Activiteitenschema en dagindeling in kinderopvang: Structuur voor groei en ontwikkeling

In kinderopvanginstellingen is een duidelijke dagindeling van groot belang voor de groei, ontwikkeling en veiligheid van jonge kinderen. Zo’n schema biedt structuren die zowel kinderen als ouders geruststellen en helpt het om leer- en ontwikkelingsprocessen op een natuurlijke en gestructureerde manier te stimuleren. De activiteiten en tijdsplanningen zijn vaak afhankelijk van de leeftijd van de kinderen, de typologie van de opvang (zoals dagopvang of buitenschoolse opvang) en de ruimtelijke voorwaarden waarin de opvang wordt uitgevoerd. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de gangbare activiteiten en schema’s die in kinderopvangcentra worden toegepast, met aandacht voor voedingsmomenten, beweging, slapen, themaactiviteiten en het belang van de fysieke ruimte.

Dagindeling en activiteiten in kinderopvang

De dagindeling in kinderopvanginstellingen is doorgaans gestructureerd en draagt bij aan de voorspelbaarheid en veiligheid die jonge kinderen nodig hebben. Tijdens de dag worden verschillende activiteiten gecombineerd die zowel lichamelijk als cognitief actief zijn. Op basis van de beschikbare informatie uit de bronnen is het volgende schema een veelvoorkomende indeling:

1. Beweging en activiteiten in de ochtend

In de ochtend beginnen de kinderen meestal met bewegingsactiviteiten. Deze activiteiten zijn essentieel om de lichaamstaal, motoriek en sociaal contact te stimuleren. De pedagogische medewerkers zorgen voor een voldoende ruimtelijke voorziening, zoals voldoende binnen- en buitenspeelruimte. In de regels voor ruimtelijke beleidslijnen staat dat er ten minste 3,5 m² binnenruimte per kind beschikbaar moet zijn, met daarnaast 3 m² buitenspeelruimte per kind. Deze ruimte is essentieel om kinderen te laten spelen, klimmen, rollen, dansen en andere bewegingsactiviteiten uit te voeren.

2. Broodje eten en voedingsritme

Om ongeveer 11.30 uur wordt er een broodje gegeten. Deze voedingsmomenten vormen ook een pedagogisch moment, waarbij kinderen leren omgaan met eten, drinken en sociale interactie. De medewerkers eten vaak mee met de kinderen, wat als voorbeeldgedrag fungeert. De keuze voor het eten en drinken volgt een voedingsbeleid dat meestal seizoensgebonden en gevarieerd is. Dit helpt kinderen te ontdekken wat ze graag eten en wat gezond is.

3. Slaapritme

Voor de meeste kinderen is er een slaapritme tussen 12.30 en 15.00 uur. Voor jonge kinderen is een rustige omgeving van groot belang. De ouders worden meestal vooraf ingelicht over de slaap- en voedingsritme van hun kind, zodat de medewerkers deze aanpassen aan de individuele behoeften. Kinderen die niet slapen, mogen spelen in de groep of in de natuurlijke buitenruimte.

4. Fruit eten en themaactiviteiten

Om 15.30 uur is er een fruitmoment. Hierbij wordt al het fruit in kleine stukjes gesneden en in een fruitbak gedaan. De fruitbak gaat de tafel rond, zodat elk kind een stukje fruit kan pakken waar het trek in heeft. Dit moment is ook een sociale activiteit en helpt bij het ontwikkelen van keuzevaardigheden en zelfstandigheid. Na het fruitmoment volgen activiteiten die aansluiten bij het weekthema. Deze activiteiten kunnen variëren van creatieve werkjes, muziek, verhalen, tot bewegingsactiviteiten en rollenspel. Rollenspel bijvoorbeeld helpt kinderen sociale vaardigheden te ontwikkelen, zoals het herkennen van gevoelens, het leren van taalgebruik in een betekenisvolle context en het samenwerken.

5. Ophalen en afsluiten van de dag

Ouders mogen hun kinderen ophalen tussen 16.00 en 18.30 uur. Vanaf 17.15 uur vindt de opvang plaats in de ruime speelhal. Bij het ophalen bespreken de pedagogische medewerkers de dag met de ouders, waarbij eventuele bijzonderheden worden besproken en wensen worden geformuleerd. Deze communicatie helpt bij het opbouwen van vertrouwen en samenwerking tussen opvanginstelling en ouders.

