Activiteitenplan in de kinderopvang: Duurzame inzetbaarheid en kinderparticipatie in actie

In de huidige context van een tekort aan personeel in de kinderopvang, maar ook in de groeiende aandacht voor kinderparticipatie, is het opstellen van een goed activiteitenplan van essentieel belang. Zo’n plan helpt om knelpunten aan te pakken en tegelijkertijd kinderen te betrekken bij activiteiten die hen betreffen. In dit artikel worden de kernaspecten van een activiteitenplan in de kinderopvang besproken, met aandacht voor zowel duurzame inzetbaarheid als kinderparticipatie, op basis van concrete voorbeelden en aanbevelingen uit betrouwbare bronnen.

Duurzame inzetbaarheid als kernaspect

Duurzame inzetbaarheid staat centraal in de huidige ontwikkelingen binnen de kinderopvangsector. Dit betreft zowel het behoud van ervaren medewerkers als het voorzien van de sector van geschikte nieuwe mensen. In de context van een dichtere arbeidsmarkt en een stijgende vraag naar kinderopvang, is het noodzakelijk om strategieën te ontwikkelen die zowel het welzijn van medewerkers als de kwaliteit van de opvang zorgen.

Een voorbeeld van een concreet initiatief is het activiteitenplan van Kinderopvang werkt!, een samenwerking tussen kinderopvang, jeugdzorg en sociaal werk. Dit plan is gefinancierd door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid via de Maatwerkregeling Duurzame Inzetbaarheid en Eerder Uittreden (MDIEU). Deze regeling is bedoeld om knelpunten in de sector aan te pakken en gerichte acties te ondernemen om duurzame inzetbaarheid te bevorderen. Tot medio 2024 maakt Kinderopvang werkt! gebruik van deze subsidie om activiteiten te organiseren die gericht zijn op het ondersteunen van medewerkers en de verbetering van de werkomstandigheden.

De activiteiten worden opgenomen in een breed aanbod, dat onderdeel is van het totale plan. Het activiteitenplan bevat een variëteit aan projecten die op elkaar aansluiten en naadloos in de algehele werking van de organisatie passen. Activiteiten kunnen bijvoorbeeld gericht zijn op:

• Opleiding en ontwikkeling van medewerkers
• Werkvormen die het werkplezier verhogen
• Initiatieven voor flexibiliteit en werk-privé balans
• Ondersteuning van medewerkers met gezondheidsproblemen of burn-out

Deze activiteiten worden niet alleen opgenomen in het activiteitenplan, maar worden ook geïmplementeerd via bijeenkomsten, nieuwsbrieven en andere communicatiekanalen. Hierdoor is het plan niet enkel een document, maar een actieve inzet om verandering te brengen in de werkwijze van de organisatie.

Kinderparticipatie in de praktijk

Naast duurzame inzetbaarheid van medewerkers is kinderparticipatie een ander belangrijk thema in de kinderopvang. Kinderparticipatie betekent dat kinderen actief betrokken worden bij beslissingen en activiteiten die hen betreffen. Dit kan op verschillende manieren: door hun mening te vragen bij de inrichting van de speelruimte, bij het kiezen van speelgoed, of bij het organiseren van activiteiten. Het is een mentale aanpak die niet alleen gericht is op het uitvoeren van een enkele activiteit, maar die zich doorheen de hele werkwijze van een kinderopvangorganisatie moet voordragen.

De BSO (Basisregeling Sociale Opvang) en het kindcentrum spelen een centrale rol bij de implementatie van kinderparticipatie. Het is een mentale houding die zich uit in een doorgaande lijn in de omgang met kinderen. Deze lijn moet zowel door ouders als medewerkers worden ondersteund en gerealiseerd. Kinderparticipatie is daarom geen losstaande activiteit, maar een essentieel onderdeel van de pedagogische visie en de werkwijze van de organisatie.

Een concreet voorbeeld van een methode die binnen de kinderopvang wordt gebruikt, is het traject “Vraag Het De Kinderen”. Dit is een proces dat helpt bij het ontwikkelen van een doorgaande lijn van kinderparticipatie binnen het kindcentrum. Het traject betreft het actief luisteren naar de meningen van kinderen, het betrekken van kinderen bij beslissingen en het bevorderen van hun zelfstandigheid. Het vereist een doordachte werkwijze die niet alleen gericht is op het organiseren van activiteiten, maar ook op het veranderen van gewoontes en het aanpassen van bestaande structuren.

