Eigen bijdrage kinderopvang: wettelijke regels, verantwoordelijkheden en praktische invloeden

De regulering van de eigen bijdrage bij kinderopvang is een complex proces dat betreft zowel de ouder als de kinderopvangorganisatie. Het is een wettelijk bepaald mechanisme dat ervoor zorgt dat de financiering van kinderopvang transparant en verantwoordelijker wordt. In dit artikel wordt ingegaan op de wettelijke voorwaarden, de praktijkuitvoering en de gevolgen van niet-betalen van de eigen bijdrage. Het artikel is gebaseerd op de wettelijke regelgeving en praktijkuitvoering zoals deze in het wetsvoorstel en toelichting van de Stichting voor het Openbaar Bestuur (Staatsblad 2018, 50013) zijn opgenomen.

De rol van de eigen bijdrage in de kinderopvangfinanciering

De eigen bijdrage is een centraal element in de financiering van kinderopvang. Deze bijdrage is afhankelijk van de individuele draagkracht van de ouder en de kosten van de opvangdienst. De hoogte van de eigen bijdrage wordt berekend per uur kinderopvang en is onderdeel van de totale kostendeling tussen de ouder en de overheid. Pas nadat de ouder of partner de eigen bijdrage heeft betaald, wordt de kinderopvangvergoeding uitgekeerd aan de kinderopvangorganisatie. Dit betekent dat de betaling van de eigen bijdrage een voorwaarde is voor de vergoeding van de opvangdienst.

Het wetsvoorstel maakt duidelijk dat de eigen bijdrage niet alleen van het inkomen van de ouder afhangt, maar ook van andere factoren zoals de uren die zijn gewerkt en eventuele koppelingen. Het is belangrijk dat ouders zich bewust zijn van de wettelijke regels rondom de eigen bijdrage, omdat dit bepalend is voor de financiering van de kinderopvangdienst.

De procedure bij het vaststellen van de eigen bijdrage

De procedure voor het vaststellen van de eigen bijdrage wordt gestart door de kinderopvangorganisatie, die een aanvraag indient bij DUO. DUO heeft maximaal 13 weken de tijd om de eigen bijdrage per uur kinderopvang vast te stellen. In bepaalde gevallen, zoals wanneer extra controles nodig zijn, kan deze termijn met maximaal 13 weken worden verlengd. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer gegevens over co-ouderschap, pleegkinderen of inkomen uit het buitenland niet uit basisregistraties gehaald kunnen worden.

Als het aantal afgenomen opvanguren boven bepaalde grenzen komt, zoals 230 uur per maand, wordt de eigen bijdrage voor deze uren 100% van de uurprijs. Ook bij het overschrijden van het maximaal toegestane aantal uren voor gefinancierde kinderopvang geldt dat de eigen bijdrage 100% van de uurprijs bedraagt. Dit maakt duidelijk dat de regelgeving zorgdraagt voor een eerlijke verdeling van kosten tussen de ouder en de overheid, afhankelijk van het gebruik van de opvangdienst.

Gevolgen van het niet-betalen van de eigen bijdrage

Wanneer de ouder in gebreke blijft in het betalen van de eigen bijdrage en ook niet reageert op herhaalde berichten van DUO en de kinderopvangorganisatie, kan DUO op verzoek van de kinderopvangorganisatie informatie over het openstaande bedrag vrijgeven. Echter, de hoogte van het inkomen van de ouder blijft voor de kinderopvangorganisatie afgeschermd. Dit dient om privacy en transparantie te combineren.

De kinderopvangorganisatie heeft het recht om een vordering ter hoogte van het gehele factuurbedrag op te eisen van de ouder. Aangezien de organisatie geen inzicht heeft in de hoogte van de eigen bijdrage, kan het lastig zijn om maatwerkafspraken te treffen bij betalingsproblemen. Voor een effectief debiteurenbeheer is het noodzakelijk om inzicht te hebben in de feitelijke betalingsproblematiek van de ouder.

In geval van niet-betalen of storneren van een reeds betaalde factuur kan de kinderopvangvergoeding worden herzien. Als de eigen bijdrage is herzien en de ouder wist of behoorde te weten dat de bijdrage te laat was, kan de kinderopvangvergoeding worden teruggevorderd. Dit kan zowel op de kinderopvangorganisatie als op de ouder verhaald worden, afhankelijk van de omstandigheden. De wettelijke tekst geeft aan dat in bepaalde situaties de verhaling op de ouder of zijn partner plaatsvindt, terwijl in andere gevallen de kinderopvangorganisatie verantwoordelijk is.

