Kinderen in de kinderopvang leren en ontwikkelen door buitenspelen
juli 16, 2025
Emotionele veiligheid staat centraal in de kinderopvang en vormt de basis voor een kinds welbevinden en persoonlijke ontwikkeling. In huidige maatschappelijke omstandigheden, waarin ook vluchtelingenkinderen een rol spelen, is het belang van emotionele veiligheid nogmaals benadrukt. Voor zowel kinderen uit eigen land als kinderen uit andere culturele achtergronden is het belangrijk dat ze zich veilig, geborgen en begrepen voelen in de opvangomgeving. In dit artikel wordt ingegaan op de betekenis van emotionele veiligheid in de kinderopvang, de manieren waarop deze veiligheid kan worden gewaarborgd, en de rol van pedagogisch medewerkers en instellingen in het creëren van een gunstige ontwikkelingsomgeving.
Wat is emotionele veiligheid?
Emotionele veiligheid houdt in dat een kind zich prettig en op zijn gemak voelt in de omgeving waarin het zich bevindt. Dit betekent dat het kind zich geborgen, begrepen en gesteund voelt door de opvangers en andere kinderen. Emotionele veiligheid is niet alleen gericht op het voorkomen van angst of stress, maar ook op het bevorderen van vertrouwen, betrokkenheid en betekenisvolle interacties. In pedagogische contexten wordt emotionele veiligheid vaak aangeduid als een kernaspect van welbevinden en een voorwaarde voor leren en groeien.
Volgens het pedagogisch beleidsplan van Flow Kinderopvang is het bieden van emotionele veiligheid de belangrijkste pedagogische doelstelling. Hierbij is het belangrijk dat kinderen leren omgaan met hun dagelijkse ritme, met andere kinderen, met spel en met groepsinteracties. Niet alleen gesproken taal, maar ook klanken en gebaren spelen een rol in het begrijpen van elkaar en het opbouwen van vertrouwen.
Het belang van emotionele veiligheid voor kinderontwikkeling
Een kind dat zich veilig en geborgen voelt, heeft ruimte om verder te kijken naar de wereld om zich heen. Vanuit deze emotionele veiligheid kan het kind uitdagingen aan, nieuwe ervaringen opdoen en zich spelenderwijs ontwikkelen. Emotionele veiligheid draagt bij aan het ontwikkelen van een goed zelfbeeld en een positieve relatie met anderen. In de kinderopvang wordt deze veiligheid ondersteund door het creëren van een omgeving waarin kinderen zich kunnen ontplooien en waarin hun behoeftes en betrokkenheid centraal staan.
In de praktijk betekent dit dat pedagogisch medewerkers aandacht besteden aan het individuele ritme van kinderen, hun gevoelens, hun interacties en hun spel. Deze benadering is ervaringsgericht en is onderdeel van een ontwikkelings- en procesgerichte aanpak zoals ‘Leuven’. Hierbij ligt de nadruk op het welbevinden en de betrokkenheid van kinderen. Een kind dat zich goed voelt en betrokken is bij activiteiten, heeft een grotere kans op een natuurlijke en positieve ontwikkeling.
Emotionele veiligheid in de praktijk van de kinderopvang
In de praktijk van kinderopvang wordt emotionele veiligheid verwezen naar als een kernaspect van verantwoorde kinderopvang. Zoals aangegeven in de beleidsregels en wetten rond kinderopvang (zoals de Wet kinderopvang, artikel 1.56b), is het een verplichting voor gastouders en instellingen om emotionele veiligheid te waarborgen. Dit geldt zowel voor beroepsopvang als voor gastouderopvang. Het pedagogisch beleidsplan moet in duidelijke en observeerbare termen aangeven hoe emotionele veiligheid wordt gewaarborgd, hoe kinderen in staat worden gesteld tot het ontwikkelen van sociale competenties, en hoe normen en waarden worden overgedragen.
Voor gastouderopvang zijn er specifieke regelgeving en beleidsrichtlijnen die dit benadrukken. Zo is er bijvoorbeeld een verplichting om kinderen de ruimte te geven tot persoonlijke en sociale competentie. Ook wordt benadrukt dat de overdracht van normen en waarden een essentieel onderdeel is van de opvang. Deze doelen zijn vastgelegd in het pedagogisch beleidsplan en worden daadwerkelijk toegepast in de dagelijkse praktijk.
