Co-ouderschap en Jonge Kinderen: Een Overzicht voor Ouders

Het organiseren van het ouderschap na een scheiding is een complexe taak, vooral als er jonge kinderen bij betrokken zijn. Co-ouderschap, waarbij beide ouders gezamenlijk de zorg en opvoeding van hun kind(eren) delen, is een veelvoorkomende vorm. Meer dan 90 procent van de ouders behoudt na een scheiding gezamenlijk ouderlijk gezag, wat betekent dat beide ouders beslissingen mogen nemen over hun kind. Dit artikel biedt een overzicht van co-ouderschap, met speciale aandacht voor kinderen in de leeftijd van twee jaar en jonger, gebaseerd op beschikbare informatie.

Verschillende Vormen van Co-ouderschap

Er zijn verschillende manieren om co-ouderschap te organiseren. Binnen een zorgregeling kan de verdeling van de zorg- en opvoedtaken variëren, van een gelijke verdeling (50/50) tot een minder gelijke verdeling, bijvoorbeeld 70/30. Een zorgregeling met een ongeveer gelijke verdeling wordt specifiek co-ouderschap genoemd. Wanneer één van de ouders het gezag heeft, is er sprake van een omgangsregeling voor de ouder die geen gezag heeft, waarin staat hoe vaak deze ouder het kind ziet.

Er bestaan twee hoofdtypen co-ouderschap: coöperatief en parallel ouderschap. Coöperatief ouderschap kenmerkt zich door regelmatige communicatie, gezamenlijke besluitvorming en het onderhouden van een gezamenlijke band met het kind. Parallel ouderschap daarentegen, houdt minimale communicatie en afstemming tussen ouders in, maar behoudt wel een gelijke verdeling van de zorgtaken.

Zorgregelingen voor Zeer Jonge Kinderen (0-2 jaar)

Bij (zeer) jonge kinderen, zoals baby’s en peuters, is het uitgangspunt dat contactmomenten tussen het kind en de niet-inwonende ouder frequent en kort dienen te zijn. Er wordt geen vast ‘model’ of urennorm gehanteerd, omdat dit per geval kan verschillen. De moeder wordt vaak gezien als de primaire hechtingsfiguur, en het is belangrijk dat het kind frequente, doch korte contactmomenten met de vader heeft. Dit kan helpen voorkomen dat een kind, zodra het ouder wordt, op een bepaald moment geen omgang meer wenst met een van de ouders.

Een absentie van de vader gedurende langere tijd, bijvoorbeeld drie weken, zou gecompenseerd moeten worden met een kortere periode van contact, en niet met een langere. Dit is vooral belangrijk als de primaire hechtingsfiguur afwezig is. Over het algemeen kan de vader bij jonge kinderen aanspraak maken op enkele contacturen per week van ten hoogste een paar uur. Pas als het kind ouder wordt, is het mogelijk dat het bij de vader kan overnachten.

Hechting en de Belangrijkheid van Beide Ouders

In de eerste drie levensjaren legt een kind de basis voor hechting, wat een veilig en geborgen gevoel geeft en essentieel is voor latere relaties. Een stabiele en harmonische relatie waarin de ouder sensitief en responsief reageert op de behoeften van het kind, is cruciaal voor een veilige hechting. Uit onderzoek blijkt dat het in het belang van een kind is als beide ouders betrokken zijn bij de dagelijkse verzorging en opvoeding.

Praktische Overwegingen en Afspraken

Het opstellen van een ouderschapsplan is wettelijk verplicht voor ouders die willen scheiden en kinderen hebben die jonger zijn dan 18 jaar. Dit plan bevat een zorgregeling of een omgangsregeling. Bij het maken van afspraken is het belangrijk om de volgende punten te overwegen:

• Roosterafspraken en verdeling van tijd: Hoe wordt de tijd tussen de ouders verdeeld?
• Woonafstand: Wat is de maximale afstand tussen de huizen van de ouders?
• Taakverdeling en communicatie: Wie doet wat en hoe wordt er gecommuniceerd?
• Afspraken over verjaardagen, vakanties en regels: Hoe worden speciale gelegenheden en dagelijkse regels geregeld?
• Financiën: Wie betaalt wat en hoe worden de kosten verdeeld?

Het is belangrijk om te onthouden dat co-ouderschap niet wettelijk vastgelegd is, en de regeling dus in principe niets te maken heeft met het ouderlijk gezag of de alimentatie.

Financiële Aspecten van Co-ouderschap

Bij co-ouderschap worden de kosten voor een kind verdeeld over twee huishoudens, wat kan leiden tot hogere totale kosten omdat sommige kosten dubbel gemaakt worden, zoals huur of hypotheek. Het is belangrijk om van tevoren af te spreken welke kosten verdeeld worden en welke niet. Kosten zoals vakanties en uitstapjes kunnen het beste buiten de verdeling gehouden worden.

Er zijn verschillende manieren om de te verdelen kosten te verdelen:

• Naar draagkracht: De ouder die het meest verdient betaalt meer.
• Naar het aantal dagen dat het kind in elk huishouden verblijft: Een vast bedrag per periode wordt verrekend.
• Gelijkwaardig: Beide ouders betalen de helft van de kosten.

Toeslagen en Co-ouderschap

Co-ouderschap heeft gevolgen voor verschillende toeslagen, zoals huurtoeslag, kinderopvangtoeslag en het kindgebonden budget. Voor de huurtoeslag kan een kind maar bij één ouder zijn ingeschreven, maar de andere ouder kan het kind wel meetellen bij de aanvraag. Voor de kinderopvangtoeslag geldt dat u toeslag kunt krijgen voor de opvanguren die u zelf betaalt, ongeacht waar het kind is ingeschreven. Als beide ouders een deel van de opvangkosten betalen, kunnen ze samen voor maximaal 230 uur per kind per maand toeslag krijgen, waarbij elke ouder voor zijn eigen deel toeslag ontvangt.

Communicatie en Geschillen

Communicatie is essentieel bij co-ouderschap. Als communicatie niet mogelijk is, kan een onafhankelijke derde persoon, zoals een mediator, betrokken worden om het contact tussen ouders te ondersteunen en te helpen bij het maken van afspraken. Als ouders er onderling niet uitkomen, kan de rechtbank een omgangsregeling vaststellen, eventueel via een kort geding. Het is echter belangrijk te onthouden dat het definitief vaststellen van een omgangsregeling maanden kan duren.

Wat te doen bij Problemen?

Als u en uw (ex-)partner niet tot een geschikte zorgregeling kunnen komen, is het raadzaam om professionele hulp in te schakelen, bijvoorbeeld van een mediator of advocaat. De rechter kan op verzoek van één van beide ouders een voorlopige zorgregeling vaststellen.

Conclusie

Co-ouderschap kan een succesvolle manier zijn om het ouderschap na een scheiding te organiseren, mits er goede afspraken worden gemaakt en er open communicatie is tussen de ouders. Voor jonge kinderen is het belangrijk dat contactmomenten met beide ouders frequent en kort zijn, en dat de primaire hechtingsfiguur centraal blijft staan. Het is essentieel om het welzijn van het kind voorop te stellen en te streven naar een stabiele en harmonische omgeving, ondanks de veranderde gezinsomstandigheden. Het ouderschapsplan is hierbij een cruciaal instrument.

Bronnen

1. NJi
2. Nibud
3. Belastingdienst
4. Appelman Advocaten
5. De Boer Advocaten
6. JMouders