Hand-voet-mondziekte in de kinderopvang: Wat ouders en opvangers moeten weten

Hand-voet-mondziekte is een veelvoorkomende aandoening bij kinderen, vooral in de kinderopvang. De ziekte wordt veroorzaakt door een virus en is erg besmettelijk. Omdat kinderen vaak in dicht contact met elkaar zijn in de opvang, is het belangrijk dat zowel ouders als opvangpersoneel goed zijn ingelicht over de symptomen, preventie en manier van omgaan met deze ziekte. In dit artikel worden de essentiële informatie en aanbevelingen uitgelegd op basis van betrouwbare bronnen.

Wat is hand-voet-mondziekte?

Hand-voet-mondziekte is een virale aandoening die vooral bij kinderen voorkomt. Het wordt veroorzaakt door een enterovirus, meestal het Coxsackievirus. De ziekte is niet ernstig, maar kan wel ongemak veroorzaken. De symptomen zijn meestal licht en verdwijnen binnen enkele dagen tot weken. De ziekte is vooral veel voorkomend in de kinderopvang, omdat kinderen vaak in dicht contact met elkaar zijn en moeilijk altijd goed hun handen wassen.

De belangrijkste kenmerken van hand-voet-mondziekte zijn:

• Blaasjes in en rond de mond, die pijnlijk kunnen zijn.
• Rode vlekjes of blaasjes op de handen en voeten, vaak honderden stuks.
• Lichte koorts, soms vergezeld van misselijkheid, overgeven, keelpijn of buikpijn.
• Een huiduitslag op de billen.

Het virus kan snel worden verspreid via druppeltjes in de lucht bij hoesten en niezen, via direct contact met het slijm of vocht uit de blaasjes, of via besmette voorwerpen zoals speelgoed of wc-brillen.

Hoe besmettelijk is hand-voet-mondziekte?

De ziekte is zeer besmettelijk, vooral omdat iemand al besmettelijk is dagen voordat de klachten zich manifesteren. Dit betekent dat kinderen al het virus kunnen verspreiden voordat zij zelf weten dat ze ziek zijn. Na het uiten van klachten blijft de ziekte nog een tijd besmettelijk — soms wel weken tot maanden.

De ziekte kan zich snel verspreiden in de kinderopvang, aangezien kinderen vaak in dicht contact met elkaar zijn en niet altijd goed hun handen wassen. Ook speelgoed en andere voorwerpen kunnen als draagwanden dienen voor het virus.

Wat zijn de risico’s?

De meeste kinderen die hand-voet-mondziekte oplopen, ervaren alleen lichte klachten en herstellen volledig. Echter, in zeldzame gevallen kunnen er ernstige complicaties optreden. Een pasgeboren baby die besmet raakt, kan bijvoorbeeld hoge koorts ontwikkelen of zelfs suf worden. In dergelijke gevallen is het van belang om direct contact op te nemen met de huisarts.

Andere signalen van mogelijke complicaties zijn:

• Het kind drinkt heel weinig, wat kan leiden tot dehydratie.
• Het kind heeft hoge koorts of is erg ziek.
• Het kind is ontroostbaar of suf.

In dergelijke gevallen is het belangrijk om medische hulp in te roepen. Hoewel de ziekte in de meeste gevallen vanzelf overgaat, moet men alert zijn op ernstigere klachten, vooral bij jonge kinderen of zwangere vrouwen.

Wat te doen als je kind ziek is?

Als een kind hand-voet-mondziekte heeft, zijn er een aantal maatregelen die ouders en opvangers kunnen nemen om het kind comfortabel te maken en het virus te voorkomen dat zich verder verspreidt. De volgende aanbevelingen zijn afkomstig van betrouwbare bronnen en gericht op zowel de zorg voor het kind als preventie van verdere besmetting:

1. Hygiëne en reiniging

• Was de handen regelmatig met water en zeep, vooral na het toiletbezoek en voordat men gaat eten.
• Hoest en niezen in de elleboog of een papieren zakdoek. Gooi de zakdoek direct weg.
• Maak speelgoed en andere voorwerpen die in de mond kunnen komen, elke dag schoon.
• Verwijder contact met het vocht uit de blaasjes, bijvoorbeeld door handen te wassen na het aanraken van besmette oppervlakken.

2. Zorg voor het kind

• Geef het kind voldoende te drinken bij koorts, om dehydratie te voorkomen. Vermijd zure dranken zoals sap, die de blaasjes in de mond kunnen irriteren.
• Laat de blaren zelf drogen. Prik ze niet door.
• Geef het kind rust, maar volledige bedrust is niet nodig.
• Als het kind veel blaasjes heeft in het luiergebied, smeer met babybillenzalf om iritatie te voorkomen.

