Mannen in de kinderopvang: een schaars goed met potentieel

In Nederland is het aantal mannen dat werkt in de kinderopvang aanzienlijk lager dan dat van vrouwen. Slechts ongeveer 6 procent van de medewerkers in de kinderopvang is man, terwijl dit percentage in landen zoals Denemarken al tot 20 procent kan oplopen. De schaarste van mannelijke medewerkers in de kinderopvang is een vaststaand feit, maar het vraagt ook om reflectie: wat zijn de oorzaken van deze situatie, wat zijn de gevolgen, en wat zijn de kansen voor een diversere werkomgeving?

De huidige situatie

Het is geen nieuws dat mannen in de kinderopvang een schaars goed zijn. Zo’n 94 procent van de medewerkers in de kinderopvang is vrouw, en slechts 6 procent man. Deze cijfers zijn stabiel gebleven, en zelfs de afgelopen jaren is het aantal mannelijke werknemers verder gedaald. In 2015, vóór het misbruikdrama rond Robert M., werkten er nog ongeveer 900 mannen in de kinderopvang voor kinderen jonger dan 4 jaar. Sindsdien is dat aantal halver geworden. Vandaag de dag werken de meeste mannelijke medewerkers in de buitenschoolse opvang, waar ze zich wellicht minder beperkt voelen dan in de opvang voor jonge kinderen.

De schaarste van mannelijke medewerkers in de kinderopvang is een gevolg van meerdere factoren. Eén van de belangrijkste oorzaken is het negatieve beeld dat ouders en maatschappij soms hebben van mannen die met jonge kinderen werken. Ouders zijn niet altijd blij met de komst van een man in de kinderopvang, wat een duidelijke barrière vormt voor de integratie van mannen in de sector. Daarnaast zijn er ook vooroordelen binnen de sector zelf: mannen voelen zich soms ongemakkelijk of worden onwillekeurig beperkt in hun rol door het gedrag van ouders of collega’s.

De rol van mannen in de kinderopvang

Ondanks de schaarste, tonen verschillende onderzoeken dat mannen in de kinderopvang niet onderdoen voor vrouwen. Hoogleraar Ruben Fukkink stelt dat er geen aantoonbaar verschil is in de kwaliteit van de zorg die mannen of vrouwen bieden. Beide groepen doen het even goed, en kinderen geven aan dat ze zowel mannelijke als vrouwelijke leiders waarderen.

Wel zijn er bepaalde verschillen in benadering die mannen kunnen bieden. Danny Tomassen, een 34-jarige pedagogisch medewerker, benadrukt dat mannen vaak andere activiteiten bedenken en beter humor kunnen hanteren. Hij zegt ook dat kinderen soms meer openstaan voor stoeien of actieve spelletjes wanneer ze met een man te maken hebben. Dit brengt een waardevolle diversiteit met zich mee in de kinderopvang, waar het doel is om kinderen in hun ontwikkeling te ondersteun.

Bovendien benadrukt Gjalt Jellesma van BOinK dat mannen in de kinderopvang belangrijke rolmodellen zijn voor jongens, maar ook voor meisjes. Hij zegt dat gemengde teams beter functioneren, en dat het aanwezig zijn van mannen positieve dynamiek kan genereren in de werkomgeving. Als er één man in de sector is, kan dat de deur openen voor meer.

Vooroordelen en realiteit

De integratie van mannen in de kinderopvang wordt vaak tegengehouden door vooroordelen. Mannen voelen zich bijvoorbeeld vaak gedwongen om zich zachtaardiger te gedragen dan ze van nature doen, omdat ze bang zijn dat fysiek contact of zelfvertrouwen op de verkeerde manier worden geïnterpreteerd. Krista Okma, pedagoog, merkt op dat mannen zich vaak extra alert voelen bij het omgaan met kinderen. Ze vermijden fysiek contact of doen dingen zoals temperatuur opnemen liever in de aanwezigheid van een collega. Dit leidt tot een beladen sfeer, die niet ideaal is voor een functie die op zorg en vertrouwen gebaseerd is.

