Leuke en leerzame activiteiten bij het dierenthema in de kinderopvang
juli 15, 2025
Ouderbetrokkenheid speelt een centrale rol in de kwaliteit van de kinderopvang. Wetenschappelijk onderzoek wijst erop dat een goed partnerschap tussen kinderopvangorganisaties en ouders positief uitwerkt op de ontwikkeling en leerresultaten van kinderen. Toch blijkt uit praktijkgericht onderzoek dat dit partnerschap niet altijd vlekkeloos verloopt. Er zijn signalen dat ouders soms niet serieus genomen worden, dat afspraken niet nagekomen worden of dat communicatie tekortschiet. In dit artikel wordt ingegaan op de rol van ouderbetrokkenheid, de factoren die bepalend zijn voor succes, de praktijkuitdagingen en mogelijke aanpakken.
Wat is ouderbetrokkenheid?
Ouderbetrokkenheid wordt gedefinieerd als een gedeelde verantwoordelijkheid van ouders en professionals voor de opvoeding, opvang, ontwikkeling en educatie van kinderen. Dit betekent dat ouders zich actief bezighouden met wat hun kind op de kinderopvang of (voor)school doet, en dat ze deze activiteiten thuis voortzetten. Dit kan onder andere bestaan uit het voordoen van boeken, het spelen van educatieve spelletjes of het hebben van gesprekken over de dag van het kind.
Wetenschappelijk is bewezen dat ouderbetrokkenheid een positief effect heeft op de leerresultaten, het gedrag en de werkhouding van kinderen (Desforgers & Abouchaar, 2003). Deze invloed is onafhankelijk van economische, culturele of educatieve achtergronden en geldt voor kinderen van alle leeftijden. Uit onderzoek van Sacker en medewerkers (2002) blijkt bovendien dat betrokkenheid van ouders thuis de meeste toegevoegde waarde heeft voor de ontwikkeling en het leersucces van kinderen.
Ouderbetrokkenheid als onderdeel van het beleid
In de voor- en vroegschoolse voorzieningen is ouderbetrokkenheid vaak een speerpunt in het beleid. Dit is terecht, omdat ouders een unieke rol spelen in de ontwikkeling van jonge kinderen. De Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op hoe instellingen ouders informeren en betrekken bij de educatie van hun kinderen. Daarnaast zijn er initiatieven genomen om instellingen te ondersteunen bij het verbeteren van de ouderbetrokkenheid. Zo is er een brochure ontwikkeld door het ITS in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (ITS, 2009), met een stappenplan voor de optimalisatie van ouderbetrokkenheid in de voor- en vroegschoolse educatie.
Factoren die bepalend zijn voor succesvolle ouderbetrokkenheid
Volgens Cijvat en Voskens (2008) zijn er een aantal kernfactoren die van invloed zijn op de mate waarin ouderbetrokkenheid effectief is:
- Geïntegreerde aanpak: Ouderbetrokkenheid moet aansluiten bij de missie en visie van de kinderopvangorganisatie. Het beleid op ouders moet gedragen worden door alle betrokkenen, vanuit het bestuur tot en met de opvangmedewerkers.
- Visie op ouderbetrokkenheid: Er moet een gemeenschappelijke visie zijn tussen ouders, professionals en organisaties. Dit betekent dat er gezamenlijke waarden en doelen zijn, en dat er sprake is van wederzijdse betrokkenheid. Het doel is dat kinderen er beter van worden.
- Partnerschap: Ouderbetrokkenheid moet gegrond zijn op een partnerschap, waarin de verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van het kind gezamenlijk wordt genomen. Dit betekent dat ouders en professionals met elkaar in gesprek gaan, luisteren naar elkaar en gezamenlijk acties ondernemen.
Praktijkuitdagingen bij ouderbetrokkenheid
Hoewel de ideale visie van ouderbetrokkenheid duidelijk is, blijkt de praktijk vaak ingewikkelder. In een onderzoek van Ipsos I&O in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid werd duidelijk dat de medezeggenschap van ouders bij meerdere kinderopvangorganisaties niet op orde is. Ouders voelen zich niet altijd serieus genomen, worden niet voldoende betrokken bij beslissingen of krijgen geen duidelijke motivatie als hun adviezen niet opgevolgd worden (Source 1).
Een voorbeeld uit de praktijk is een lokaal oudercommissielid dat beschrijft hoe drastische wijzigingen in de groepssamenstelling doorgevoerd werden zonder rekening te houden met de meningen van ouders. Onderbouwing op veiligheidsgebied werd niet gegeven, en in een brief naar ouders werd zelfs gesuggereerd dat de oudercommissie akkoord had gegeven, terwijl dit niet het geval was. Het gevolg was dat ouders zich niet serieus genomen voelden en de klachtenprocedure verlieten.