3. Zorg voor communicatie

• Rapporteer de ziekte aan de leidster of leerkracht, zodat andere ouders geïnformeerd kunnen worden.
• Inlichting voor ouders en kinderopvangers: Informatie over de ziekte en de manier van omgaan daarmee is beschikbaar via websites zoals www.rivm.nl/hand-voet-en-mondziekte.

Thuisblijven of naar de opvang?

Een kind dat hand-voet-mondziekte heeft en zich goed voelt, kan gewoon naar de kinderopvang of school, mits het geen klachten heeft die te ernstig zijn. Aangezien de ziekte al besmettelijk is voordat de klachten optreden, helpt thuisblijven niet om de verspreiding van het virus te voorkomen.

Ouders worden geadviseerd om de leiding van de kinderopvang op de hoogte te brengen van de ziekte, zodat extra maatregelen kunnen worden genomen en andere ouders geïnformeerd worden.

Hoe voorkom je hand-voet-mondziekte?

Hoewel er geen vaccin beschikbaar is tegen hand-voet-mondziekte, zijn er maatregelen die ouders en kinderopvangers kunnen nemen om de verspreiding van het virus te beperken:

• Was handen regelmatig met zeep, vooral na het toiletbezoek en voordat men gaat eten.
• Houd speelgoed en andere voorwerpen schoon.
• Gebruik geen persoonlijke spullen van zieke mensen, zoals tandenborstels of handdoeken.
• Zorg voor voldoende ventilatie in de ruimte, bijvoorbeeld in de opvang of thuis.
• Knip nagels kort, om het verspreiden van het virus via de handen te beperken.

Deze maatregelen zijn van belang in de kinderopvang, waar kinderen vaak in dicht contact met elkaar zijn en het virus snel kan verspreiden.

Wat is het verschil met andere aandoeningen?

Hand-voet-mondziekte wordt vaak verward met waterpokken, maar er zijn duidelijke verschillen. Bij waterpokken ontstaan blaasjes op de hoofdhuid, terwijl dit bij hand-voet-mondziekte niet het geval is. Ook jeuken de plekjes bij waterpokken, wat niet gebeurt bij hand-voet-mondziekte.

Wat is de rol van de kinderopvang?

In de kinderopvang is het belangrijk dat opvangers goed op de hoogte zijn van de symptomen en maatregelen bij hand-voet-mondziekte. Ze moeten in staat zijn om:

• Symptomen herkennen bij kinderen.
• Hygiëne regels strikt toepassen, zoals regelmatig wassen van handen en reinigen van speelgoed.
• Ziek kinderen isoleren als nodig, bijvoorbeeld als ze te veel pijn hebben of moeilijk kunnen drinken.
• Ouders informeren als er een geval van hand-voet-mondziekte in de opvang is.

Het is ook belangrijk dat kinderopvangen regelmatig instructies en trainingen geven aan hun medewerkers over hygiëne en ziektebeheer.

Wat als er geen klachten zijn?

Niet iedereen die het virus heeft, ontwikkelt klachten. Ouders en opvangers moeten er dus rekening mee houden dat een kind besmet kan zijn zonder dat het zichtbaar is. Het is daarom belangrijk om de hygiëne regels strikt te volgen en te blijven waakzaam.

Conclusie

Hand-voet-mondziekte is een veelvoorkomende aandoening bij kinderen, met lichte klachten die meestal vanzelf overgaan. Ondanks de lichte aard van de ziekte is het erg besmettelijk, vooral in de kinderopvang, waar kinderen vaak in dicht contact met elkaar zijn. Het virus kan zich snel verspreiden via druppeltjes in de lucht, besmette voorwerpen of direct contact.

Ouders en opvangers moeten goed op de hoogte zijn van de symptomen, preventie en manier van omgaan met de ziekte. Hygiëne, reiniging en communicatie zijn essentieel om de verspreiding van het virus te beperken. Het is belangrijk om inlichtingen te delen en samen te werken om de gezondheid van de kinderen in de opvang te waarborgen.

De ziekte is meestal niet ernstig, maar in zeldzame gevallen kunnen er complicaties optreden, met name bij jonge baby’s of zwangere vrouwen. In dergelijke gevallen is het belangrijk om snel medische hulp in te roepen.

Bronnen

1. GGD Gelderland Zuid
2. Shoko
3. Huisartsen Posten Delimes
4. Kekmama
5. RIVM