De rol van pedagogisch medewerkers
Pedagogisch medewerkers spelen een centrale rol in het bieden van emotionele veiligheid. Zij zijn verantwoordelijk voor het creëren van een warme en begripvolle omgeving waarin kinderen zich kunnen ontwikkelen. In veel kinderopvanginstellingen zijn er specifieke opdrachten voor medewerkers, zoals het ontwikkelen van een relatie met elk kind. In de babygroepen zijn medewerkers vaak aanvullend opgeleid tot babyspecialist. Deze specialisten hebben het totaalpakket aan competenties om de behoeften van iedere individuele baby te onderzoeken en hier het pedagogisch handelen op af te stemmen.
Bijvoorbeeld, in de praktijk van Flow Kinderopvang heeft elk kind een vaste mentor. Dit is een pedagogisch medewerker van de eigen groep die de ontwikkeling van het kind aandachtig volgt. Tijdens het intakegesprek wordt ouders duidelijk gemaakt wie de mentor van het kind wordt. Mocht het kind tussentijds een andere mentor krijgen, zoals bij verhuizing naar een hogere groep, dan worden ouders tijdig geïnformeerd. Deze relatie van vertrouwen is essentieel voor het creëren van emotionele veiligheid.
Emotionele veiligheid in de context van vluchtelingenkinderen
Het bieden van emotionele veiligheid is in de huidige maatschappelijke context nogmaals benadrukt, met name in de opvang van vluchtelingenkinderen. Deze kinderen komen vaak uit omstandigheden van oorlog, onzekerheid en trauma. Het is dan ook van het grootste belang dat zij zich veilig en begrepen voelen in de opvangomgeving. Volgens de beschikbare informatie is het werken aan ieders welbevinden in de kinderopvang een flinke uitdaging, maar ook een essentieel aspect van de zorg voor deze kinderen.
Instellingen en pedagogisch medewerkers moeten extra aandacht besteden aan de emotionele behoeften van vluchtelingenkinderen. Dit kan bijvoorbeeld door het bieden van een stabiele omgeving, het creëren van vertrouwensrelaties, het stimuleren van interactie met andere kinderen en het ondersteunen van de taalontwikkeling en culturele aanpassing. Het is belangrijk dat vluchtelingenkinderen zich op hun gemak voelen en dat ze de kans krijgen om hun eigen ervaringen te delen en te worden begrepen.
Emotionele veiligheid als kernaspect van de kwaliteit van kinderopvang
In de wet- en regelgeving is emotionele veiligheid vastgelegd als een kernaspect van de kwaliteit van kinderopvang. Zoals aangegeven in de beleidsregels van de kinderopvangsector, is het een verplichting dat de opvang een veilige, gezonde en emotioneel stabiele omgeving biedt. Deze verplichting geldt zowel voor beroepsopvang als voor gastouderopvang.
In het kader van inspecties en kwaliteitsborging worden instellingen beoordeeld op hun vermogen om emotionele veiligheid te waarborgen. Als dit niet het geval is, kunnen er sancties volgen. Bijvoorbeeld, bij het niet waarborgen van emotionele veiligheid kan een gastouder een boete krijgen of uit het register van landelijke kinderopvang worden verwijderd. De nadruk op emotionele veiligheid is hiermee niet alleen een pedagogisch doel, maar ook een juridisch verplichting.
Conclusie
Emotionele veiligheid is een essentieel onderdeel van verantwoorde kinderopvang en vormt de basis voor een kinds welbevinden en ontwikkeling. Het bieden van emotionele veiligheid betekent dat kinderen zich prettig, begrepen en geborgen voelen in hun opvangomgeving. In de praktijk wordt dit ondersteund door een warme en begripvolle aanpak van pedagogisch medewerkers, een duidelijk pedagogisch beleidsplan en een ervaringsgerichte benadering van het welbevinden en de betrokkenheid van kinderen.
Bij de opvang van vluchtelingenkinderen is emotionele veiligheid nogmaals benadrukt, gezien de extra uitdagingen die deze kinderen meebrengen. Het is daarom van het grootste belang dat kinderopvanginstellingen en medewerkers extra aandacht besteden aan de emotionele behoeften van deze kinderen.
Emotionele veiligheid is niet alleen een pedagogisch doel, maar ook een verplichting die vastgelegd is in de wet- en regelgeving. Instellingen en medewerkers zijn verantwoordelijk voor het creëren van een omgeving waarin kinderen zich veilig, begrepen en ontwikkelingsgericht voelen. Hierdoor kunnen kinderen zich volledig ontplooien en zich betrokken voelen bij de activiteiten in de opvang.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