Daarnaast blijkt uit onderzoek dat niet alle oudercommissies voldoende inspraak hebben. Hoewel het merendeel van de adviezen van oudercommissies wordt overgenomen, ontvangt maar de helft van de oudercommissies een schriftelijke motivatie als hun advies niet opgevolgd wordt, terwijl dit wettelijk verplicht is (Source 1). Dit wijst op een tekort aan transparantie en betrokkenheid in het proces.
Ouderbetrokkenheid en diversiteit
In het onderzoek "Ouders en Diversiteit" wordt gekeken naar de manier waarop communicatie tussen diverse ouders en voorzieningen voor jonge kinderen kan worden verbeterd. Het doel is om de kwaliteit van de kinderopvang en voorscholen te verbeteren, en daarmee ook het welbevinden van kinderen en andere betrokkenen. Het onderzoek maakt duidelijk dat de uitdagingen bij ouderbetrokkenheid groter zijn bij diverse ouders, die soms minder betrokken zijn vanwege taalproblemen, culturele verschillen of gebrek aan vertrouwen in het systeem.
Ouders die zich niet aan regels houden
Een ander aspect van ouderbetrokkenheid is het gedrag van ouders die zich niet aan de regels houden, zoals het brengen van ziek kinderen naar de opvang of het te laat komen en gaan. Expert Peter de Vries benadrukt dat het belangrijk is om de balans tussen professionals en ouders te zien als een uitdaging in plaats van als een probleem. Ouders brengen hun kinderen ziek naar de opvang vaak niet zomaar om een dagje vrij te hebben, maar vaak vanwege druk vanuit de werkgever of uit schuldgevoel. Het is daarom belangrijk om de ouders te benaderen met begrip en in plaats van te oordelen, te proberen dichterbij te komen.
Aanpakken voor het verbeteren van ouderbetrokkenheid
Er zijn verschillende aanpakken om ouderbetrokkenheid te verbeteren. Een eerste stap is om een visie op ouderbetrokkenheid te formuleren die aansluit bij de missie van de kinderopvangorganisatie. Deze visie moet duidelijk zijn voor alle betrokkenen en moet worden ondersteund door concrete acties.
Daarnaast is het belangrijk om ouders serieus te nemen en hun meningen in te betrekken bij beslissingen. Dit betekent dat er regelmatig communicatie moet zijn, dat oudercommissies serieus worden genomen en dat afspraken worden nagekomen. Transparantie is hierbij essentieel. Als ouders een advies geven dat niet opgevolgd wordt, moet er een schriftelijke motivatie komen, zoals wettelijk verplicht is.
Inclusie is een andere kernfactor, vooral bij diverse ouders. Het is belangrijk om te investeren in taalondersteuning, culturele sensibilisering en vertrouwen. Het is ook belangrijk om te verkeren in de context van ouders en te begrijpen waarom ze zich op een bepaalde manier gedragen. In plaats van te oordelen, moet er gezocht worden naar gezamenlijke oplossingen.
Conclusie
Ouderbetrokkenheid speelt een centrale rol in de kwaliteit van de kinderopvang. Wetenschappelijk is aangetoond dat ouders die zich actief betrekken bij de ontwikkeling en educatie van hun kinderen, een positief effect hebben op de leerresultaten, het gedrag en de werkhouding van kinderen. Toch blijkt uit praktijkgericht onderzoek dat er nog ruimte is voor verbetering. Ouders worden niet altijd serieus genomen, afspraken worden niet altijd nagekomen en communicatie kan beter.
Om ouderbetrokkenheid te verbeteren is het belangrijk om een visie op ouderbetrokkenheid te formuleren die aansluit bij de missie van de kinderopvangorganisatie, om ouders serieus te nemen, om transparantie te waarborgen en om inclusie te bevorderen. Inclusie is vooral belangrijk bij diverse ouders, die vaak extra uitdagingen ondervinden bij het betrekken van ouders.
Ouders en professionals moeten gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van jonge kinderen. Dit betekent dat er wederzijdse betrokkenheid moet zijn, dat er met elkaar in gesprek moet worden gegaan en dat er gezamenlijk acties moeten worden ondernomen. Alleen zo kan de kwaliteit van de kinderopvang worden verbeterd en het welbevinden van kinderen worden bevorderd.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
