Hand-voet-mondziekte in de kinderopvang: Preventie, herkenning en hulp

Hand-voet-mondziekte is een veelvoorkomende aandoening bij jonge kinderen, vooral in de kinderopvang. De ziekte wordt veroorzaakt door een virus en is erg besmettelijk. Omdat kinderen in groepen leven en veel contact met elkaar hebben, is het belangrijk dat ouders en verzorgers goed zijn geïnformeerd over de symptomen, preventie en wat er in de kinderopvang moet gebeuren als een kind besmet raakt. In deze tekst geven we een overzicht van wat hand-voet-mondziekte is, hoe het zich ontwikkelt, welke klachten erbij horen, en hoe men het kan voorkomen of afhandelen in de kinderopvang.

Wat is hand-voet-mondziekte?

Hand-voet-mondziekte is een virusziekte die vaak voorkomt bij jonge kinderen. Het wordt veroorzaakt door enterovirussen, zoals Coxsackievirus A6. Deze ziekte is niet levensbedreigend, maar kan wel ongemakkelijk zijn voor het kind. De ziekte wordt meestal opgelopen via druppeltjes bij hoesten of niezen, of via besmette voorwerpen, zoals speelgoed of wc-brillen.

Een belangrijk kenmerk van hand-voet-mondziekte is dat het virus al besmettelijk is voordat klachten zich manifesteren. Dit betekent dat een kind al kan besmetten voordat het duidelijk is dat het ziek is. Omdat de ziekte zo snel verspreid kan worden, is het essentieel dat ouders en medewerkers van de kinderopvang goed op de hoogte zijn van de symptomen en de juiste preventiemaatregelen.

Hoe ontwikkelt hand-voet-mondziekte zich?

De incubatietijd van hand-voet-mondziekte is meestal ongeveer 3 tot 7 dagen. De ziekte begint vaak met lichte griepachtige klachten zoals koorts, misselijkheid, buikpijn of overgeven. Vervolgens ontstaan er kleine, pijnlijke blaasjes in of rond de mond, en rode vlekjes op de handen en voeten, die verder kunnen uitgroeien tot blaasjes. In sommige gevallen kan er ook een huiduitslag op de billen ontstaan. Deze klachten verdwijnen meestal na een week, maar de blaren kunnen wel pijnlijk zijn en het eten en drinken voor het kind lastig maken.

Niet iedereen die besmet raakt, ontwikkelt duidelijke klachten. Soms is het kind helemaal niet ziek, maar is het wel besmettelijk. Het is daarom belangrijk om te beseffen dat de ziekte zich al kan verspreiden voordat er klachten zijn.

Wat zijn de klachten?

De volgende klachten zijn typisch bij hand-voet-mondziekte:

• Lichte koorts
• Misselijkheid
• Buikpijn
• Overgeven
• Keelpijn
• Blaasjes in en rond de mond
• Rode vlekjes op de handen en voeten
• Huiduitslag op de billen

Als de blaren in en rond de mond pijnlijk zijn, kan het kind moeite hebben met eten en drinken. In zulke gevallen is het verstandig om contact op te nemen met de huisarts, die extra advies kan geven.

Wat te doen als een kind hand-voet-mondziekte heeft?

Als een kind hand-voet-mondziekte heeft, zijn er een aantal maatregelen die ouders en verzorgers kunnen nemen om het kind comfortabel te houden en de verspreiding van het virus te beperken.

Hygiëne en preventie

• Handen wassen: Regelmatig handen wassen met water en zeep is essentieel. Dit geldt zowel voor het kind als voor de omgeving. Vooral na het wc-bezoek en voor het eten is dit belangrijk.
• Hoesten en niezen: Laat het kind hoesten en niezen in de elleboog of een papieren zakdoek. Gooi het zakdoek direct weg.
• Speelgoed reinigen: Speelgoed dat het kind in de mond neemt, moet elke dag schoongemaakt worden.
• Geen gebruik van persoonlijke voorwerpen: Gebruik geen tandenborstels, handdoeken of andere producten van een ziek kind.
• Ventilatie: Zorg voor voldoende ventilatie in de kamer of in de kinderopvang.

