Kinderopvang in Beilen: Aanbod, Professionals en Belangrijke Waarden
juli 16, 2025
De komst van gratis kinderopvang in Nederland is al geruime tijd onderwerp van politieke en maatschappelijke discussie. Het kabinet had in eerste instantie gepland om vanaf 2025 bijna gratis kinderopvang beschikbaar te maken voor alle werkende ouders, doch dit plan is in april 2023 met twee jaar uitgesteld naar 2027. Deze vertraging heeft zowel ouders als kinderopvanginstellingen in de onzekerheid achtergelaten. In dit artikel bespreken we de huidige situatie, de redenen achter het uitstel, mogelijke toekomstige scenario’s, en wat andere landen als Zweden en het Verenigd Koninkrijk kunnen leren.
Huidige situatie en uitstel van gratis kinderopvang
In april 2023 maakte minister Karien van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) bekend dat de geplande stelselherziening van de kinderopvang met twee jaar wordt uitgesteld. Dit betekent dat de plannen voor bijna gratis kinderopvang niet in 2025, maar pas in 2027 zullen worden ingevoerd. De reden achter dit uitstel is niet louter politiek, maar heeft te maken met praktische uitvoeringsproblemen, zoals het personeelstekort in de sector. Kinderopvangorganisaties vrezen dat de vraag naar opvang toeneemt als de diensten gratis worden, terwijl er al nu moeite is met het aantrekken en vasthouden van medewerkers.
De overheid wil graag een systeem introduceren waarbij de kosten van de kinderopvang voor werkende ouders grotendeels of volledig worden vergoed. In de huidige plannen zou dit leiden tot de verdwijning van de kinderopvangtoeslag (KOT) en een nieuwe vergoedingssysteem, de vergoeding kinderopvang (VKO). Deze maatregel wordt gezien als een manier om de arbeidsparticipatie van ouders te verhogen, omdat kinderopvang een belangrijk obstakel vormt voor vrouwen die hun carrière willen voortzetten na de geboorte van hun kind.
Toch plaatste het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) vraagtekens bij het effect van dit plan. Volgens de SCP kan het juist leiden tot een groter inkomensverschil tussen rijke en arme gezinnen, omdat hogere inkomens minder gevoelig zijn voor veranderingen in de kosten van kinderopvang.
Redenen voor het uitstel
Het uitstel is niet alleen bedoeld als een tijdelijke oplossing, maar als een manier om de complexiteit van de geplande stelselherziening beter te beoordelen. Een van de belangrijkste redenen is het personeelstekort in de kinderopvangsector. Veel kinderopvanginstellingen worstelen al met het vinden van voldoende medewerkers. Het uitstel geeft de sector meer tijd om zich voor te bereiden op een eventuele toename van de vraag naar opvangdiensten.
Daarnaast is er sprake van onzekerheid over de uitvoerbaarheid van het geplande systeem. Het nieuwe model vereist grote aanpassingen in systemen zowel bij de uitvoerders als bij de kinderopvangorganisaties. Dit betekent dat er extra tijd nodig is om technische en logistieke problemen op te lossen.
Econoom Thomas van Huizen benadrukt dat het huidige plan niet het beste plan is. Volgens hem is er ruimte voor verbetering, bijvoorbeeld door te beginnen met een kleinere, schaalbare oplossing zoals twee dagen gratis opvang per week voor alle kinderen vanaf twee jaar. Dit zou het mogelijk maken om de kinderopvang voor alle kinderen toegankelijker te maken zonder direct tot een onbetaalbaar systeem te komen.
Internationale vergelijkingen
Nederland is niet het enige land dat overweegt om kinderopvang beschikbaar te maken voor alle kinderen, ongeacht de inkomensstatus van de ouders. In landen als Zweden, het Verenigd Koninkrijk en Denemarken is gratis of grotendeels vergoed kinderopvang al jaren standaard.
In Zweden hebben kinderen van drie tot vijf jaar recht op minimaal 15 uur per week gratis voorschoolse opvang. Buiten deze uren betalen ouders een inkomensafhankelijke bijdrage. Deze bijdrage wordt iets lager bij het tweede of derde kind, en mag in totaal nooit meer dan drie procent van het huishoudensinkomen beslaan.
In het Verenigd Koninkrijk is gratis voorschoolse opvang beschikbaar sinds 2010. Voor het aanbod van 15 uur per week (of 30 uur voor specifieke doelgroepen) is geen eigen bijdrage nodig, omdat de overheid deze uren bekostigt. Echter, ook hier betalen ouders naast deze uren nog wel een aanzienlijk deel van de kosten, zelfs als ze in aanmerking komen voor heffingskortingen of kinderopvangcheques.
