Taken van een Groepshulp in de Kinderopvang: Ondersteunende Rol voor Kind en Team
juli 15, 2025
Reggio Emilia is een pedagogische benadering die wereldwijd steeds meer aandacht krijgt binnen de kinderopvang en vroegkindopvoeding. Deze methode, die oorspronkelijk is ontstaan in Italië, benadrukt het kind als actieve leerling, ontdekkingsreiziger en creatieve wezen. In de praktijk betekent dit dat kinderopvanginstellingen die zich baseren op de principes van Reggio Emilia een omgeving creëren die het kind centraal stelt, ruimte biedt voor individuele ontwikkeling en aandacht besteedt aan het vertrouwen dat wordt uitgesproken in het kind.
In dit artikel bespreken we de kernprincipes van de Reggio Emilia-pedagogiek, de manier waarop deze wordt toegepast in kinderopvanginstellingen in Nederland, en de voordelen die deze aanpak biedt voor kinderen, ouders en pedagogisch medewerkers.
Kernprincipes van de Reggio Emilia-pedagogiek
De pedagogiek van Reggio Emilia is ontwikkeld in de stad Reggio Emilia in Italië na de Tweede Wereldoorlog. De methode is gebaseerd op het geloof dat kinderen in staat zijn tot creatief en actief leren, en dat ze een krachtige rol spelen in hun eigen ontwikkeling. Volgens deze benadering zijn kinderen:
- Competente, nieuwsgierige en creatieve wezens die van nature onderzoek doen naar hun omgeving.
- Actieve bouwers van kennis, die niet passief wachten tot ze les krijgen, maar actief betrokken zijn bij het lerenproces.
- Unieke individuen, met hun eigen interesses, ideeën en talenten.
Een centraal thema in de Reggio Emilia-pedagogiek is het concept van de 100 talen van het kind. Dit betekent dat kinderen op honderden manieren kunnen communiceren, leren en hun gedachten uiten: via woorden, beweging, schilderen, muziek, bouwen, enzovoort. Het atelier (werkplaats) is daarom een belangrijke ruimte in deze pedagogiek, waar kinderen kunnen experimenteren met materialen en hun ideeën uitwerken.
Daarnaast benadrukt de Reggio Emilia-methode dat de omgeving een actieve pedagoog is. De ruimte waarin kinderen verblijven en werken, heeft een grote invloed op hun leerproces. Een rijke, open en uitnodigende omgeving stimuleert kinderen om te verkennen, te ontdekken en te creëren.
Toepassing in de Nederlandse kinderopvang
In Nederland zijn er steeds meer kinderopvanginstellingen die geïnspireerd zijn op de principes van Reggio Emilia. Deze instellingen ontwikkelen een kindgerichte aanpak waarin het kind centraal staat, en waarin er ruimte is voor creativiteit, zelfontdekking en samenwerking. Hieronder geven we een overzicht van hoe deze benadering in de praktijk wordt toegepast.
Kleinschalige opvang en persoonlijke aandacht
Een belangrijk kenmerk van kinderopvanginstellingen die geïnspireerd zijn op Reggio Emilia, is het kleinschalige karakter van de opvang. Kleine groepen betekenen dat er meer persoonlijke aandacht is voor elk kind, en dat pedagogische medewerkers beter in staat zijn om de individuele interesses en ontwikkeling van kinderen te volgen.
Bijvoorbeeld bij Kinderatelier Emilia in Oosterbeek wordt kinderopvang geboden in kleine groepjes, waarin elke kind individueel aandacht krijgt. Dit maakt het mogelijk om het kind in zijn geheel te zien, inclusief zijn gewoontes, ritmes en persoonlijke ontwikkeling.
Interactie en communicatie
Een andere kernaspect is de respectvolle en diepgaande communicatie tussen kinderen en volwassenen. In de Reggio Emilia-methode is er sprake van sensitieve responsiviteit, waarbij pedagogisch medewerkers niet alleen reageren op het gedrag van kinderen, maar ook aandacht besteden aan de emotionele toestand en de betekenis van dat gedrag.
Deze aanpak stimuleert vertrouwen en ondersteunt de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. Zoals een blog op Kids and Carrots schrijft, zijn de principes van Reggio Emilia geïntegreerd in hun pedagogische visie. Daarbij wordt gelet op het respecteren van het kind als competent en zelfstandig wezen, en op het creëren van een omgeving waarin kinderen zich prettig en gestimuleerd voelen.
Creatieve en experimentele ruimtes
Een atelier is een essentieel onderdeel van de Reggio Emilia-pedagogiek. Dit is een ruimte waar kinderen kunnen experimenteren met materialen, schilderen, muziek maken, bouwen en samenwerken. In deze ruimte kunnen kinderen hun ideeën uiten en uitwerken, wat hun creativiteit en zelfvertrouwen stimuleert.
