvang, gastouderbureaus en gastouders. In opdracht van gemeenten voert de GGD inspecties uit in regio’s zoals Hollands Midden, Zuid-Holland Zuid en regio Utrecht.

Onderdelen van de inspectie

Tijdens een inspectie beoordeelt de GGD verschillende aspecten van de kinderopvang. De belangrijkste inspectieonderdelen zijn:

• Pedagogisch beleid en praktijk: De GGD controleert of er een duidelijk pedagogisch beleid is en of dit beleid daadwerkelijk wordt uitgevoerd.
• Voorschoolse educatie (VE): Voor kinderen van 2,5 tot 4 jaar is er een verplichte hoeveelheid voorschoolse educatie. Sinds 1 augustus 2020 moet er minimaal 960 uur VE aangeboden worden per jaar.
• Deskundigheid van het personeel: Er zijn kwalificaties nodig voor pedagogisch medewerkers. Per 1 februari 2021 is de kwalificatie-eis uitgebreid, wat is opgenomen in de Cao Kinderopvang.
• Veiligheid- en gezondheidsbeleid en praktijk: De GGD controleert of de organisatie voldoet aan de eisen rond hygiëne, veiligheid en risico-inventarisatie.
• Meldcode kindermishandeling: Sinds 2008 is het verplicht om een meldcode te hanteren bij vermoedens van kindermishandeling of -misbruik.
• Oppervlakten en inrichting van de ruimtes: De GGD beoordeelt of de opvangruimtes geschikt zijn voor de groepsgrootte en het aantal kinderen per beroepskracht.
• Informatie voor en inspraak van ouders: Er moet een duidelijk kanaal zijn voor ouders om geïnformeerd te worden en hun mening te geven.
• Omgang met klachten: De GGD controleert of er een klachtenprocedure is en hoe klachten worden afgehandeld.
• Administratie bij gastouderbureaus: Voor gastouderbureaus is een goed administratief systeem verplicht.

Na een inspectie schrijft de GGD een inspectierapport. Deze rapporten zijn openbaar en staan op de website van het Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzalen. De rapporten bevatten een samenvatting van de inspectieonderdelen en eventuele verbeterpunten.

Hygiëne en veiligheid in de praktijk

Hygiëne en veiligheid zijn essentiële onderdelen van kinderopvang. De GGD stelt duidelijke richtlijnen op dit gebied, die zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Bijvoorbeeld, in de kinderopvang is het wassen van de handen met water en vloeibare zeep de voorkeur boven het gebruik van handdesinfectiemiddel. Het dragen van handschoenen wordt niet aangeraden, tenzij er een verhoogd risico op besmetting is of er een advies van de GGD is.

Bij het verzorgen van kinderen met wonden of bij het helpen met toiletbezoeken is hygiëne van groot belang. Ook het bereiden van voedsel, inclusief zuigelingenvoeding, moet conform de richtlijnen gebeuren. Kunstnagels bij medewerkers worden niet aanbevolen, omdat onderzoek heeft aangetoond dat ze meer bacteriën op de handen kunnen bevatten.

Meldingen en klachten

Als ouder of professional heeft men mogelijk twijfels of klachten over de kwaliteit van kinderopvang. In dat geval is het mogelijk om een melding te doen bij de GGD. Een melding kan gedaan worden via e-mail of telefonisch. Voor GGD regio Utrecht is dit bijvoorbeeld via [email protected] of via telefoonnummer 030-850 78 80. Meldingen kunnen ook anoniem worden gedaan, en de GGD behoudt dan de vertrouwelijkheid.

Het is belangrijk om te onthouden dat de GGD individuele klachten niet behandelt. Deze klachten moeten via de klachtenregeling van de kinderopvang zelf worden ingediend. Als het probleem niet kan worden opgelost, is er ook de mogelijkheid om een klacht in te dienen bij de Geschillencommissie. Deze commissie is verplicht voor alle kinderopvangorganisaties.

Rol van andere organisaties

Naast de GGD zijn er ook andere organisaties die een rol spelen in het toezicht op kinderopvang. De regionale brandweer controleert op brandveiligheid, de Voedsel- en Warenautoriteit (VWA) controleert op voedselveiligheid en de veiligheid van speeltoestellen, en de Inspectie SZW controleert de arbeidsomstandigheden. De Inspectie van het Onderwijs is verantwoordelijk voor de kwaliteit van voorschoolse educatie.

Conclusie

Kinderopvang in Nederland is onderworpen aan duidelijke wettelijke en kwaliteitsnormen. De GGD speelt een centrale rol in het toezicht op deze normen en voert jaarlijks inspecties uit. Door middel van risicogestuurde inspecties en openbaar beschikbare rapporten zorgt de GGD ervoor dat kinderopvang veilig, gezond en kwalitatief hoogwaardig is. Ouders en professionals kunnen betrokken raken bij de inspectieproces of meldingen doen als zij twijfels hebben. Ook andere organisaties zoals de brandweer en de VWA draaien mee in het toezicht, wat ervoor zorgt dat alle aspecten van kinderopvang worden besproken en waarborgd.

De samenwerking tussen de GGD, kinderopvangorganisaties en ouders is essentieel voor een veilige en kwalitatief goede kinderopvang. Door de wettelijke kaders en kwaliteitsafspraken te volgen, wordt de focus gelegd op de welzijn en ontwikkeling van kinderen, waarbij de GGD een belangrijke rol speelt in het waarborgen van deze doelen.

Bronnen

1. GGD Hollands Midden – Inspectie kinderopvang
2. GGD Zuid-Limburg – Inspectie kinderopvang
3. GGD Zuid-Holland Zuid – Toezicht kinderopvang
4. GGD Haaglanden – Toezicht kinderopvang
5. GGD Utrecht – Toezicht kinderopvang
6. Lokale regelgeving – Wet Kinderopvang