Kinderopvang in Nederland: Waarom is het zo duur en wat zijn de gevolgen voor gezinnen?
juli 15, 2025
In de huidige kinderopvangsector staat het kind steeds vaker centraal. Dit betekent niet alleen dat kinderen fysiek verzorgd worden, maar ook dat hun emotionele, sociale en cognitieve ontwikkeling in kaart wordt gebracht en gestimuleerd. Een van de manieren waarop dit gebeurt, is via het gebruik van kindvolgsystemen. Deze systemen bieden opvoedkundig personeel een gestructureerd kader om kinderen goed te volgen, te observeren en te ondersteunen. In dit artikel wordt ingegaan op de werking, doelstellingen en toepassing van verschillende kindvolgsystemen in de kinderopvang, met aandacht voor praktische voorbeelden uit de sector.
Wat is een kindvolgsysteem?
Een kindvolgsysteem is een methode of instrument dat wordt gebruikt om de groei, ontwikkeling en belevingen van kinderen in kaart te brengen. Het helpt opvoedkundig medewerkers om de individuele behoeften van kinderen te herkennen en hierop te reageren. Zo’n systeem maakt het mogelijk om observaties te registreren, ontwikkelingslijnen te volgen en gerichte acties te ondernemen die aansluiten bij de persoonlijke ontwikkeling van elk kind.
Een kindvolgsysteem richt zich niet alleen op de cognitieve ontwikkeling, zoals lezen, schrijven en rekenen, maar ook op het emotionele welbevinden en de sociale competenties van het kind. Het stelt kinderopvanginstellingen in staat om beter in te spelen op de individuele behoeften van elk kind en zo de kwaliteit van de opvang te verbeteren.
ZiKo-VO: Kindvolgsysteem voor baby’s en peuters
Een veelgebruikt kindvolgsysteem is ZiKo-VO, ontwikkeld door CEGO Onderzoek & Ontwikkeling. Dit systeem is gericht op baby’s en peuters tussen de 0 en 3 jaar. Het staat voor Zelfevaluatie-Instrument voor de Kinderopvang: Kindvolgsysteem. ZiKo-VO is ontworpen om opvoedkundig medewerkers te ondersteunen bij het volgen van de ontwikkeling van kinderen, en tegelijkertijd ook het eigen werken te reflecteren.
Het systeem is opgebouwd rond twee sporen: spoor 1 is gericht op de algemene opvangsituatie, terwijl spoor 2 gericht is op het individuele kind. Op regelmatige basis wordt een ‘portret’ van elk kind gemaakt, waarin de begeleider beschrijft hoe het kind zich in de opvang voelt en wat het betrokken houdt. Op basis van deze observaties kan een actieplan worden opgesteld om het kind te ondersteunen.
Het uitgangspunt van ZiKo-VO is de vraag: Hoe goed voelt dit kind zich in de opvang (welbevinden) en hoe geboeid is het bezig (betrokkenheid)? Deze vraag staat centraal in het systeem en helpt medewerkers om kindgericht te werken. Door regelmatig terug te keren naar deze vragen, wordt het kind als geheel meegenomen, zowel qua beleving als qua ontwikkeling.
Een van de voordelen van ZiKo-VO is dat het ook toepasbaar is in verschillende opvangsituaties, zoals bijvoorbeeld gastouders of kleinere kinderdagverblijven. Hierdoor is het systeem flexibel en aansluitend bij de praktijk.
MijnPortret: Kindvolgsysteem voor kleuters
Naast ZiKo-VO bestaat er ook een kindvolgsysteem voor kleuters, genaamd MijnPortret. Dit systeem is ontworpen om kleuters te volgen en te ondersteunen op het gebied van welbevinden, betrokkenheid, talentontwikkeling en sociale competentie. MijnPortret maakt het mogelijk om een ‘portret’ van elk kind op te stellen, waarin de begeleider het kind beschrijft aan de hand van bepaalde observatievragen.
Het doel van MijnPortret is om kinderen beter te leren kennen, hun ontwikkeling te volgen en een persoonlijke aanpak te ontwikkelen. Het systeem stelt opvoedkundig medewerkers in staat om gericht te observeren en van daaruit acties te ondernemen die aansluiten bij de beleving en de behoeften van het kind. Het portret bestaat uit een voorgestructureerd blad waarop de begeleider bepaalde aspecten van het kind beschrijft, zoals zijn of haar interessegebieden, relaties met anderen en betrokkenheid bij activiteiten.