Zorgen voor het kind

• Voldoende drinken: Zorg dat het kind voldoende te drinken krijgt, vooral bij koorts. Vermijd zure dranken zoals sap, want deze kunnen de blaasjes irriteren.
• Rust: Het kind heeft voldoende rust nodig, maar volledige bedrust is niet nodig.
• Geen doorprikken van de blaren: Laat de blaren droog lopen. Prik ze niet door.
• Zalf bij blaren in het luiergebied: Als er blaren zijn in het luiergebied, kan babybillen zalf gebruikt worden om ontlasting en urine te voorkomen van inwerking op de blaren.

Toegang tot de kinderopvang

Een kind met hand-voet-mondziekte kan meegaan naar de kinderopvang als het zich goed genoeg voelt. Omdat het virus al besmettelijk is voordat er klachten zijn, helpt het niet om het kind thuis te houden om de verspreiding te beperken. Het is echter belangrijk om de leidster of leerkracht op de hoogte te brengen, zodat andere ouders kunnen worden geïnformeerd en extra alert kunnen zijn op klachten bij hun eigen kind.

Als het kind echter pijnlijk veel moeite heeft met eten en drinken of zich erg ziek voelt, is het verstandig om te overleggen met de huisarts. In dergelijke gevallen kan extra zorg nodig zijn.

Wanneer contact opnemen met de huisarts?

Hoewel hand-voet-mondziekte in de meeste gevallen niet ernstig is, is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de situatie. Contact opnemen met de huisarts is noodzakelijk als het kind de volgende klachten vertoont:

• Heeft hoge koorts
• Drinkt heel weinig
• Is ontroostbaar
• Voelt zich erg ziek
• Is suf

Bij jonge baby’s kan de ziekte zwaarder verlopen. Een pasgeboren baby met hand-voet-mondziekte kan bijvoorbeeld hoge koorts krijgen en zelfs suf worden. In dergelijke gevallen moet de huisarts onmiddellijk worden geïnformeerd.

Preventie in de kinderopvang

Aangezien hand-voet-mondziekte snel verspreid kan worden in groepen van jonge kinderen, is het belangrijk dat de kinderopvang extra aandacht besteedt aan hygiëne en preventie. De volgende maatregelen kunnen worden genomen:

• Regelmatige handen wassen: Zorg dat alle kinderen en medewerkers regelmatig hun handen wassen met zeep en water.
• Opruimen van snot en speeksel: Zorg voor goede afvalverwerking van zakdoeken en andere vloeistoffen.
• Schoonmaken van voorwerpen: Speelgoed en andere voorwerpen die in de mond worden genomen, moeten regelmatig schoongemaakt worden.
• Inlichting van ouders: Informeer ouders zo snel mogelijk als er een kind met hand-voet-mondziekte is. Dit zorgt ervoor dat ouders extra alert zijn op klachten bij hun eigen kind.

Hoewel er geen vaccin is tegen hand-voet-mondziekte, zijn er wel manieren om de verspreiding te beperken. Het is bijvoorbeeld belangrijk dat zwangere vrouwen vanaf 22 weken zwangerschap tegen kinkhoest kunnen worden geïnfectiepreventie, maar dit geldt niet voor hand-voet-mondziekte.

Conclusie

Hand-voet-mondziekte is een veelvoorkomende virusziekte bij jonge kinderen die zich vaak in de kinderopvang verspreidt. Hoewel de ziekte meestal niet ernstig is, kan het wel ongemakkelijk zijn voor het kind en de omgeving. Het is daarom belangrijk dat ouders en medewerkers van de kinderopvang goed zijn geïnformeerd over de symptomen, preventie en wat er in de kinderopvang moet gebeuren als een kind besmet raakt. Regelmatig handen wassen, het reinigen van speelgoed en het informeren van ouders zijn cruciale maatregelen om de verspreiding van het virus te beperken. Door deze maatregelen te nemen, kan de kans op besmetting worden verminderd en kan het kind gezond en gelukkig doorbrengen in de kinderopvang.

Bronnen

1. GGD Gelderland Zuid – Infectieziekten en hygiëne
2. Kekmama.nl – Hand-voet-en-mondziekte
3. Shoko.nl – Hand-voet-mondziekte
4. RIVM – Richtlijnen hand-voet-mondziekte