Groepsgrootte in kinderopvang: regelgeving, normen en praktijkrichtlijnen
juli 16, 2025
Het wetsvoorstel dat op 18 oktober 2024 is ingediend door VVD en D66 richt zich op de mogelijkheid om kinderen die niet deelneem aan het Rijksvaccinatieprogramma te weren van de kinderopvang. Het voorstel stelt dat de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in staat is om kinderopvangorganisaties wettelijk te verplichten om ongevaccineerde kinderen te weigeren, indien de vaccinatiegraad in een regio onder een bepaalde drempelwaarde zakt. Dit artikel behandelt de achtergronden van het wetsvoorstel, de inhoud ervan, en de standpunten van betrokken partijen, zoals de Brancheorganisatie Kinderopvang (BK) en politici uit verschillende fracties.
Achtergrond: Lage vaccinatiegraad en risico’s
In de afgelopen jaren is geconstateerd dat de vaccinatiegraad in Nederland voor bepaalde ziektes, zoals mazelen en kinkhoest, onder het gewenste niveau ligt. Deze lage deelname aan het Rijksvaccinatieprogramma heeft geleid tot ernstige gevolgen, waaronder ziektes die in principe voorkomen hadden kunnen worden. Volgens het wetsvoorstel is het noodzakelijk om maatregelen te nemen om de collectieve immuniteit te versterken, vooral bij kinderen die nog te jong zijn om zelf te kunnen meedoen aan het vaccinatieprogramma.
De actuele situatie wijst op het feit dat kinderopvangorganisaties momenteel zelf een vaccinatiebeleid kunnen voeren, maar dat dit leidt tot onduidelijkheid en rechtsonzekerheid. Het wetsvoorstel wil dit veranderen door duidelijke handvatten te bieden aan zowel de kinderopvangsector als aan ouders.
Inhoud van het wetsvoorstel
Het wetsvoorstel biedt een wettelijke kader waarin de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport de mogelijkheid krijgt om deelname aan het Rijksvaccinatieprogramma te verplichten voor toegang tot de kinderopvang. Deze verplichting geldt enkel wanneer de vaccinatiegraad in een regio onder een kritische drempel komt. De drempelwaarde is vooralsnog niet vastgelegd in het voorstel, maar het idee is dat deze maatregel pas ingreep zou doen als het gevaar voor een ziekte-uitbraak reëel is.
Het wetsvoorstel bevat ook regels over uitzonderingen. Zo kan de minister bepalen dat medische redenen als uitzondering gelden. Daarnaast zijn er uitzonderingen mogelijk voor kinderen die jonger zijn dan een bepaalde leeftijd, bijvoorbeeld kinderen tot 14 maanden, die nog niet zijn gevaccineerd tegen ziektes zoals mazelen.
Het voorstel richt zich met name op kinderdagverblijven en peuterspeelzalen, en geldt vooralsnog niet voor buitenschoolse opvang of gastouderbureaus. Bovendien is vaccinatie nog steeds een vrije keuze voor ouders, maar worden er wel consequenties gehecht aan het niet meedoen aan het Rijksvaccinatieprogramma.
Keuzevrijheid en rechtsonzekerheid
Een van de kernproblemen die het wetsvoorstel wil aanpakken, is de rechtsonzekerheid voor kinderopvangorganisaties. Deze instellingen zijn momenteel niet wettelijk verplicht om een vaccinatiebeleid te hanteren, maar sommige ervan kiezen wel voor een weigeringsbeleid. Volgens de initiatiefnemers van het wetsvoorstel leidt dit tot onduidelijkheid en juridisch risico voor de kinderopvangsector. Het voorstel wil dit rechtsonzekerheid wegwerken door de verantwoordelijkheid voor vaccinatiebeleid te verleggen naar de minister van Volksgezondheid.
Bij het invoeren van een vaccinatiebeleid ontstaat bovendien een dilemma: de balans tussen de keuzevrijheid van ouders en de zorgplicht van de kinderopvangorganisaties. Volgens de argumentatie in het wetsvoorstel is het doel om ouders te stimuleren om mee te doen aan het Rijksvaccinatieprogramma, zonder dat er sprake is van een directe vaccinatieplicht. Door het wetsvoorstel blijft vaccinatie een vrije keuze, maar worden er wel gevolgen gehecht aan het niet meedoen.
Een mogelijke nadeel van het wetsvoorstel is dat het de keuzevrijheid van ouders beperkt. Ouders die bewust kiezen voor een natuurgezonde opvoedingsstijl of die om religieuze of persoonlijke redenen geen gebruik willen maken van vaccins, kunnen hun kinderen niet meer in bepaalde kinderopvanginstellingen plaatsen. Volgens Kamerlid Paulusma (D66) is dit echter een gevolg van de keuzevrijheid van ouders, en niet van de wet.