In Denemarken is het systeem iets anders. Ouders die gebruikmaken van publieke opvang betalen maximaal 25 procent van de variabele kosten zoals personeelskosten. De huisvestingskosten, die per stad kunnen verschillen, worden niet aan de ouders in rekening gebracht.
Deze landen tonen aan dat het mogelijk is om kinderopvang beschikbaar te maken voor alle kinderen, maar dat het tegelijkertijd ook vereist dat het systeem goed georganiseerd is, zowel qua financiering als qua personeel en logistiek. De vraag is of Nederland er klaar voor is om dit soort modellen te overnemen.
Invloed op kinderen en ouders
Hoewel het doel van bijna gratis kinderopvang is om ouders in staat te stellen langer en voller te werken, zijn er ook mogelijke effecten op de kinderen. De discussie over de toegankelijkheid van de kinderopvang in Nederland is vaak zwart-wit gevoerd: of je houdt vast aan de arbeidseis voor ouders, of je stelt de opvang bijna gratis open voor alle kinderen, wat op lange termijn onbetaalbaar kan worden.
Een van de voordelen van toegankelijke kinderopvang is dat kinderen uit minder gunstige sociale achtergronden meer kans krijgen om een betere start in het leven te maken. In Nederland is de huidige situatie zo ingesteld dat kinderen van niet-werkende ouders minder toegang hebben tot kinderopvang, wat kan leiden tot een versterking van armoede in latere generaties. D66 stelt dat ieder kind tot en met vier jaar vier dagen per week gratis naar de kinderopvang moet kunnen, zodat ouders de zorgtaken eerlijker kunnen verdelen en kinderen gelijke kansen krijgen.
Toch zijn er ook twijfels over het effect van kinderopvang op jonge kinderen. Wetenschappelijke studies wijzen uit dat kinderopvang niet altijd positief uitpakt, vooral bij jongere kinderen. Het is daarom belangrijk om ervoor te zorgen dat de kwaliteit van de opvang hoog is, en dat kinderen voldoende persoonlijke aandacht krijgen.
Toekomstige scenario’s en uitdagingen
De toekomst van kinderopvang in Nederland blijft onzeker, vooral nu de stelselherziening is uitgesteld. De sector worstelt met het ontbreken van een helder tijdspad en met politieke onzekerheid. De verkiezingen van 2023 en het formatieproces hebben opnieuw discussies op gang gebracht over de vraag of bijna gratis kinderopvang wel gewenst is, en of het een investering is die de moeite waard is.
Een mogelijke toekomstige scenario is dat het kabinet in 2027 een volledig nieuw model introduceert, waarbij kinderopvang beschikbaar is voor alle kinderen, ongeacht de inkomensstatus van de ouders. Dit zou erbij kunnen leiden dat de kinderopvangtoeslag verdwijnt en wordt vervangen door een directe vergoeding aan de kinderopvanginstellingen. Dit zou zowel voor ouders als voor de sector voordelen kunnen bieden, maar vereist ook een sterke organisatie en voldoende financiële middelen.
Een alternatieve optie is een stapsgewijze aanpak, zoals voorgesteld door econoom Thomas van Huizen. Deze aanpak zou bijvoorbeeld kunnen beginnen met twee dagen gratis kinderopvang voor alle kinderen vanaf twee jaar. Dit zou het mogelijk maken om de opvang voor alle kinderen toegankelijker te maken zonder direct tot een onbetaalbaar systeem te komen.
Conclusie
De komst van bijna gratis kinderopvang in Nederland blijft op dit moment een onzeker onderwerp. Het kabinet had gepland om dit systeem in 2025 in te voeren, doch dat plan is met twee jaar uitgesteld. De redenen achter het uitstel zijn vooral praktisch van aard, zoals het personeelstekort en de complexiteit van het geplande systeem. Hoewel de overheid erop aandringt dat het uitstel geen bezuinigingsmaatregel is, roept het wel vragen op over de toekomst van kinderopvang in Nederland.
Internationale landen zoals Zweden en het Verenigd Koninkrijk tonen aan dat het mogelijk is om kinderopvang beschikbaar te maken voor alle kinderen, maar dat dit vereist dat het systeem goed is georganiseerd en betaalbaar. In Nederland is er nog veel discussie over de vraag of bijna gratis kinderopvang wel het juiste antwoord is op de huidige uitdagingen op de arbeidsmarkt en in de kinderopvangsector.
De toekomst van kinderopvang in Nederland hangt af van politieke beslissingen, maatschappelijke voorkeuren en de mogelijkheden van de sector zelf. Wat duidelijk is, is dat er behoefte is aan een helder plan, met een realistische tijdslijn en voldoende middelen, zodat zowel ouders als kinderen baat hebben bij een toegankelijk en goed functionerend kinderopvangsysteem.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
