Kinderopvang in Nederland: Uitdagingen, kosten en toekomstplannen
juli 20, 2025
Ziekteverzuim is in de kinderopvangsector een belangrijk thema. Het heeft impact op de kwaliteit van de opvang, de werkdruk van medewerkers en de financiële situatie van instellingen. In dit artikel geven we een overzicht van de huidige stand van zaken, de regels uit de Cao Kinderopvang, en mogelijke aanpakken om verzuim te beperken. De focus ligt op feiten en maatregelen die zijn afgeleid uit de beschikbare bronnen.
Huidige stand van zaken
De kinderopvangsector kampt met een relatief hoog verzuimpercentage. In 2024 ligt dit op 7,7%, vergeleken met het landelijke gemiddelde van 5,2%. Dit betekent dat een medewerker in de kinderopvang gemiddeld ongeveer vier weken per jaar ziek is. Sinds 2010 groeit het verzuim in de kinderopvangsector, met name door de impact van de coronapandemie, die als katalysator heeft gediend voor verhoogde ziekteincidenten en stress.
Hoewel de gemiddelde ziekteverzuimduur in de kinderopvang licht lager ligt dan in de zorgsector (9 dagen versus 10 dagen), blijft het totale verzuimpercentage hoger. Verder is geconstateerd dat 30% van het ziekteverzuim (deels) werkgerelateerd is. Dit biedt kansen om dit verzuim te verminderen door gerichte preventieve maatregelen.
Financiële impact van ziekteverzuim
Het hoge verzuimpercentage heeft ook financiële gevolgen. Werkgevers in Nederland zijn verantwoordelijk voor de loondoorbetaling bij ziekte gedurende maximaal twee jaar. In de meeste andere landen is deze periode beperkt tot twee tot vier weken, waarna de kosten overgaan op sociale verzekeringen. In Nederland moet de werkgever dus langer kosten dragen, wat de financiële belasting voor instellingen verhoogt.
Met behulp van een verzuimkostencalculator is gebleken dat verzuim in de kinderopvang gemiddeld 3.800 euro per FTE per jaar kost. Deze kosten omvatten onder meer de vervangingskosten, productieverlies, kosten van arbo-dienstverlening en verzuimbegeleiding.
Cao Kinderopvang en regels rond ziekteverzuim
De Cao Kinderopvang bevat duidelijke regels en afspraken over het aanpakken van ziekteverzuim. Werkgevers en werknemers zijn samen verantwoordelijk voor de re-integratie van de zieke medewerker gedurende de eerste twee ziektejaren. Beide partijen moeten actief meewerken om herstel en terugkeer naar het werk te bevorderen.
Volgens artikel 5.10 van de Cao Kinderopvang is de werkgever verplicht om loondoorbetaling te verlenen bij verzuim. Gedurende de eerste zes maanden ontvangt de werknemer 100% van zijn of haar brutosalaris. Na deze periode wordt een lager percentage uitbetaald, afhankelijk van de situatie. Na twee jaar vervalt de loondoorbetalingsplicht van de werkgever. In dat geval moet de werknemer een uitkering aanvragen bij het UWV onder de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA).
Bij langdurig verzuim speelt ook passend werk een rol. Dit is werk dat aangepast is aan de fysieke of mentale mogelijkheden van de werknemer. Het doel is om de werknemer zo snel mogelijk terug te brengen in de werksituatie, of een andere passende functie te vinden. De werkgever mag de werknemer vragen om een beoordeling door de bedrijfsarts te ondergaan, om vast te stellen welk werk mogelijk is.
Aanpak en preventie van ziekteverzuim
Het is belangrijk om ziekteverzuim niet alleen te beheren, maar ook te voorkomen. Een solide arbobeleid is hierbij essentieel. Werkgevers zijn verplicht om samen met een arbodienst of bedrijfsarts een arbobeleid uit te voeren dat gericht is op het voorkomen van gezondheidsrisico’s en het bevorderen van een gezonde werkomgeving. Dit helpt om verzuim te beperken, werkdruk te verminderen en medewerkers beter te betrekken.
Een preventieve aanpak houdt ook in dat medewerkers in balans worden gehouden. De Cao Kinderopvang biedt onder andere mogelijkheden zoals het verlofbudget en afspraken over mantelzorg. Deze maatregelen kunnen helpen om stress te verminderen en medewerkers duurzaam in te zetten.
Daarnaast speelt de Wet verbetering poortwachter een rol bij het aanpakken van verzuim. Deze wet is bedoeld om langdurig ziekteverzuim te voorkomen. Kern van deze wet is dat snel en effectief ingrijpen, door een gezamenlijke inspanning van werkgever, werknemer en arbodienst of bedrijfsarts, kan leiden tot korter verzuim. Ook bij ziekteverzuim veroorzaakt door conflicten zijn maatregelen mogelijk, zoals beschreven in de wet.
Campagne "Gezond op de groep"
De campagne "Gezond op de groep" is ontwikkeld om verzuim in de kinderopvangsector te verminderen. Deze campagne richt zich op iedereen in de sector, van leidinggevenden tot HR-medewerkers en managers. Door middel van tools, kennis en concrete oplossingen wordt gestreefd naar een gezondere werkbeleving en een sterke organisatie. Het doel is om verzuim zoveel mogelijk te voorkomen en bij verzuim de hersteltrajecten te verkorten.
De campagne benadrukt ook het belang van het delen van ervaringen. Het idee is dat door het uitwisselen van praktijkkennis en uitdagingen, betere oplossingen voor de sector kunnen worden ontwikkeld. Zo kan de sector samen groeien en verzuim systematisch aanpakken.
Aanbevelingen en uitdagingen
Ondanks de beschikbare maatregelen blijft verzuim in de kinderopvangsector een uitdaging. Medewerkers ervaren hoge werkdruk, vooral als ze inspringen op andere groepen of locaties. Dit kan leiden tot oververmoeidheid en verhoogde ziekteincidenten. Daarom is het belangrijk om continuïteit in de groepen en teams te waarborgen.
Werkgevers kunnen een rol spelen door te investeren in preventieve maatregelen, zoals het uitbreiden van arbobeleid, het aanbieden van mentale en fysieke gezondheidsprogramma's en het creëren van een ondersteunende werkomgeving. Ook is het belangrijk om medewerkers betrokken te houden bij de ontwikkeling van gezondheidsmaatregelen, zodat deze effectiever worden.
Conclusie
Ziekteverzuim in de kinderopvangsector is een complex probleem dat impact heeft op zowel medewerkers als de organisatie zelf. Het huidige verzuimpercentage is hoger dan het landelijke gemiddelde en leidt tot hogere kosten en verhoogde werkdruk. De Cao Kinderopvang biedt duidelijke richtlijnen en verplichtingen voor werkgevers en werknemers, en benadrukt het belang van samenwerking bij re-integratie. Bovendien zijn er maatregelen en campagnes beschikbaar om verzuim te voorkomen of te verminderen, zoals de Wet verbetering poortwachter en de campagne "Gezond op de groep".
Het is van belang dat werkgevers en medewerkers samen aan de slag gaan met verzuim. Door middel van preventie, betrokkenheid en een gezonde werkomgeving kan verzuim worden verminderd en de kwaliteit van de kinderopvang worden versterkt. Ziekteverzuim is niet alleen een kwestie van individuele gezondheid, maar ook van organisatorische en maatschappelijke betrokkenheid.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