Een belangrijk voordeel van MijnPortret is dat het ervaringsgericht werkt. Dit betekent dat de begeleider aansluit bij de beleving van het kind, wat leidt tot een betere kwaliteit van de opvang en een hogere betrokkenheid van de kinderen.
KIJK! – Kindvolgsysteem voor baby’s en peuters
In sommige kinderopvanginstellingen wordt ook gebruikgemaakt van het KIJK!-systeem. Dit is een kindvolgsysteem dat speciaal is ontworpen voor baby’s en peuters. Het helpt opvoedkundig medewerkers om de ontwikkeling van jonge kinderen op het gebied van motoriek, spraak/taal en sociale competentie te volgen en te stimuleren.
Met behulp van een observatielijst wordt vastgesteld welke vaardigheden kinderen al hebben ontwikkeld en welke nog in de maak zijn. Aan de hand van handelingssuggesties kan de ontwikkeling op specifieke gebieden worden gestimuleerd. Het KIJK!-systeem is bedoeld om overzichtelijk aan de slag te gaan met het volgen en stimuleren van de ontwikkeling van jonge kinderen.
Inzichtelijk Onderwijs: Kindvolgsysteem voor peuters en kleuters
Inzichtelijk Onderwijs biedt ook een kindvolgsysteem aan voor peuters en kleuters. Dit systeem helpt professionals in de kinderopvang om leerlijnen op te stellen en observaties te registreren en te verwerken tot rapporten. Hierdoor is het mogelijk om sneller in te spelen op bijzonderheden en ervoor te zorgen dat het kind centraal blijft in de opvang.
Het systeem is ontworpen om de overgang van de kinderopvang naar de basisschool te vergemakkelijken. Opvoedkundig medewerkers kunnen met het systeem een leerlijn en een planning opstellen die eenvoudig aangepast kan worden. De rapporten die gemaakt worden per kind of per groep vormen een houvast bij vergaderingen en gesprekken met ouders en verzorgers.
Inzichtelijk Onderwijs biedt ook trainingen en informatiebijeenkomsten aan, zodat professionals de werkwijze en visie van het systeem goed begrijpen en kunnen toepassen in de praktijk. Dit maakt het systeem toegankelijk en handhaafbaar voor opvoedkundig medewerkers.
Het belang van kindvolgen in de kinderopvang
Het volgen van kinderen in de opvang is niet alleen een kwestie van registreren en rapporteren, maar ook een manier om de kwaliteit van de opvang te verbeteren. Door kinderen goed te volgen, kunnen opvoedkundig medewerkers inspelen op hun individuele behoeften, zowel qua ontwikkeling als qua emotioneel welbevinden. Dit leidt tot een betere opvoeding en een grotere betrokkenheid van de kinderen in de opvang.
Een kindvolgsysteem helpt ook bij het verbeteren van de communicatie tussen opvoedkundig medewerkers en ouders. Door rapporten te maken en observaties te delen, is er een beter overzicht van de ontwikkeling van het kind. Dit maakt het mogelijk om samen met de ouders te werken aan de groei en ontwikkeling van het kind.
Bovendien draagt een kindvolgsysteem bij aan de professionele ontwikkeling van opvoedkundig medewerkers. Door regelmatig te reflecteren op hun werkwijze en de behoeften van de kinderen, verbeteren medewerkers hun kennis en vaardigheden. Dit heeft een positief effect op de kwaliteit van de opvang en de tevredenheid van zowel ouders als kinderen.
Conclusie
Kindvolgsystemen zijn essentieel in de moderne kinderopvang. Zij bieden opvoedkundig medewerkers een gestructureerd kader om kinderen goed te volgen, te observeren en te ondersteunen. Door gebruik te maken van systemen zoals ZiKo-VO, MijnPortret, KIJK! en Inzichtelijk Onderwijs, kunnen kinderopvanginstellingen een kindgerichte aanpak ontwikkelen die aansluit bij de individuele behoeften van elk kind.
Deze systemen zijn niet alleen gericht op de ontwikkeling van kinderen, maar ook op hun beleving en welbevinden. Door regelmatig te observeren en te reflecteren, is het mogelijk om gerichte acties te ondernemen die het kind ondersteunen in zijn of haar groei. Dit leidt tot een betere opvoeding, een hogere betrokkenheid van de kinderen en een verbeterde kwaliteit van de opvang.
In het kader van kindvolgen is het belangrijk dat opvoedkundig medewerkers zich bewust zijn van de individuele behoeften van elk kind. Door een kindvolgsysteem te gebruiken, wordt het kind centraal in de opvang en kan het beste ondersteund worden in zijn of haar ontwikkeling.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