De rol van de Brancheorganisatie Kinderopvang (BK)
De Brancheorganisatie Kinderopvang (BK) heeft een positieve reactie gegeven op het wetsvoorstel. Volgens Emmeline Bijlsma, directeur van de BK, is het belangrijk dat de discussie over vaccinatiebeleid niet in de kinderopvang zelf wordt gevoerd. "Als je dat wel wil, moeten er hele harde handvatten komen", zegt ze. Het wetsvoorstel beantwoordt aan deze vraag, omdat het duidelijke regels biedt voor de kinderopvangsector.
Een van de belangrijkste aandachtspunten voor de BK is het handhaven van het vaccinatiebeleid. Volgens Bijlsma is het onvoldoende om alleen een briefje te vragen als bewijs van deelname aan het vaccinatieprogramma. Er zou ook een register moeten komen om fraude te voorkomen en het systeem waterdicht te maken. De BK benadrukt ook het risico dat ouders van kinderen die ze graag in de opvang zouden zien, zich weggedreven voelen door het wetsvoorstel.
Transparantie en administratie
Een ander belangrijk aspect van het wetsvoorstel is de vraag naar transparantie. Volgens de minister van Volksgezondheid is het doel om te zorgen voor transparantie over de vraag of een kinderdagverblijf of buitenschoolse opvang een veilige omgeving biedt. Dit betekent dat kinderopvangorganisaties administratieve verplichtingen krijgen, zoals het bijhouden van vaccinatierapporten voor alle kinderen. Ouders zouden moeten aangeven welke vaccinaties hun kinderen op welke leeftijd hebben gehad. Alleen als dit aan de voorwaarden voldoet, kan een kinderopvanginstelling zich inschrijven.
De administratie is echter ingewikkeld. Sommige ouders zijn bijvoorbeeld niet bereid om te melden dat hun dochter tegen HPV is gevaccineerd. Dit wijst op de complexiteit van het systeem en het feit dat er mogelijk problemen kunnen ontstaan bij het toepassen van het wetsvoorstel.
Voor- en nadelen van het wetsvoorstel
Voordelen
Versterking van de collectieve immuniteit: Door kinderen die niet deelneemen aan het Rijksvaccinatieprogramma te weren, kan de collectieve immuniteit in kinderopvanginstellingen versterkt worden. Dit vermindert het risico op ziekte-uitbraken en bescherming voor kinderen die te jong zijn om zelf te kunnen meedoen aan het vaccinatieprogramma.
Duidelijke handvatten voor de kinderopvangsector: Het wetsvoorstel biedt kinderopvangorganisaties juridisch zekerheid. Ze hoeven niet langer te vrezen voor juridische aansprakelijkheid als ze kiezen voor een vaccinatiebeleid.
Bevordering van vaccinatie: Door gevolgen te hechten aan het niet meedoen aan het Rijksvaccinatieprogramma, kan het wetsvoorstel bijdragen aan een hogere vaccinatiegraad in Nederland.
Nadelen
Beperking van keuzevrijheid: Het wetsvoorstel kan leiden tot een beperking van de keuzevrijheid van ouders. Ouders die bewust kiezen voor een natuurgezonde of alternatieve opvoedingsstijl, kunnen hun kinderen niet meer in bepaalde kinderopvanginstellingen plaatsen.
Risico op uitsluiting: Er is een risico dat ouders van kinderen die ze graag in de opvang zouden zien, zich weggedreven voelen. Dit kan leiden tot extra druk op de kinderopvangsector en een ongelijke toegang tot kinderopvang.
Administratieve lasten: Het wetsvoorstel brengt administratieve verplichtingen met zich mee voor kinderopvangorganisaties. Ze moeten bijhouden welke kinderen welke vaccinaties hebben gehad, en ouders moeten dit melden. Dit kan leiden tot extra werkzaamheden en mogelijke problemen bij de implementatie.
Conclusie
Het wetsvoorstel dat is ingediend door VVD en D66 richt zich op de mogelijkheid om kinderen die niet deelneemen aan het Rijksvaccinatieprogramma te weren van de kinderopvang. Het voorstel biedt duidelijke handvatten voor de kinderopvangsector en wil de collectieve immuniteit versterken. Door gevolgen te hechten aan het niet meedoen aan het vaccinatieprogramma, wordt vaccinatie een vrije keuze met consequenties.
Het wetsvoorstel is een reactie op de lage vaccinatiegraad in Nederland en de risico’s die dit met zich meebrengt. De Brancheorganisatie Kinderopvang (BK) is positief over het voorstel, maar benadrukt het belang van transparantie en administratie. Het wetsvoorstel brengt echter ook voor- en nadelen met zich mee, zoals de beperking van keuzevrijheid en administratieve lasten.
In de komende maanden zal de internetconsultatie verder lopen, waarbij het wetsvoorstel wordt meegenomen in het debat. Het is belangrijk dat ouders, kinderopvangorganisaties en politici de discussie verder voortzetten om tot een balans te komen tussen de keuzevrijheid van ouders en de zorgplicht van kinderopvanginstellingen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
