In Nederland speelt kinderopvang een essentiële rol in de opvoeding en ontwikkeling van jonge kinderen. De rijksoverheid stelt via de Wet Kinderopvang en Kwaliteitseisen Peuterspeelzaalwerk eisen aan de kwaliteit en beschikbaarheid van kinderopvang. Deze wet regelt de kostenverdeling en kwaliteit van verschillende vormen van opvang, waaronder dagopvang. In dit artikel wordt ingegaan op de wetgeving rond dagopvang, de ruimtelijke beleidsregels die van toepassing zijn en de praktijk van dagopvang in de huidige context van kinderopvang in Nederland.
Wat is dagopvang?
Dagopvang is gedefinieerd als opvang in een kinderdagverblijf voor kinderen van nul tot vier jaar, gedurende één of meer dagdelen per week, het hele jaar door. Deze vorm van opvang valt onder de Wet Kinderopvang en Kwaliteitseisen Peuterspeelzaalwerk. De wet onderscheidt ook andere vormen van kinderopvang, zoals buitenschoolse opvang (BSO), gastouderopvang en peuterspeelzaalwerk. Combinaties van deze vormen zijn mogelijk.
Dagopvang is bedoeld voor jonge kinderen en richt zich op zorg, begeleiding en ondersteuning van de kinderen gedurende de dag. Het biedt ouders de mogelijkheid om te werken of andere zaken te doen, terwijl het kind veilig en in een verzorgende omgeving verblijft. Voor de organisatie van dagopvang zijn verschillende ruimtelijke eisen van toepassing, die in de ruimtelijke beleidsregels zijn opgenomen.
Wetgeving en kwaliteitseisen
De Wet Kinderopvang en Kwaliteitseisen Peuterspeelzaalwerk regelt de eisen aan de kwaliteit van de opvang en het functioneren van de instellingen. Deze wet geldt voor dagopvang, BSO, gastouderopvang en peuterspeelzaalwerk. De wet bepaalt onder andere:
- De maximumaantal kinderen per groep.
- De verhouding tussen kinderen en opvangers.
- De ruimtelijke voorzieningen die beschikbaar moeten zijn.
- De kwalificaties en opleiding van de medewerkers.
Bij de wetgeving wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende schaalniveaus van kinderopvang. Voor dagopvang zijn de volgende schaalindelingen gedefinieerd:
- Kleinschalig: maximaal 8 kinderen.
- Middelgroot: tussen 8 en 30 kinderen.
- Grootschalig: meer dan 30 kinderen.
Deze schaalindelingen zijn belangrijk bij de beoordeling van aanvragen voor nieuwe kinderopvanglocaties en het toetsen van de ruimtelijke impact van deze locaties. Voor kleinschalige kinderopvang geldt dat deze vaak in de wijk kan worden aangeboden en niet direct in het bestemmingsplan geregeld hoeft te zijn.
Ruimtelijke eisen voor dagopvang
De ruimtelijke beleidsregels voor kinderopvang zijn uitgewerkte richtlijnen die ervoor zorgen dat kinderopvanginstellingen voldoen aan de eisen voor veiligheid, hygiëne en ruimtelijke voorzieningen. Deze regels zijn grotendeels gebaseerd op de Wet Kinderopvang en Kwaliteitseisen Peuterspeelzaalwerk.
Een aantal belangrijke ruimtelijke eisen die van toepassing zijn op dagopvang zijn:
- Groepsruimte: Elke stamgroep moet beschikken over een afzonderlijke, vaste groepsruimte. De ruimte moet minstens 3,5 m² bruto oppervlakte per kind bevatten.
- Buitenspeelruimte: Er moet minstens 3 m² bruto buitenspeelruimte per kind beschikbaar zijn.
- Speelmogelijkheden: Er moeten binnen en buiten voldoende speelmogelijkheden zijn, afgestemd op het aantal en de leeftijd van de op te vangen kinderen.
- Ruimtelijke toetsing: Kinderopvang moet in het bestemmingsplan passen of planologisch geregeld zijn. Voor kleinschalige opvang geldt vaak dat deze als beroep of bedrijf aan huis wordt aangemerkt.
Deze eisen zijn van belang om ervoor te zorgen dat kinderen zich op een veilige, hygiënische en uitdagende manier kunnen ontwikkelen. Voor grootschalige kinderopvang zijn de ruimtelijke eisen vaak strenger, omdat de impact op de omgeving groter is.
