Aansprakelijkheid in de kinderopvang: wettelijke eisen, handhaving en kwaliteitsborging

In de kinderopvang is de zorg voor kinderen een kwetsbare populatie van fundamenteel belang. Daarom zijn er wettelijke regelgevingen en beleidskaders opgesteld om te waarborgen dat kinderen veilig en zorgvuldig verzorgd worden. Deze artikkel biedt een overzicht van de aansprakelijkheid van kinderopvanggevers, de wettelijke eisen die geregeld worden in de Wet kinderopvang en de bijbehorende beleidsregels, evenals de handhavingsmaatregelen en sancties bij niet-aanvaardbare afwijkingen.

Wettelijke kaders en kwaliteitsborging

De Wet kinderopvang (WK) stelt aan instellingen voor kinderopvang de eis dat de houder zorg draagt voor kinderopvang die bijdraagt aan een goede en gezonde ontwikkeling van kinderen in een veilige omgeving. Deze wettelijke kaders zijn verder uitgewerkt in de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang, die concrete eisen formuleren voor het functioneren van kinderopvanginstellingen. Deze beleidsregels zijn in werking getreden op 1 januari 2005 en zijn herzien in 2008. De herziening bevatte onder meer aangescherpte eisen voor gastouderopvang en de verplichte invoering van een meldcode voor kindermishandeling.

De kinderopvang is met de inwerkingtreding van de Wet kinderopvang een marktsector geworden. Hierbij bepalen ondernemers en ouders de vraag en het aanbod. De wettelijke regelgeving bevat zowel een regeling voor tegemoetkomingen in de kosten van kinderopvang als een waarborging van de kwaliteit van de kinderopvang en het toezicht daarop.

Aansprakelijkheid van de houder

De houder van een kinderopvanginstelling is wettelijk verantwoordelijk voor de veiligheid en gezondheid van de kinderen. Dit betekent dat de houder zorg moet dragen voor een veilige omgeving en moet zorgen dat alle veiligheidsrisico’s adequaat worden beoordeeld. Dit gebeurt via een risico-inventarisatie veiligheid die jaarlijks moet worden bijgewerkt. Deze inventarisatie moet de risico’s op thema’s zoals verbranding, vergiftiging, verdrinking, valongevallen, verstikking, verwondingen, beknelling, botsen, stoten, steken en snijden beschrijven.

Deze eisen zijn verder uitgewerkt in de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang, waarin bijvoorbeeld staat dat de houder van een gastouderbureau ervoor moet zorgen dat de administratie van het bureau een contract per vraagouder bevat. Ook moet de administratie kopieën van verklaringen omtrent het gedrag van de gastouders en volwassen huisgenoten bevatten, evenals getuigschriften en certificaten voor Eerste Hulp aan kinderen. Daarnaast moet de administratie inzichtelijk zijn in de betalingen van de vraagouders aan het gastouderbureau.

Handhavingsbeleid en sancties

Om ervoor te zorgen dat de wettelijke en beleidskaders worden nageleefd, is er een handhavingsbeleid opgesteld. Dit beleid bevat een duidelijke aanpak van het toezicht op de kwaliteit van de kinderopvang. In het handhavingsbeleid worden de stappen uitgelegd die worden genomen bij afwijkingen. Deze stappen zijn onderverdeeld in vier stappen:

1. Stap 1: Aanwijzing – De houder wordt op de hoogte gesteld van de afwijking en wordt verzocht dit aan te passen.
2. Stap 2: Last onder dwangsom – Als de houder niet actie ondernemt, kan er een dwangsom worden opgelegd.
3. Stap 3: Exploitatieverbod – Bij herhaalde of ernstige afwijkingen kan een exploitatieverbod worden opgelegd.
4. Stap 4: Verwijdering uit het landelijk register – Als het probleem niet wordt opgelost, kan de instelling worden verwijderd uit het landelijk register van kinderopvanginstellingen.

