Maatwerkverlof voor menstruatieklachten in de kinderopvang: nieuwe mogelijkheden in de cao

In de kinderopvangbranche is er sinds 2024 een belangrijke verandering op het gebied van arbeidsvoorwaarden: het invoeren van maatwerkverlof voor menstruatie- en overgangsklachten. Deze regeling is opgenomen in de cao Kinderopvang en biedt werknemers een nieuwe manier om te rekenen met gezondheidsproblemen die hun inzetbaarheid op het werk beïnvloeden. Het is een stap in de richting van meer flexibiliteit, medische privacy en betere ondersteuning van werknemers die last hebben van lichamelijke klachten.

In dit artikel worden de belangrijkste aspecten van deze maatwerkregeling besproken, inclusief hoe werknemers gebruik kunnen maken ervan, wat de verantwoordelijkheid van werkgevers is en waarom deze maatregel van belang is binnen de kinderopvangsector.

Wat is maatwerkverlof bij menstruatie- en overgangsklachten?

In tegenstelling tot vaste verlofregelingen zoals vakantie of ziekteverlof, is maatwerkverlof voor menstruatie- en overgangsklachten geen standaardverlof dat automatisch toepasbaar is. Het betreft een flexibele oplossing die op maat gemaakt kan worden voor werknemers die last hebben van klachten die hun inzetbaarheid op de werkvloer beïnvloeden.

De cao Kinderopvang biedt werknemers die klachten ervaren door menstruatie of de menopauze de mogelijkheid om een maatwerkoplossing aan te vragen. Deze oplossing wordt bepaald in overleg tussen de werknemer en de werkgever. Het doel is om te zorgen dat de werknemer haar contracturen kan uitvoeren, terwijl tegelijkertijd rekening wordt gehouden met de beperkingen die ze ervaart.

Het maatwerk kan bijvoorbeeld inhouden dat een werknemer voor een bepaalde periode minder uren werkt, of dat bepaalde taken worden aangepast. De exacte vorm van het maatwerkvarieert per situatie en wordt daarom afgesproken in overleg.

Inzetbaarheid en medische privacy

Een belangrijk aspect van deze regeling is de nadruk op medische privacy. Werknemers hoeven niet te vertellen waarom ze een maatwerkverlof aanvragen of hoe ernstig hun klachten zijn. Ze hoeven alleen aan te geven dat ze gebruik willen maken van de maatwerkregeling. Werkgevers mogen geen vragen stellen over de oorzaak van de klachten, tenzij er sprake is van een medische verklaring die nodig is voor het bepalen van het maatwerk.

Een bedrijfsarts kan wel contact opnemen met de werknemer om meer informatie te krijgen, maar de antwoorden die de werknemer geeft mogen niet doorgegeven worden aan de werkgever. Dit is bedoeld om ervoor te zorgen dat werknemers zich niet gedwongen voelen om persoonlijke medische informatie te delen.

Beschikbaarstelling van menstruatieproducten

Buiten het maatwerkverlof bevat de cao Kinderopvang ook een regeling over de beschikbaarstelling van menstruatieproducten. In Nederland is het probleem van menstruatie-armoede bekendgemaakt, waarbij werknemers niet altijd in staat zijn om menstruatieproducten te betalen. De cao-partijen roepen daarom werkgevers op om gratis menstruatieproducten beschikbaar te stellen op de werkvloer.

Dit is een maatregel die niet alleen gezondheidsproblemen ondersteunt, maar ook draagt bij aan een betere werkomgeving en medische hygiëne. Het zorgt er bovendien voor dat werknemers zich niet in verlegenheid hoeven te verkeren als ze menstruatieproducten nodig hebben.

Verschil met ziekteverlof

Het maatwerkverlof voor menstruatie- en overgangsklachten is niet hetzelfde als ziekteverlof. In Nederland is menstruatieverlof niet wettelijk geregeld, maar werknemers kunnen zich op de gebruikelijke wijze ziekmelden. Bij ziekte betaalt de werkgever minstens 70 procent van het loon door, maar er kunnen wachtdagen zijn waarop de werkgever geen loon doorbetaalt. Dit geldt ook voor menstruatieklachten.