Betalingsregelingen en handhaving

Indien betaling in één keer niet mogelijk is, kunnen zowel de kinderopvangorganisatie als de ouder een betalingsregeling aangaan met DUO. Daarvoor zullen beleidsregels worden opgesteld. Deze regelingen kunnen onder andere het verwerken van openstaande schulden en het afsluiten van een afbetalingsplan betreffen.

In geval van terugvordering, bijvoorbeeld wanneer de ouder of de kinderopvangorganisatie in strijd met de regelgeving heeft gehandeld, kan ook handhavend worden opgetreden. Er kan dan een bestuurlijke boete worden opgelegd. Dit dient om de regelgeving te ondersteunen en het systeem van financiering van kinderopvang te handhaven.

De rol van DUO in het debiteurenbeheer

DUO en de kinderopvangorganisaties werken samen bij het innen van openstaande bedragen. Als de ouder de eigen bijdrage niet betaalt, ontvangt de kinderopvangorganisatie een signaal van DUO. Vervolgens informeren beide partijen elkaar over de stappen die worden ondernomen om het openstaande bedrag in te nemen. Het doel is om het debiteurenbeheer zo efficiënt mogelijk te maken en zowel de kinderopvangorganisatie als de ouder in staat te stellen om schulden af te lossen.

De wettelijke tekst maakt duidelijk dat DUO in een apart invorderingstraject kan stappen als de ouder extra geld van DUO terugkrijgt, bijvoorbeeld via het vangnet of andere regelingen. Dit geld kan dan worden verrekend tegen een openstaande schuld. Hierbij is het belangrijk dat DUO en de ouder aparte betalingsafspraken maken, zonder tussenkomst van de kinderopvangorganisatie.

Praktijkuitvoering en eventuele complicaties

In de praktijk kan het voorkomen dat een kinderopvangorganisatie geen recht op kinderopvangvergoeding heeft, bijvoorbeeld wanneer de opvangdienst niet aan de wettelijke eisen voldoet. In dergelijke gevallen kan de ouder alsnog het bedrag dat in de vorm van een eigen bijdrage aan DUO is betaald, terugvergoeding krijgen. Het wetsvoorstel biedt hier geen duidelijkheid over of DUO in zulke gevallen de eigen bijdrage terugstort aan de ouder. Echter, het ligt voor de hand dat de ouder niet meer betaalt dan afgesproken.

Het voorstel bevat ook een advies dat het wetsvoorstel aangepast moet worden om dergelijke situaties duidelijker te maken. Dit dient om ervoor te zorgen dat ouders en kinderopvangorganisaties zich bewust zijn van hun rechten en verantwoordelijkheden.

Conclusie

De eigen bijdrage bij kinderopvang speelt een centrale rol in de financiering van de opvangdienst. Het is een wettelijk bepaald mechanisme dat ervoor zorgt dat de verdeling van kosten eerlijk is en dat de financiering transparant is. De betaling van de eigen bijdrage is een voorwaarde voor de uitbetaling van de kinderopvangvergoeding, en het niet-betalen van deze bijdrage kan gevolgen hebben voor zowel de ouder als de kinderopvangorganisatie.

Het is belangrijk dat ouders zich bewust zijn van de wettelijke regels en de praktische uitvoering van het betalingsproces. De samenwerking tussen DUO, de kinderopvangorganisatie en de ouder is essentieel voor een efficiënt debiteurenbeheer en voor het handhaven van de regelgeving. In geval van betalingsproblematiek of onduidelijkheden is het mogelijk om betalingsregelingen af te sluiten of om hulp te zoeken bij DUO.

Het wetsvoorstel en de bijbehorende toelichting bieden een duidelijk kader voor de financiering van kinderopvang, maar ook aandacht voor eventuele complicaties en situaties waarin extra regelingen nodig zijn. Dit dient om zowel ouders als kinderopvangorganisaties in staat te stellen om hun verantwoordelijkheden te vervullen en om het systeem van kinderopvangfinanciering zo eerlijk en efficiënt mogelijk te maken.

Bronnen

1. Staatsblad 2018, 50013