Kinderopvang in Amsterdam Oud-Zuid: Uitgebreid Overzicht en Kiezersgids
juli 17, 2025
In de kinderopvang speelt autonomie een centrale rol in de emotionele, sociale en cognitieve ontwikkeling van jonge kinderen. Autonomie verwijst niet alleen naar de mogelijkheid om keuzes te maken, maar ook naar het gevoel van controle over eigen handelingen en het vermogen om eigen wil en motieven te ontwikkelen. Uit onderzoek blijkt dat het ondersteunen van autonomie bij kinderen bijdraagt aan een beter welzijn, hogere motivatie en verbeterde schoolprestaties. In deze bijdrage wordt ingegaan op de rol van autonomie in de kinderopvang, op basis van wetenschappelijke inzichten en praktijkvoorbeelden.
Wat is autonomie?
Autonomie betekent vrijheid en wilskracht. Volgens Deci en Ryan, onderwijs- en gedragsonderzoekers, is autonomie een van de drie basisbehoeften van mensen. Deze behoefte betreft het vermogen om ervaringen en activiteiten zelf te bepalen en hier invloed op te kunnen uitoefenen. Kinderen die autonomie ervaren, voelen zich meer betrokken bij hun omgeving en internaliseren normen en waarden op een positieve manier. Dit gebeurt echter niet automatisch, maar wordt gestimuleerd door een omgeving die deze autonomie ondersteunt. Ondersteuning van autonomie (autonomy support) wordt gerealiseerd wanneer volwassenen een kind in staat stellen om keuzes te maken, zijn of haar eigen mening te vormen en actief te participeren in activiteiten.
Autonomie en welzijn
Wanneer kinderen autonomie ervaren, zien ze hun gedragingen en handelingen als een deel van zichzelf. Dit internaliseringsproces versterkt de identiteit van het kind en draagt bij aan een positief zelfbeeld. De ondersteuning van autonomie versterkt het explorerende gedrag van kinderen en stimuleert de intrinsieke motivatie — het vermogen om dingen te doen uit eigen wil, niet omdat er een beloning of straf voor hangt.
Onderzoek heeft aangetoond dat kinderen die ondersteuning van autonomie ontvangen, zich meer zelfstandig en verantwoordelijk voelen. Ze leren beter omgaan met uitdagingen en zijn minder afhankelijk van externe bekrachtiging. Dit heeft ook positieve effecten op hun emotionele en sociale ontwikkeling. In de kinderopvang is het daarom belangrijk dat professionals de autonomie van kinderen ondersteunen door bijvoorbeeld te luisteren naar hun wensen, hen te betrekken in beslissingen en hun keuzes te erkennen.
Autonomie in de praktijk van de kinderopvang
In de praktijk betekent autonomieondersteuning dat kinderopvangprofessional zich bewust opstellen als een ondersteunende en niet als een autoritaire figuur. Dit houdt in dat ze niet alleen bepaalde regels opleggen, maar ook luisteren naar de wensen en behoeften van het kind. De vraag hoe grenzen kunnen worden gesteld zonder de autonomie van het kind te belemmeren, is een veel voorkomende uitdaging in de kinderopvang. In een podcastaflevering legt Joyce Blauwhoff uit dat het belangrijk is om grenzen te stellen op een duidelijke, begripvolle manier. Het gaat erom om kinderen te leren dat grenzen er zijn om hen te beschermen en om een betere samenwerking mogelijk te maken, zonder hun keuzevrijheid te ondermijnen.
Bijvoorbeeld: als een kind wil blijven spelen terwijl het tijd is om te gaan eten, kan een professional dit niet alleen als een obstakel beschouwen, maar als een kans om het kind te betrekken in de overgang. Door te vragen wat het kind wil doen, of om te luisteren naar zijn of haar redenen, wordt de autonomie ondersteund. Het gevoel dat het kind een rol speelt in het proces, versterkt zijn of haar betrokkenheid en bereidwilligheid om mee te doen.
Samenwerking en autonomie
De ontwikkeling van integrale kindcentra — waarin kinderopvang, onderwijs en buitenschoolse opvang samengaan — is een strategie om de autonomie van kinderen te ondersteunen in een bredere context. In deze centra wordt niet alleen gelet op de emotionele en educatieve kwaliteit, maar ook op de continuïteit van de opvoeding en het onderwijs. De kwaliteit van deze integrale centra houdt ook verband met de mate van samenwerking tussen de verschillende partijen. De bereidheid van partners om samen te werken, energie in te zetten en zelfs hun eigen autonomie met andere partijen te delen, is essentieel voor het succes van deze modellen.
De ondersteuning van autonomie in integrale kindcentra kan ook leiden tot betere uitkomsten voor kinderen met een laag opleidingsniveau van de ouders, kinderen uit een niet-Nederlandstalige context of kinderen met een ontwikkelingsachterstand. In dergelijke gevallen is het belangrijk dat de omgeving de autonomie van het kind stimuleert en ondersteunt, zodat het kind zich beter kan ontwikkelen en beter kan presteren.
