Kinderopvang in Nederland: Uitdagingen, kosten en toekomstplannen
juli 20, 2025
In de kinderopvang speelt spel een centrale rol in de ontwikkeling van jonge kinderen. Het is niet alleen een middel om plezier te maken, maar ook een krachtige manier om kinderen te ondersteunen bij hun leren en groeien. Een belangrijk instrument voor pedagogisch personeel is de zogenaamde "3 V’s" – Verkennen, Verbinden en Verrijken – een methode die helpt om spel effectief te begeleiden. Deze benadering is ontwikkeld door De Haan (2012) en verder uitgewerkt in onderzoek door Van Oers en Duijkers (2013). In deze artikel wordt ingegaan op de drie V’s, wat ze inhouden, en hoe ze in de praktijk van de kinderopvang worden toegepast.
Wat zijn de 3 V's van spelbegeleiding?
De drie V’s zijn een pedagogisch model dat professionals in staat stelt om zich beter in te voegen in het spel van kinderen zonder het te verstoren. Het model is ontworpen om de interactie tussen kinderen en professionals te verbeteren, zodat het spel een krachtige leeromgeving wordt. De drie V’s zijn:
- Verkennen
- Verbinden
- Verrijken
Elke fase heeft haar eigen doel en manier van inwerking treden, en samen vormen ze een geïntegreerde aanpak van spelbegeleiding.
Verkennen: Het observeren van het kind in actie
De eerste V, "Verkennen", begint met het observeren van het kind of de kinderen tijdens het spelen. Dit is een essentieel eerste stap, omdat het de professional helpt om in te zien wat het kind doet, wat het belangrijk vindt, en welke thema’s op dit moment centraal staan.
Het doel van deze fase is om de professional te helpen het spel van het kind te begrijpen. Hierbij is het belangrijk om aandacht te hebben voor de betrokkenheid van het kind, de manier waarop het speelt, en de context waarin het spel zich afspeelt. Bijvoorbeeld: Is het kind alleen aan het spelen of met andere kinderen? Wat zijn de symbolen of voorwerpen die het gebruikt? Wat is de nadruk van het spel?
Door deze observatie te doen, kan de professional een beter beeld krijgen van de intentie van het kind en van de betekenissen die het toont. Dit stelt hen in staat om op een gevoelige en respectvolle manier in te grijpen.
Verbinden: Het participeren in het spel
De tweede V, "Verbinden", gaat over het participeren in het spel van het kind. In deze fase probeert de professional zich aan te sluiten bij het initiatief van het kind. Dit kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld door mee te spelen, door te handelen of door te verwoorden wat het kind doet.
Het belangrijkste is dat de professional zich niet opdringt, maar dat het kind het initiatief behoudt. De rol van de professional is om een speelmaatje te zijn, niet om het spel te bepalen of te leiden. Bijvoorbeeld: Als een kind een huisje bouwt met blokken, kan de professional een venster maken of zeggen: “Wat een mooi huis! Ik wil er ook in wonen.”
Door deze manier van begeleiden, creëert de professional een veilige en betrokken ruimte waarin het kind zich begrepen en bevestigd voelt. Bovendien helpt het de professional om het kind verder te begeleiden zonder het spel te verstoren.
Verrijken: Het uitdagen in het spel
De derde V, "Verrijken", richt zich op het uitdagen van het kind op zowel handelend als cognitief niveau. Het doel is om het spel van het kind te verrijken door open vragen te stellen, hints te geven of prompts te gebruiken. Dit helpt het kind om verder te denken, creatiever te worden en complexere spelformen te ontwikkelen.
Bijvoorbeeld: Als een kind een sprookje vertelt, kan de professional vragen: “Wat gebeurt er daarna?” of “Wat denk je dat het monster wil?” Deze vragen helpen het kind om zijn verhaal verder te ontwikkelen en zijn taalvaardigheden te verbeteren.
Het verrijken van het spel is een delicate balans tussen uitdagen en niet overbelasten. Het is belangrijk om rekening te houden met het tempo van het kind en de context van het spel. De professional moet afwachten op het moment waarop het kind zich gereed voelt voor het volgende niveau.
