Kinderopvang als fundamentele basis voor kinderontwikkeling en toekomstgerichte samenwerking

De rol van kinderopvang in de Nederlandse maatschappij is in de afgelopen jaren steeds meer veranderd. Wat ooit vooral werd gezien als een hulpmiddel voor werkende ouders, wordt nu steeds vaker gezien als een essentieel onderdeel van de ontwikkeling van jonge kinderen. In de context van veranderende maatschappelijke en politieke omstandigheden is er behoefte aan een toekomstgerichte aanpak van kinderopvang, die niet alleen gericht is op beschikbaarheid en toegankelijkheid, maar ook op kwaliteit en het stimuleren van co-creatie tussen stakeholders.

In dit artikel worden de kernideeën en aanbevelingen uit de transitie-agenda ‘Fundament voor de toekomst’ besproken, evenals de huidige ontwikkelingen in de financiering en inrichting van kinderopvang. Bovendien wordt ingegaan op de uitdagingen en kansen die zich voordoen bij de transitie naar een toekomstgerichte kinderopvangsector.

Kinderopvang als fundamentele ondersteuning voor kinderontwikkeling

Volgens de transitie-agenda ‘Fundament voor de toekomst’, die is opgesteld door DRIFT in samenwerking met professionals uit de kinderopvangsector, moet kinderopvang niet langer alleen worden gezien als een ondersteuning voor werkende ouders. De agenda benadrukt dat kinderopvang een belangrijke rol speelt in de vroegkindelijke ontwikkeling van kinderen en daarom toegankelijk moet zijn voor alle kinderen, ongeacht de omstandigheden van hun ouders.

De agenda benadrukt het belang van vroegtijdige signalering en interventie bij kinderen die mogelijkerwijs achterstand lopen. Kinderen die niet naar de kinderopvang gaan, kunnen pas in beeld komen als ze de basisschool bereiken. Dit betekent dat kinderopvang niet alleen een ondersteunende rol speelt, maar ook een preventieve functie kan vervullen.

Co-creatie als essentieel element van de toekomstige kinderopvang

Een van de kernprincipes van de agenda is co-creatie. Dit betekent dat het beleid en de uitvoering van kinderopvang niet alleen door de overheid of de sector worden geregeld, maar dat stakeholders zoals ouders, professionals en beleidsmakers samenwerken om een toekomstgerichte aanpak te ontwikkelen.

De agenda benadrukt dat het proces van co-creatie niet alleen leidt tot betere beleidsvorming, maar ook tot een sterke betrokkenheid van de betrokken partijen. Tijdens de lancering van de agenda in Madurodam kwamen vertegenwoordigers van de sector, beleidsmakers en andere stakeholders bijeen om samen te kijken naar de toekomst van de kinderopvang. De nadruk lag op het delen van ideeën en het uitwerken van concrete stappen voor een gemeenschappelijke visie.

Toekomstgerichte uitdagingen: financiering en kwaliteit

De overgang naar een toekomstgericht kinderopvangstelsel brengt ook een aantal uitdagingen met zich mee, vooral op het gebied van financiering en kwaliteit. Een belangrijk element van de huidige stelselherziening is de invoering van een nieuwe financieringsregeling. Hierbij gaat het om een vergoeding voor kinderopvang (VKO), die direct aan de kinderopvangorganisatie wordt uitbetaald in plaats van aan de ouders.

Dit nieuwe stelsel wil ervoor zorgen dat werkende ouders ongeacht hun inkomen een vergoeding ontvangen voor kinderopvangkosten. In de praktijk blijkt echter dat de invoering van deze regeling uitgesteld moet worden vanwege complexe systemen en onvoldoende voorbereiding. De overheid streeft ernaar om het wetsvoorstel voor de stelselherziening in de zomer van 2024 te publiceren, maar de invoering per 2025 lijkt momenteel niet haalbaar.

Inrichting en kwaliteit van kinderopvang

Een andere kernaandachtspunt is de kwaliteit van de kinderopvang. De agenda benadrukt dat de nadruk moet liggen op kwaliteit in plaats van alleen op beschikbaarheid en prijs. Dit betekent dat er aandacht moet zijn voor de omgeving waarin kinderen zich bevinden, het aantal kinderen per medewerker en de persoonlijke aandacht die elk kind krijgt.

In 2025 zullen er veranderingen plaatsvinden in de inrichting van kinderopvanglocaties. De nadruk ligt op het creëren van een veilige en stimulerende omgeving voor kinderen. Hierbij wordt meer aandacht besteed aan het aantal kinderen per medewerker, wat kan leiden tot kleinere groepen en meer persoonlijke aandacht. Ook wordt er meer toezicht gehouden op de veiligheid en het welzijn van kinderen.

Samenwerking tussen kinderopvang en onderwijs

Een andere kernaandachtspunt is de samenwerking tussen kinderopvang en onderwijs. De agenda benadrukt dat het pedagogisch-educatieve ecosysteem van kinderen en jongeren een belangrijke rol speelt in hun ontwikkeling. Het idee is dat kinderopvang niet alleen los van het onderwijs moet functioneren, maar dat er een samenhangende aanpak moet komen.

In de praktijk betekent dit dat er samenwerking moet zijn tussen kinderopvangorganisaties, basisscholen en andere partijen die betrokken zijn bij de ontwikkeling van kinderen. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot een betere overdracht van informatie over kinderen, zoals hun ontwikkelingsniveau, behoeften en mogelijke problemen.

Uitdagingen op het gebied van personeel en politieke besluitvorming

De agenda benadrukt ook dat er uitdagingen zijn op het gebied van personeel en politieke besluitvorming. De kinderopvangsector worstelt met personeelstekorten, die worden verergert door de huidige omstandigheden. Dit maakt het moeilijker om aan de eisen van een toekomstgerichte kinderopvang te voldoen.

Daarnaast blijkt uit de analyse dat er onzekerheid heerst over de toekomstige financiering van kinderopvang. De agenda benadrukt dat het belangrijk is dat de sector zelf een duidelijke visie ontwikkelt en dat er een gezamenlijke lobby wordt opgebouwd. Dit kan helpen om politieke besluitvorming te versnellen en om een helder tijdspad te creëren.

Conclusie

De agenda ‘Fundament voor de toekomst’ benadrukt dat kinderopvang een essentieel onderdeel is van de vroegkindelijke ontwikkeling en dat het niet alleen bedoeld is als ondersteuning voor werkende ouders. De agenda stelt een aantal concrete aanbevelingen voor aan beleidsmakers en bestuurders, zoals het verleggen van de nadruk van beschikbaarheid en prijs naar kwaliteit en toegankelijkheid.

De agenda benadrukt ook het belang van co-creatie, samenwerking en een toekomstgerichte aanpak. Bovendien worden uitdagingen besproken, zoals de huidige financieringsregeling, de kwaliteit van de kinderopvang en de samenwerking tussen kinderopvang en onderwijs.

De transitie naar een toekomstgerichte kinderopvangsector is een complexe taak, maar het is ook een kans om te zorgen voor een betere toekomst voor kinderen en jongeren in Nederland.

Bronnen

1. Fundament voor de toekomst – een transitie-agenda voor de kinderopvang
2. Co-creatie in Madurodam bij Fundament voor de toekomst
3. Toekomst van de kinderopvang in het pedagogisch-educatieve ecosysteem
4. Zorgvuldige invoering nieuw kinderopvangstelsel
5. Toekomst van kinderopvangtoeslag onduidelijk
6. Dialoogavond over de toekomst van onderwijs en kinderopvang in Someren
7. Wat verandert er aan de kinderopvang in 2025?