Daarnaast kunnen er bestuurlijke boetes worden opgelegd, afhankelijk van de ernst en het aantal niet-gecorrigeerde afwijkingen. Bijvoorbeeld: bij het ontbreken van een risico-inventarisatie kan een boete van € 8.000 worden opgelegd. Als de risico-inventarisatie ouder dan een jaar is of niet actueel, kan een boete van € 4.000 volgen.

Verantwoordelijkheid van beroepskrachten

Ook de verantwoordelijkheid van beroepskrachten is een belangrijk aspect in de kwaliteitsborging van de kinderopvang. Beroepskrachten moeten de kinderen ondersteunen bij hun interactie met andere kinderen, conflicten voorkomen en oplossen, en ervoor zorgen dat de kinderen deel uitmaken van het groepsgebeuren. Deze verantwoordelijkheid is verder uitgewerkt in de beleidsregels. Als een beroepskracht hier niet aan voldoet, kan een hersteltermijn van maximaal twee maanden worden opgelegd. Bij herhaalde of ernstige tekortkomingen kan een bestuurlijke boete van € 1.000 volgen.

Opleidingsplannen en vrijwilligersbeleid

In de kinderopvang is het ook verplicht om jaarlijks een opleidingsplan op te stellen voor beroepskrachten. Als dit plan ontbreekt, kan een boete van € 3.000 worden opgelegd. Bij een plan dat ouder dan een jaar is, kan een boete van € 1.000 volgen.

Bij instellingen waar vrijwilligers worden ingezet, zoals in peuterspeelzalen, moet de houder ervoor zorgen dat deze vrijwilligers zijn verzekerd tegen wettelijke aansprakelijkheid. Bij het ontbreken van deze verzekering kan een boete van € 3.000 worden opgelegd.

Daarnaast moet de gastouder over een geregistreerd certificaat voor Eerste Hulp aan kinderen beschikken. Bij het ontbreken van dit certificaat kan een boete van € 2.000 worden opgelegd.

Communicatie en toezicht

Ouders en houders hebben het recht om hun mening te geven over de kwaliteit van de kinderopvang. Bij elke vestiging hoort een oudercommissie, die een adviserende taak heeft en op basis van een reglement functioneert. Ouders hebben alleen recht op een tegemoetkoming in de kosten van de overheid als het kinderdagverblijf, gastouderbureau en gastouders of buitenschoolse opvang waarvan zij gebruik maken bij de gemeente zijn geregistreerd.

De GGD speelt een belangrijke rol in het toezicht op de kwaliteit van de kinderopvang. De GGD verricht activiteiten zoals inspecties en het opstellen van rapporten. Binnen drie weken na vaststelling van een rapport wordt het openbaar gemaakt op de website van de GGD. Een afschrift wordt ook voor ouders en personeel ter inzage gelegd.

De houder heeft het recht om een zienswijze op het concept inspectierapport schriftelijk aan de GGD kenbaar te maken. Daarnaast heeft de houder in het geval dat de gemeente handhavend wil gaan optreden, de mogelijkheid om tegen een handhavingsbesluit bezwaar aan te tekenen.

Conclusie

De aansprakelijkheid van kinderopvanggevers is een belangrijk aspect van de kwaliteitsborging in de kinderopvang. De wettelijke kaders en beleidsregels stellen duidelijke eisen aan de veiligheid, gezondheid en kwaliteit van de kinderopvang. Het handhavingsbeleid en de bijbehorende sancties zorgen ervoor dat deze eisen worden nageleefd. Beroepskrachten, houders en gastouders zijn verantwoordelijk voor de veilige en zorgvuldige verzorging van kinderen. Ouders en houders hebben rechtsbescherming en kunnen hun mening geven over de kwaliteit van de kinderopvang. Door deze wettelijke en beleidskaders te volgen, kan een veilige en gezonde omgeving worden geboden voor kinderen in de kinderopvang.

Bronnen

1. Wet kinderopvang en Beleidsregels kwaliteit kinderopvang
2. Handhavingsbeleid kwaliteit kinderopvang