Toepassing in de praktijk van de kinderopvang
De drie V’s zijn een praktische en effectieve methode die in de kinderopvang wordt toegepast om kinderen te ondersteunen in hun spel. In de praktijk betekent het dat pedagogisch personeel zich bewust richt op het observeren, het participeren en het uitdagen van kinderen in hun spel.
De Haan (2012) benadrukt dat deze aanpak niet alleen gericht is op het spelen zelf, maar ook op de interactie tussen kinderen en professionals. Het is een manier om kinderen te ondersteunen in hun leren en groeien, zonder hun autonomie te belemmeren.
In de context van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) is het ook belangrijk dat deze aanpak wordt ingezet om kinderen goed voor te bereiden op het primair onderwijs. Door het spel te begeleiden op een manier die respectvol en ondersteunend is, worden kinderen in staat gesteld om beter te leren, beter te communiceren en beter te socialiseren.
Samenwerking tussen kinderopvang en basisscholen
Een belangrijk aspect van de VVE is de samenwerking tussen kinderopvang en basisscholen. In de praktijk betekent dit dat peuterspeelzalen en basisscholen samenwerken om een doorlopende leer- en ontwikkelingslijn te creëren voor jonge kinderen. Dit helpt om de overgang van de kinderopvang naar de basisschool soepel te maken en om kinderen goed voor te bereiden op de eisen van het primair onderwijs.
De wet OKE stelt eisen aan de samenwerking tussen gemeenten en schoolbesturen. Het doel is om een sluitend aanbod van VVE te creëren dat aansluit bij de behoeften van kinderen en ouders. In deze context is het gebruik van de drie V’s een waardevolle methode om kinderen te ondersteunen in hun ontwikkeling.
Kwaliteitseisen in de kinderopvang
Om zowel de kwaliteit van de kinderopvang als van de VVE te waarborgen, zijn er diverse kwaliteitseisen vastgelegd. Deze eisen gaan onder andere over de leidster-kindratio, de groepsgrootte en de opleidingseisen voor pedagogisch personeel. Buiten deze eisen zijn er ook concrete normen voor verantwoorde kinderopvang, zoals medezeggenschap, risico-inventarisatie en verklaring omtrent gedrag.
De GGD is verantwoordelijk voor het toezicht op deze eisen en voert inspecties uit op basis van landelijke toezichtprotocollen. Dit zorgt ervoor dat kinderopvangorganisaties voldoen aan de eisen die nodig zijn voor verantwoorde kinderopvang.
Pedagogische training en professionalisering
Aangezien de drie V’s een essentieel onderdeel vormen van de pedagogische praktijk, is het belangrijk dat professionals goed zijn getraind in deze methode. In het kader van het pedagogisch practicum "Spel en spelbegeleiding" wordt aandacht besteed aan de theorie achter de drie V’s en aan de praktijkervaringen van professionals. Hierbij wordt ook geoefend met tools zoals het kaartspel, dat helpt bij het inzichtelijk maken van de spelontwikkeling van kinderen.
Dit soort trainingen is bedoeld voor pedagogisch coaches, beleidsmedewerkers en andere professionals die hun kennis willen verbreden en verdiepen. Het resultaat is een groter begrip van de spelontwikkeling van kinderen en een betere praktijk van spelbegeleiding.
Conclusie
De drie V’s – Verkennen, Verbinden en Verrijken – vormen een krachtige methode voor spelbegeleiding in de kinderopvang. Deze aanpak helpt professionals om zich beter in te voegen in het spel van kinderen, zonder het te verstoren. Het zorgt voor een veilige en ondersteunende omgeving waarin kinderen zich kunnen ontwikkelen en leren.
In de praktijk van de kinderopvang en de voor- en vroegschoolse educatie is het toepassen van de drie V’s een waardevolle bijdrage aan de ontwikkeling van jonge kinderen. Het helpt professionals om beter te begrijpen hoe kinderen spelen, en hoe ze hen in hun spel kunnen begeleiden. Bovendien is het een essentieel instrument in de samenwerking tussen kinderopvang en basisscholen om kinderen goed voor te bereiden op het primair onderwijs.
Door de kwaliteitseisen en het toezicht op kinderopvangorganisaties te handhaven, is er een sterke basis gelegd voor een verantwoorde en effectieve kinderopvang. De drie V’s zijn een onderdeel van deze kwaliteit en een waardevolle methode om kinderen te ondersteunen in hun groei en leren.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