Een belangrijke aandachtspunt is dat kinderparticipatie niet alleen gericht is op wat kinderen direct kunnen bepalen, zoals het kiezen van een activiteit, maar ook op zaken die indirect van invloed zijn op hun dagelijks leven in de kinderopvang. Denk hierbij aan de inrichting van de ruimte, de manier waarop activiteiten worden georganiseerd, of hoe kinderen worden aangesproken en behandeld.

Het ontwikkelen van een activiteitenplan

Het opstellen van een activiteitenplan vereist een doordachte aanpak, zowel qua inhoud als qua implementatie. Het plan moet niet alleen concrete activiteiten bevatten, maar ook een duidelijke strategie voor hoe deze activiteiten worden geïmplementeerd, geëvalueerd en eventueel aangepast.

Een activiteitenplan in de kinderopvang kan bijvoorbeeld bestaan uit de volgende elementen:

1. Doelstellingen

Het plan moet duidelijke doelen stellen. Deze kunnen gericht zijn op het verbeteren van de duurzame inzetbaarheid van medewerkers, het bevorderen van kinderparticipatie of het verbeteren van de kwaliteit van de opvang. De doelen moeten meetbaar zijn en binnen een bepaalde tijdsperiode realistisch haalbaar.

2. Actieve betrokkenheid van medewerkers en ouders

Het plan moet de betrokkenheid van medewerkers en ouders bevorderen. Dit betreft zowel het opstellen van het plan als de uitvoering ervan. Medewerkers kunnen bijvoorbeeld betrokken worden bij het organiseren van activiteiten gericht op duurzame inzetbaarheid, terwijl ouders een rol kunnen spelen bij activiteiten die gericht zijn op kinderparticipatie.

3. Communicatie en evaluatie

Het plan moet worden geïmplementeerd via diverse communicatiekanalen, zoals nieuwsbrieven, bijeenkomsten en interne communicatie. Daarnaast moet er een evaluatiemechanisme worden opgenomen, zodat het plan op zijn effectiviteit kan worden geëvalueerd. Dit kan bijvoorbeeld via een tevredenheidsonderzoek of via feedback van betrokkenen.

4. Doorgaande lijn

Het activiteitenplan moet een doorgaande lijn bevatten die zich niet alleen beperkt tot enkele losse activiteiten, maar die zich doorheen de hele organisatie voordraagt. Dit betreft zowel de werkwijze van medewerkers als de visie en de praktijk van de organisatie.

Voorbeelden uit de praktijk

In de praktijk zijn er verschillende voorbeelden van activiteiten die kunnen worden opgenomen in een activiteitenplan voor kinderopvang. Deze activiteiten zijn gericht op zowel duurzame inzetbaarheid als kinderparticipatie.

Voorbeeld 1: Duurzame inzetbaarheid

Een voorbeeld is een initiatief gericht op het verbeteren van de werk-privé balans van medewerkers. Dit kan bijvoorbeeld via het aanbieden van flexibele werktijden of de mogelijkheid tot gedeeltelijke werkuren. Dit soort maatregelen helpt om medewerkers langer in de sector te houden en tegelijkertijd het welzijn van medewerkers te verbeteren.

Voorbeeld 2: Kinderparticipatie

Een voorbeeld van een activiteit gericht op kinderparticipatie is het organiseren van een “kinderforum” waar kinderen hun mening kunnen geven over de inrichting van de speelruimte. Hierbij kunnen kinderen bijvoorbeeld actief betrokken worden bij het kiezen van nieuw speelgoed of het organiseren van een activiteit die gericht is op hun eigen interesses.

Conclusie

Een goed ontworpen activiteitenplan is essentieel voor de kwaliteit van de kinderopvang. Het helpt om knelpunten aan te pakken, zoals het tekort aan medewerkers, en tegelijkertijd om kinderen actief te betrekken bij activiteiten die hen betreffen. Door middel van concrete initiatieven en een doorgaande lijn in de werkwijze van de organisatie kan een activiteitenplan een belangrijke bijdrage leveren aan zowel de duurzame inzetbaarheid van medewerkers als de kwaliteit van de opvang voor kinderen. Het is een proces dat niet alleen gericht is op het organiseren van activiteiten, maar ook op het veranderen van de mentale aanpak van de organisatie.

Bronnen

1. Kinderopvang werkt!
2. Het kan voor het kind