Het maatwerkverlof biedt een alternatief voor werknemers die liever niet ziek willen melden, maar toch niet in staat zijn om hun volledige werkdag te doorwerken. Het maatwerk kan bijvoorbeeld inhouden dat een werknemer voor een bepaalde periode minder uren werkt, of dat bepaalde taken worden aangepast. De exacte vorm van het maatwerkvarieert per situatie en wordt daarom afgesproken in overleg.

Toepassing in de praktijk

De regeling is vooral gericht op werknemers die onder de cao Kinderopvang vallen en die klachten ervaren die hun inzetbaarheid op het werk beïnvloeden. Het betreft bijvoorbeeld zware menstruatiepijn, spanningen of klachten die optreden tijdens de menopauze. Deze klachten kunnen leiden tot vermoeidheid, hoofdpijn of andere lichamelijke beperkingen die het werken bemoeilijken.

De werknemers die gebruik maken van de maatwerkregeling moeten aangeven dat ze klachten ervaren die hun inzetbaarheid beïnvloeden. De werkgever en de werknemer maken dan maatwerkafspraken om zowel de contracturen te kunnen uitvoeren als rekening te houden met de beperkingen.

Waarom is deze regeling belangrijk?

De invoering van maatwerkverlof bij menstruatie- en overgangsklachten in de cao Kinderopvang is een belangrijke stap in de richting van meer flexibiliteit en medische ondersteuning voor werknemers. In de kinderopvangsector werken veel vrouwen, en een aanzienlijk deel ervan heeft last van menstruatie- of overgangsproblemen. Deze klachten kunnen het werken aanzienlijk bemoeilijken, en het is daarom belangrijk dat er een regeling is die hierop ingaat.

De regeling draagt bij aan een betere werkomgeving en helpt om te voorkomen dat werknemers gedwongen worden om ziek te melden terwijl ze eigenlijk nog wel in staat zijn om te werken. Het zorgt ook voor meer medische privacy, omdat werknemers niet hoeven te vertellen waarom ze klachten ervaren.

Beperkingen en uitdagingen

Hoewel de maatwerkregeling een positieve stap is, zijn er ook beperkingen. Het maatwerk is geen vast verlof, maar een flexibele oplossing die afhankelijk is van de situatie en de bereidheid van zowel de werknemer als de werkgever om samen te werken. In sommige gevallen kan het moeilijk zijn om maatwerkafspraken te maken, bijvoorbeeld als de werkgever geen flexibiliteit heeft of als de klachten van de werknemer niet duidelijk zijn.

Daarnaast is menstruatieverlof in Nederland nog niet wettelijk geregeld, zoals in sommige andere landen. In Spanje bijvoorbeeld krijgen vrouwen met menstruatieklachten sinds februari 2023 elke maand drie tot vijf dagen verlof. In Nederland is het nog niet mogelijk om zoiets vast te leggen in de wet, maar er is wel onderzoek gaande naar de mogelijkheid om menstruatieverlof wettelijk te regelen.

Conclusie

De invoering van maatwerkverlof voor menstruatie- en overgangsklachten in de cao Kinderopvang is een belangrijke ontwikkeling in de kinderopvangsector. Het biedt werknemers een flexibele manier om te rekenen met klachten die hun inzetbaarheid op het werk beïnvloeden, zonder dat ze zich gedwongen voelen om ziek te melden. Bovendien draagt de regeling bij aan een betere werkomgeving en medische privacy.

Hoewel het maatwerk niet hetzelfde is als een vast verlof, is het toch een waardevolle oplossing die aansluit bij de behoeften van werknemers die last hebben van menstruatie- of overgangsproblemen. De regeling is een stap in de richting van meer flexibiliteit en ondersteuning voor werknemers in de kinderopvangsector.

Bronnen

1. Maatwerkverlof bij menstruatie- en overgangsklachten in cao’s
2. Maatwerkverlof voor menstruatie en overgang in sommige cao's
3. Jij en je werk: verlof bij rouw, menstruatie en overgang
4. Wijzigingen in de cao: menstruatie- en menopauzeverlof
5. Menstruatie, zwangerschap en overgang spelen rol bij zieke werknemsters
6. Regelingen voor voormalige peuterspeelzaalmedewerkers