Gastouderopvang aan huis starten: Vereisten, stappenplan en voorwaarden
juli 15, 2025
De kinderopvangsector in Nederland staat momenteel voor een aantal belangrijke uitdagingen, waaronder inclusie, professionele kwalificaties, en de aanpassing van kinderopvang aan de behoeften van kinderen in hun ontwikkeling. Tegelijkertijd worden er initiatieven genomen om de kwaliteit en bereikbaarheid van kinderopvang te verbeteren. In dit artikel worden een aantal van deze ontwikkelingen en praktische aanpakken besproken, met een nadruk op actuele richtlijnen, programma’s en tools die op dit moment beschikbaar zijn.
Inclusieve kinderopvang: De rol van beleid en praktijk
Een van de centrale thema's in de kinderopvang is inclusie. Het doel is om een kinderopvangomgeving te creëren waarin alle kinderen – ongeacht hun achtergrond of ontwikkelingsbehoefte – kunnen opgroeien. Inclusie houdt in dat kinderen met een verstandelijke of fysieke beperking, of een ander cultureel profiel, op dezelfde manier worden opgenomen in reguliere kinderopvanggroepen.
De handreiking "Op weg naar inclusieve kinderopvang", ontwikkeld door Sardes in opdracht van de ministeries van SZW, OCW en VWS, biedt een concrete en praktische aanpak voor beleidsmakers en uitvoerders. Deze handreiking is bedoeld als een hulpmiddel om inclusieve kinderopvang lokaal te realiseren. Het bevat onder andere informatie over aanbodsvormen, financiering, regelgeving en de inzet van professionals.
De handreiking is ontwikkeld in samenwerking met verschillende betrokken partijen, waaronder kinderopvangorganisaties, gemeenten, zorgorganisaties en onderwijsinstellingen. Hierdoor is het document niet alleen wetenschappelijk onderbouwd, maar ook praktisch toepasbaar in de werkelijkheid van de kinderopvangsector. Het is beschikbaar in de vorm van een interactieve PDF, die gebruikmaakt van een stappenplan om de lezer te begeleiden bij het organiseren van een dekkend kinderopvangaanbod.
Op 31 maart 2024 is er een online presentatie geweest over de handreiking, waarin de opzet, inhoud en toepassing van het document werden toegelicht. De presentatie is opgenomen en beschikbaar via een link die deelnemers ontvangen bij aanmelding. Deze gelegenheid was bedoeld om vragen te stellen en het document verder te bespreken.
Professionele kwalificaties en het ‘Ontwikkelpad kinderopvang’
Een andere belangrijke uitdaging in de kinderopvangsector is het personeelstekort. Om dit probleem aan te pakken is het ‘Ontwikkelpad kinderopvang’ gelanceerd. Dit initiatief biedt de mogelijkheid om mensen zonder de juiste opleiding toch een carrière in kinderopvang te starten. Het programma richt zich op zogenaamde groepshulpen, die een essentiële rol spelen in de kinderopvang.
Het Ontwikkelpad is een samenwerking tussen brancheorganisaties en het ministerie van SZW. Tijdens interactieve sessies worden deelgenemers geïnformeerd over de opzet van het programma, de toegevoegde waarde van groepshulpen en de subsidies die beschikbaar zijn. Daarnaast is er ruimte voor het uitwisselen van ervaringen en het bespreken van lokale uitdagingen op personeelsgebied.
In september 2024 zijn er sessies gepland in Lelystad en Hilversum, waarbij deelname gratis is. Het doel van deze sessies is om zowel kennis als praktische ervaring te delen. Deelname aan het Ontwikkelpad is vooral bedoeld voor werkgevers die op zoek zijn naar oplossingen voor het personeelstekort in hun organisatie.
Bewegen op jonge leeftijd: Basis voor levenslang bewegen
Bewegen op jonge leeftijd is essentieel voor de ontwikkeling van kinderen. Niet alleen voor de motorische vaardigheden, maar ook voor sociaal, cognitief en emotioneel ontwikkeling. Echter, veel kinderen bewegen momenteel minder dan 1 uur per dag, wat onder het aanbevolen minimum zit. Dit zorgt voor zorgen in de sector.
Het Expertisecentrum Kinderopvang houdt jaarlijks een congres, ‘Wetenschap ontmoet praktijk’, waarbij wetenschappelijke inzichten worden gecombineerd met praktische ervaringen. Op 26 september 2024 is dit congres weer gepland, met plenaire sprekers en deelsessies over onderwerpen zoals bewegen, spelbegeleiding en de rol van professionals in de groepsdynamiek.