Kwaliteit van de kinderopvang en autonomie
In Nederland is de kwaliteit van de kinderopvang overwegend voldoende tot goed, vooral op het gebied van emotionele kwaliteit. Dit betekent dat kinderen in de kinderopvang meestal in een warme, emotioneel veilige omgeving verkeren, waar hun autonomie wordt gestimuleerd. De educatieve kwaliteit is iets lager, met uitschieters naar beneden in bepaalde typen kinderopvang, zoals gastouderopvang. Dit wijst op de noodzaak om de educatieve aspecten van de kinderopvang verder te verbeteren, met name wat betreft de stimulering van competentieontwikkeling en autonomie.
Het is belangrijk om te weten dat autonomie niet alleen een emotionele of sociale kwestie is, maar ook een educatieve. Kinderen die de kans krijgen om keuzes te maken en eigen verantwoordelijkheid te nemen, leren beter hoe ze omgaan met uitdagingen en hoe ze zich in een grotere context kunnen bewegen. Dit heeft directe gevolgen voor hun leertraject en voor hun toekomstige mogelijkheden.
Grenzen stellen en autonomie ondersteunen
Een van de meest voorkomende vragen die kinderopvangprofessionals stellen, is hoe ze grenzen kunnen stellen zonder de autonomie van het kind te belemmeren. Het antwoord op deze vraag ligt grotendeels in het vermogen om grenzen te leggen op een duidelijke, respectvolle en begripvolle manier. Dit betekent dat het kind niet alleen wordt geacht aan de regels te voldoen, maar ook dat het wordt betrokken in het proces van het stellen van die regels.
In de praktijk betekent dit dat professionals kunnen kiezen voor een communicatiestijl die het kind in staat stelt om zijn of haar mening te geven. Bijvoorbeeld: als het tijd is om te gaan slapen, kan een professional vragen of het kind wil luisteren naar een verhaaltje of liever stil blijven. Door het kind een keuze te geven, wordt de autonomie ondersteund, terwijl de grens — slapen — toch wordt gesteld.
De rol van de gemeente en samenwerking
De rol van de gemeente in het ondersteunen van autonomie in de kinderopvang is vooral gericht op het faciliteren van samenwerking tussen de verschillende partijen. De harmonisatie van kwaliteitseisen en het binden van partners aan een gemeenschappelijke visie is essentieel voor het realiseren van integrale kindcentra. De gemeente speelt hierin een regierol, waarbij het niet alles voor het zeggen heeft, maar wel een belangrijke functie vervult in het coördineren van samenwerking en het vastleggen van beleidsdoelen.
Deze regievoering is niet eenvoudig, aangezien het gaat om autonome partijen die van elkaar afhankelijk zijn. De bereidheid om over eigen grenzen heen te kijken en soms zelfs autonomie met andere partijen te delen, is een essentieel aspect van het proces. Door samen te werken, is het mogelijk om het passend ontwikkelaanbod voor kinderen te verbeteren en hun autonomie in een bredere context te ondersteunen.
Conclusie
Autonomie speelt een centrale rol in de ontwikkeling van jonge kinderen. Het is een basisbehoeft die, als het wordt ondersteund, bijdraagt aan hun welzijn, motivatie en emotionele ontwikkeling. In de kinderopvang is het belangrijk dat professionals zich bewust opstellen als ondersteunende figuren die de autonomie van kinderen stimuleren. Dit betekent dat ze niet alleen bepaalde regels opleggen, maar ook luisteren naar de wensen en behoeften van het kind.
De kwaliteit van de kinderopvang in Nederland is overwegend voldoende tot goed, vooral op het gebied van emotionele kwaliteit. De educatieve kwaliteit is iets lager, wat aantoont dat er ruimte is voor verbetering. Het ondersteunen van autonomie in integrale kindcentra kan hierbij een belangrijke rol spelen, aangezien het mogelijk maakt om de ontwikkeling van kinderen in een bredere context te ondersteunen.
Het stellen van grenzen en het ondersteunen van autonomie zijn niet altijd eenvoudig. Het vraagt om duidelijkheid, respect en begrip. In de praktijk betekent dit dat professionals niet alleen regels leggen, maar ook het kind in staat stellen om zijn of haar mening te geven en zijn of haar keuzevrijheid te behouden.
Door samenwerking tussen verschillende partijen, zoals kinderopvang, onderwijs en buitenschoolse opvang, kan de autonomie van kinderen worden ondersteund in een integrale context. De rol van de gemeente is hierin vooral gericht op het faciliteren van samenwerking en het vastleggen van beleidsdoelen. Deze samenwerking is essentieel voor het realiseren van passend ontwikkelaanbod voor kinderen en voor het ondersteunen van hun autonomie in een bredere context.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