In Speel-Mere is het atelier een belangrijke ruimte waar kinderen op onderzoek uitgaan en zelf ideeën en projecten ontwikkelen. Daarnaast zijn er ook buitenruimtes zoals de ontdekkingstuin, de doetuinen en fietsparcours, die kinderen stimuleren om te exploreren en te bewegen.
Biologische voeding en duurzaamheid
Veel kinderopvanginstellingen die geïnspireerd zijn op Reggio Emilia, kiezen ook voor een gezonde en biologische voeding. Dit betekent dat kinderen dagelijks vers en gezond eten krijgen, zoals seizoensfruit, tussendoortjes en een gezonde lunch. Ook het speelgoed is vaak gemaakt van natuurlijke materialen, en er wordt aandacht besteed aan duurzaamheid.
Bij Kinderatelier Emilia is er bijvoorbeeld een moestuin waar kinderen meehelpen met het verzorgen van groenten en kruiden. Dit ondersteunt niet alleen de natuurbeleving, maar ook het begrip van voedsel en groei.
Voordelen van de Reggio Emilia-benadering
De pedagogiek van Reggio Emilia biedt verschillende voordelen voor kinderen, ouders en pedagogisch medewerkers. Hieronder sommen we enkele belangrijke voordelen op:
Voor kinderen
- Creativiteit en zelfvertrouwen worden gestimuleerd, omdat kinderen ruimte krijgen om hun ideeën uit te werken en te experimenteren.
- Sociaal-emotionele ontwikkeling, omdat er gelet wordt op communicatie, interactie en het opbouwen van vertrouwen.
- Individuele ontwikkeling, omdat elk kind in zijn eigen tempo en op zijn eigen manier wordt gesteund.
- Leerplezier, omdat het lerenproces niet alleen gericht is op cognitieve ontwikkeling, maar ook op intrinsieke motivatie en onderzoeksgedrag.
Voor ouders
- Transparantie en betrokkenheid, omdat ouders vaak actief betrokken worden bij het leerproces van hun kind. Ze krijgen inzicht in de activiteiten, projecten en interesses van hun kind.
- Vertrouwen in de opvang, omdat het kind centraal staat en er veel aandacht is voor het welbevinden en de ontwikkeling van het kind.
Voor pedagogisch medewerkers
- Een rijke en uitdagende werkomgeving, omdat er ruimte is voor creativiteit, samenwerking en professionele groei.
- Een kindgerichte aanpak, die aansluit bij de intrinsieke motivatie en ontwikkelingsprocessen van kinderen.
- Duurzame leerproces, waarin kinderen leren door te experimenteren, te reflecteren en samen te werken.
De rol van de pedagoog in de Reggio Emilia-pedagogiek
In de pedagogiek van Reggio Emilia is de rol van de pedagoog niet die van een leerkracht die les geeft, maar eerder die van een gids, observer, en faciliteerder. De pedagoog helpt het kind bij het onderzoek naar zijn eigen interesses, biedt ondersteuning bij het uitwerken van ideeën en stimuleert creativiteit en samenwerking.
In de praktijk betekent dit dat pedagogisch medewerkers:
- Aandacht besteden aan de interesses en ideeën van kinderen.
- Ruimte geven voor creativiteit en experimenten.
- Samenwerken met andere kinderen en ouders.
- Documentatie houden van het leerproces, bijvoorbeeld via foto’s, observaties en projecten.
Een voorbeeld hiervan is Sandra van Dijk, een ervaren pedagogisch medewerker die in haar blog schrijft over hoe ze de Reggio Emilia-pedagogiek in de praktijk brengt. Ze benadrukt dat het lerenproces zich ontwikkelt door ervaringen en experimenten, en dat er geen vast kader of methode is voor de toepassing van deze pedagogiek.
Conclusie
De pedagogiek van Reggio Emilia biedt een krachtige benadering van kinderopvang en vroegkindopvoeding. Het kind staat centraal, en er wordt gelet op zijn unieke ontwikkeling, creativiteit en onderzoeksgedrag. Door kleinschalige opvang, respectvolle communicatie, een rijke omgeving en duurzame voeding, wordt een ondersteunende en uitnodigende leefomgeving gecreëerd waarin kinderen kunnen groeien en leren.
In Nederland zijn er steeds meer kinderopvanginstellingen die geïnspireerd zijn op deze pedagogiek, zoals Kinderatelier Emilia, Kids and Carrots en Speel-Mere. Deze instellingen tonen aan dat de Reggio Emilia-benadering goed kan worden toegankelijk gemaakt voor kinderen in Nederland, en dat het een waardevolle aanvulling is op de reguliere kinderopvang.
De toepassing van deze pedagogiek vereist echter ook een bewuste keuze voor een kindgerichte aanpak, en een bereidheid tot samenwerking, creativiteit en experimenten. Voor ouders, pedagogisch medewerkers en kinderen is dit een kans om te leren van en met elkaar, en om kinderen te ondersteunen in hun groei naar zelfverzekerde, creatieve en betrokken individuen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