Een van de onderwerpen die centraal staat, is het gebruik van complimenten en positieve begeleiding in plaats van vooral negatieve instructies. Hiermee wordt geprobeerd om kinderen te ondersteunen bij het opbouwen van positieve relaties binnen de groep. Dit heeft ook een positief effect op het welbevinden van kinderen en professionals.
Daarnaast wordt er aandacht besteed aan het risicovol spelen. Veel ouders zien schrammen of bulten als een probleem, maar weten niet hoe belangrijk dit soort spelen is voor de ontwikkeling van kinderen. Tijdens webinars wordt uitgelegd hoe professionals ouders hierin kunnen betrekken en geruststellen.
Ontwikkeling van kinderen en de doorgaande lijn naar basisonderwijs
Een andere belangrijke ontwikkeling is de doorgaande lijn tussen kinderopvang en basisonderwijs. Kinderen groeien sneller in hun kennis, taalvaardigheid en aandachtsvermogen, wat vraagt om een gestructureerd aanbod dat hierop afgestemd is. De overgang van peuters naar kleuters vereist dus een zorgvuldige afstemming tussen de opvang en het onderwijs.
Het Expertisecentrum Kinderopvang biedt hierover een pedagogisch practicum, waarin professionals leren hoe complexiteit in activiteiten en inhoud kan worden verhoogd. Deze praktijkgerichte sessie is bedoeld voor onder andere pedagogisch beleidsmedewerkers, locatiemanagers en schoolleiders.
Het practicum is gepland voor 7 oktober 2025 in Utrecht en kost € 190 per persoon. Organisaties die aangesloten zijn bij het Expertisecentrum krijgen 30% korting. Deelname omvat een certificaat en toegang tot sheets met samenvattingen van de inhoud. Het doel is om professionals te ondersteunen bij het creëren van een afgestemde en leerrijke omgeving voor jonge kinderen.
Innovaties in de buitenschoolse opvang
De buitenschoolse opvang (BSO) speelt een steeds belangrijkere rol in de ontwikkeling van kinderen. Hierbij wordt er ook meer aandacht besteed aan diversiteit in de aanbieding. Vanaf 1 juli 2024 mogen ook anders-gekwalificeerde beroepskrachten in de BSO worden ingezet, zoals muzikanten, kunstenaars en sportinstructeurs. Dit biedt kansen om het programma van de BSO te verrijken en kinderen te stimuleren op nieuwe manieren.
Tijdens webinars en praktijkgerichte sessies wordt besproken hoe professionals deze kansen kunnen benutten. Er is ook aandacht voor de vraag hoe oudere kinderen – vanaf 8 jaar – beter kunnen worden aangesproken, omdat deze leeftijdsgroep vaak minder geïnteresseerd is in de reguliere BSO-activiteiten.
Daarnaast wordt er gewerkt aan het creëren van aantrekkelijke ruimtes voor jonge kinderen. Jonge kinderen ontwikkelen zich door te exploreren, en een ruimte die hiervoor geschikt is, moet onder andere flexibel, overzichtelijk en rijk aan materialen zijn. Onderzoek laat zien dat de ruimte en materialen een grote invloed hebben op hoe kinderen leren, spelen en relaties aangaan.
Conclusie
De kinderopvangsector in Nederland staat momenteel voor een aantal belangrijke uitdagingen, maar ook voor nieuwe kansen. Inclusie is een kernthema dat steeds meer aandacht krijgt, en er zijn concrete tools en richtlijnen beschikbaar om dit in de praktijk te realiseren. Tegelijkertijd zijn er initiatieven om het personeelstekort aan te pakken, zoals het Ontwikkelpad, en om de kwaliteit van de kinderopvang te verbeteren, zoals via het Expertisecentrum Kinderopvang.
Professionals in de sector zijn uitgenodigd om mee te denken over het aanbod, de ruimte en de begeleiding van kinderen, en om zich te ontwikkelen op het gebied van pedagogisch handelen. Hierbij is het belang van wetenschap en praktijk nauw verbonden, zoals blijkt uit initiatieven zoals het jaarlijkse congres van het Expertisecentrum Kinderopvang.
De uitdagingen zijn groot, maar met de juiste tools, samenwerking en aandacht voor de behoeften van kinderen is er veel potentie om de kinderopvang van vandaag te verbeteren en te verrijken.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