Een ander probleem is het stigma dat mannen gevaarlijk kunnen zijn voor kinderen. Hoewel incidenten zoals het bezit van kinderporno of seksueel misbruik in de aandacht staan, is het belangrijk om te beseffen dat deze situaties uitzonderingen zijn. Volgens Gjalt Jellesma is het onzin om te zeggen dat het gevaarlijk is om mannen in de kinderopvang te laten werken. Zoals hij benadrukt, gebeurt de meeste schadelijke dingen met kinderen in de thuissituatie, en toch zou niemand zeggen dat vaders of moeders uit de buurt moeten blijven.

De zedenzaak rond Robert M. heeft bijvoorbeeld een sterke impact gehad op de mannelijke medewerkers in de kinderopvang. Veel mannen zijn sindsdien extra voorzichtig geworden in hun gedrag en vermijden situaties waarin ze zich in het oog van ouders of collega’s kunnen bepalen. Dit heeft geleid tot een verder vermindering van het aantal mannen in de sector, omdat het werken in de kinderopvang soms te belastend wordt geacht.

Initiatieven en toekomstperspectieven

Er zijn wel initiatieven om de positie van mannen in de kinderopvang te verbeteren. Zo wil Geert van Thull van KomKids de deur openstellen voor mannen. Hij benadrukt dat kinderen mannen nodig hebben als rolmodel en dat gemengde teams beter functioneren. Hij gelooft dat als één man in een team is, er snel meer zullen volgen.

Danny Tomassen benadrukt ook dat de kinderopvang een plek moet worden waar zowel mannen als vrouwen zich op hun gemak voelen. Hij zegt dat het voorbeeld van vaders en moeders in de opvoeding belangrijk is, en dat de kinderopvang een spiegel van de maatschappij zou moeten zijn. In de kinderopvang zijn we continu bezig met het tonen van voorbeeldgedrag en ontwikkeling, en hij benadrukt dat mannen een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan deze processen.

Ook zijn er maatregelen genomen om de veiligheid en professionaliteit van medewerkers te verhogen. De kinderopvang is tegenwoordig transparanter dan ooit, met onder andere screening, strenge aannaamprocedures, en een vierogenbeleid. Deze maatregelen zijn bedoeld om vertrouwen te bieden aan ouders en om het risico op incidenten te verkleinen. Fukkink benadrukt dat de man in de kinderopvang de meest onderzochte man is, wat aantoont dat er een duidelijke focus is op de veiligheid van kinderen.

Conclusie

Mannen in de kinderopvang zijn momenteel een schaars goed, maar hun aanwezigheid kan een waardevolle aanvulling zijn op de huidige werkomgeving. Ondanks vooroordelen en incidenten die soms in de aandacht staan, tonen studies aan dat mannen even goed als vrouwen kunnen functioneren in de kinderopvang. Bovendien brengen ze een andere aanpak en persoonlijkheid met zich mee, wat voor de kinderen een rijke en diversere ervaring kan opleveren.

Het integreren van mannen in de kinderopvang vraagt om een open blik en een bereidheid om vooroordelen los te laten. Ouders, medewerkers en instellingen moeten samen werken om een omgeving te creëren waarin mannen zich op hun gemak voelen, en waar kinderen profiteren van een diversere aanpak in de opvang. Het is belangrijk om te erkennen dat kinderen van alle leiders profiteren, ongeacht hun geslacht, en dat mannen een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan de kinderopvangsector.

Bronnen

1. Schaarste aan mannen in de kinderopvang. Ouders moeten mannen meer gaan accepteren
2. Nauwelijks mannen in de Nederlandse kinderopvang
3. Mannen in kinderdagverblijven zijn een zeldzaamheid
4. Mannen in de kinderopvang: Danny Tomassen
5. Mannen in de kinderopvang: voor hun rol is meer ruimte nodig
6. Mannen steeds zeldzamer in de kinderopvang
7. Te weinig mannen in de kinderopvang