Praktijkvoorbeelden en voorzieningen
In de praktijk zien we dat dagopvanginstellingen zich verschillend kunnen profileren, afhankelijk van de locatie en de doelgroep. Zo biedt Kinderopvang ZON! in de regio Delft, Delfgauw en omgeving een buitenschoolse opvang, kinderdagverblijf en peuteropvang. Deze instelling richt zich op het ontwikkelen van kinderen en zorgt voor een omgeving waarin kinderen kunnen spelen, ontdekken en groeien.
Een ander voorbeeld is Waardse Kids Kinderopvang, die een nieuwe locatie in de polder van Ouderkerk aan den IJssel opbouwt. Deze locatie is ontworpen met veel ruimte voor groen, zoals een moestuin en boomgaard. De instelling richt zich op professionele opvang met goed opgeleide medewerkers en een doordacht pedagogisch beleid. Ook wordt er gebruikgemaakt van moderne technologie, zoals een ouder-app waarmee ouders 24/7 toegang hebben tot belangrijke berichten en kunnen inschrijven voor dagen in de kinderopvang.
Deze voorbeelden tonen aan dat dagopvanginstellingen zich niet alleen richten op de basisaspecten van zorg en veiligheid, maar ook op creatieve en uitdagende omgevingen waarin kinderen zich kunnen ontwikkelen.
Kinderopvang in de wijk
Een belangrijk aspect van de huidige kinderopvangbeleid is het faciliteren van kleinschalige kinderopvang in de wijk. Dit is vooral van toepassing op BSO en gastouderopvang, maar ook op dagopvang. Kleinschalige opvang is vaak makkelijker toegankelijk voor ouders en past beter in de wijk dan grootschalige instellingen.
In Houten bijvoorbeeld is het college besloten om kleinschalige kinderopvang te stimuleren, vooral in de wijk Houten-Zuid. De bestaande kinderdagverblijven liggen voornamelijk buiten de Rondweg, zoals op bedrijfsterreinen en in voorzieningengebieden. Nieuwe middel- en grootschalige ontwikkelingen in de dagopvang kunnen terecht in deze voorzieningengebieden.
Voor kleinschalige opvang is het belangrijk dat de locatie in de wijk ligt en makkelijk bereikbaar is voor ouders. Buiten de wijk gelegen kinderopvanginstellingen kunnen ook voorkomen, maar deze zijn meestal groter en gevestigd in specifieke voorzieningengebieden.
Beoordeling van aanvragen voor nieuwe locaties
Bij de beoordeling van aanvragen voor nieuwe kinderopvanglocaties wordt onderscheid gemaakt op basis van de schaal van de instelling. De schaal heeft invloed op de ruimtelijke impact en het toepasselijke beleid. De schaalindelingen zijn:
- Kleinschalig: max. 6 kinderen voor gastouderopvang (inclusief eigen kinderen) en maximaal 6 kinderen voor BSO en kinderopvang (excl. eigen kinderen).
- Middelgroot: Tussen 6 (exclusief eigen kinderen) en 30 kinderen.
- Grootschalig: Meer dan 30 kinderen.
Voor grootschalige kinderopvang zijn strengere ruimtelijke eisen van toepassing, omdat de impact op de omgeving groter is. Kleinschalige opvang kan vaak in de wijk worden aangeboden en is daardoor een belangrijk instrument om de toegankelijkheid van kinderopvang te vergroten.
Conclusie
Dagopvang is een essentiële vorm van kinderopvang die jonge kinderen een veilige en verzorgende omgeving biedt. De wetgeving en ruimtelijke beleidsregels spelen een cruciale rol in de organisatie en uitvoering van dagopvang in Nederland. Deze regels zorgen ervoor dat kinderopvanginstellingen voldoen aan eisen voor kwaliteit, veiligheid en ruimtelijke voorzieningen. Bovendien zijn kleinschalige opvangvormen een belangrijk onderdeel van het huidige beleid, omdat ze toegankelijker zijn en beter passen in de wijk.
In de praktijk zien we dat kinderopvanginstellingen zich richten op zowel veiligheid als creatieve en uitdagende omgevingen voor kinderen. De rol van ouders, medewerkers en beleidsvormgevers is belangrijk om ervoor te zorgen dat kinderopvang niet alleen functioneel is, maar ook draagt bij aan de ontwikkeling van jonge kinderen.