Tijdsplanning en structuur bij gastouderopvang

Bij gastouderopvang zijn de tijden en activiteiten ook gestructureerd, maar de omvang is kleiner. Een gastouder mag maximaal zes kinderen (inclusief eigen kinderen) tegelijk opvangen. De tijden voor het brengen en ophalen zijn duidelijk vastgelegd, wat een belangrijke rol speelt in het opbouwen van een veilige en voorspelbare omgeving. Kinderen die alleen in de ochtend worden opgevangen, worden tussen 12.30 en 13.30 uur opgehaald. Kinderen die alleen in de middag opvang hebben, worden tussen 12.30 en 13.00 uur gebracht. Deze vaste tijden zorgen voor structuur en duidelijkheid, wat bijdraagt aan een veilige sfeer in de groep.

Belang van ruimtelijke voorwaarden

De ruimtelijke voorwaarden zijn een cruciale factor in de kwaliteit van kinderopvang. De ruimtelijke beleidsregels voor kinderopvang zijn vastgelegd in de Wet Kinderopvang en Kwaliteitseisen Peuterspeelzalen. Deze regels stellen eisen aan de beschikbare ruimte per kind, zowel binnen als buiten. Voor dagopvang is er bijvoorbeeld een minimum van 3,5 m² bruto oppervlakte per kind binnen de groepsruimte, inclusief ruimtes ingericht voor spelactiviteiten. Daarnaast moet er 3 m² buitenspeelruimte beschikbaar zijn per kind. Deze ruimtes zijn essentieel om kinderen te laten bewegen, ontdekken en groeien in een natuurlijke en gestructureerde omgeving.

Voor buitenschoolse opvang (BSO) gelden vergelijkbare regels, waarbij er eveneens minimaal 3,5 m² ruimte per kind beschikbaar moet zijn. Voor kinderen vanaf 4 jaar is de verhouding tussen beroepskrachten en kinderen ten minste 1 beroepskracht per 10 kinderen. Voor kinderen vanaf 8 jaar is de verhouding 1 per 10, of 2 beroepskrachten plus een extra volwassene per 30 kinderen. Deze verhouding zorgt voor een voldoende toezicht en begeleiding.

Activiteiten die ontwikkeling stimuleren

Naast het schema met voedingsmomenten en rustmomenten zijn er ook specifieke activiteiten die gericht zijn op de ontwikkeling van kinderen. Deze activiteiten zijn vaak onderdeel van het weekthema en variëren afhankelijk van de leeftijdsgroep. Voorbeelden zijn:

• Bewegingsspel: Jonge kinderen ontdekken de wereld door actief hun lichaam te gebruiken. Denk aan rennen, kruipen, springen, dansen, enzovoort.
• Blote voeten: Op een blotevoetenpad ervaren baby’s en dreumesen sensaties en ontwikkelen ze hun tastzin en motoriek.
• Bouw je eigen knikkerbaan: Dit stimuleert kritisch denken, samenwerking en doorzettingsvermogen.
• Regelspel: Spelen volgens vooraf bepaalde regels helpt kinderen te leren omgaan met regels en sociale situaties.
• Rollenspel: Hierbij leren kinderen sociale vaardigheden, zoals het herkennen van gevoelens, het leren van taalgebruik en het samenwerken.

Deze activiteiten zijn niet alleen speels, maar ook leerzaam. Ze helpen kinderen hun motorische vaardigheden te ontwikkelen, sociaal contact te maken en kritisch te denken.

Conclusie

Een goed gestructureerde dagindeling in kinderopvanginstellingen speelt een essentiële rol in de groei en ontwikkeling van jonge kinderen. Tijdsplanningen, activiteiten en ruimtelijke voorwaarden zijn doorgaans gericht op het bieden van een veilige, voorspelbare en stimulerende omgeving. Tijdens de dag worden voedingsmomenten, rustmomenten, bewegingsactiviteiten en themaactiviteiten afgewisseld, zodat kinderen op een natuurlijke manier kunnen leren, ontdekken en groeien. Deze structuur helpt ook ouders om te begrijpen wat er gedurende de dag gebeurt en hoe ze kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van hun kind. Voor zowel dagopvang als buitenschoolse opvang zijn er duidelijke ruimtelijke en begeleidingsregels, die ervoor zorgen dat kinderen voldoende ruimte hebben om zich te ontwikkelen. Door een duidelijke dagindeling en passende activiteiten te kiezen, wordt het kinderopvangaanbod afgestemd op de behoeften van kinderen en ouders.

Bronnen

1. kinderdagverblijf-dagindeling
2. CVDR303307
3. Activiteiten